آران نیوز- در کشورهای سوریه و عراق و اکنون نیز در یمن خونریزی شدیدی به راه افتاده است. مناقشات موجود در هر سه کشور از نظر ماهیت یکسان است . که در نتیجه آن شهروندان یک کشور، نمایندگان یک ملت که همه شان مسلمانان هستند، به دشمنان همدیگر تبدیل شده اند. مسایل سیاسی و مذهبی و دینی مطرح شده چیزی که جالب است، این که نام جمهوری اسلامی ایران یعنی کشوری را نیز که انصافا باید گفت اجازه نمی دهد مناقشات نه در زمینه مذهبی و غیره در اراضی خود بروز نماید، و حتی می توان گفت که یکی از امن ترین کشورهای منطقه می باشد، در رابطه با وقوع هر سه مناقشه برده شود .
موضوع این گفتگو اختصاص به مصاحبه با آقای محسن پاک آیین سفیر فوق العاده و تام الاختیار جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان دارد که روز جمعه (04/02/1394) انجام گرفته است.
محسن پاک آیین :
قبل از این حوادث در یمن میان گروه های سیاسی شیعه و سنی مذهب و منصور هادی رییس جمهور یمن اختلاف نظرهائی وجود داشت. دیری نگذشت که منصور هادی که از حمایت جدی دولت عربستان سعودی برخوردار بود، در مقابل فشارهای گروه های سیاسی تاب نیاورد و به شهر عدن واقع در جنوب کشور فرار کرد. سپس شماری از کشورهای غربی، و نیز برخی کشورهای عربی با یک موضع هماهنگ جهت تجزیه یمن متحد شدند. آنها می خواستند که کشور یمن به دو قسمت که پایتخت شان شهرهای عدن و صنعا بود، تقسیم شود. قبلا در این کشور مذاکرات سازنده ای بین جناح مخالف و دولت و گروه های مختلف ایجاد و در این کشور صلح برقرار بود. حتی نیروهای ناراضی از منصور نیز به او می گفتند به سمت خود بازگردد و دو باره شروع به اداره امور دولت نماید .
س - ولی نه منصور بازگشت و نه اثری از روابط صلح آمیز متقابل در این کشور باقی ماند .
ج - نیازی به مداخله نظامی در این کشور نبود. بعدا شنیدیم که عربستان سعودی با جلب چندین کشور عربی دیگر اقدام به بمباران یمن کرده که با کلیه موازین بین المللی مغایرت دارد. اکثر کشته شدگان در اثر بمباران ها افراد غیر نظامی هستند. بمب افکن ها عمدتا بیمارستان ها و دبیرستان ها و اماکن زیرساختی را هدف قرار می دهند .
س - دموکراسی غربی در مقابل نقض حقوق بشر از طریق حملات نظامی سکوت اختیار کرده است .
ج - این نشانگر آن است که حقوق بشر به صورت کامل نقض می شود. دقت کنید: امریکا و سایر کشورهای غربی کوچک ترین مسأله موجود در کشورهای ما را بزرگ نشان می دهند و آن را به عنوان نقض حقوق بشر قلمداد می کنند. به عنوان مثال، همان غرب که تعطیلی رادیو آزادی در آذربایجان را به عنوان موضوعی در حد فاجعه معرفی می کرد، قتل بیرحمانه انسان ها در یمن را نادیده می گیرد. نه تنها نادیده می گیرد، بلکه از این جنایات خونین حمایت نیز می کند. ولی ما یعنی دولت ایران مصائبی را که مردم یمن آن را متحمل می شوند، می بینیم و خواستار توقف مداخله نظامی در این کشور هستیم. مداخله نظامی عربستان سعودی علیه یمن باعث تشدید بیشتر زد وخوردها در این کشور شده است .
س - علاوه بر مسأله مذهبی در یمن، گفته می شود که سازمان «القاعده» نیز در این کشور فعالیت خود را شدت بخشیده است. شما در این باره چه نظری دارید؟
ج - «القاعده» تحت حمایت غرب و در رأس آن امریکا، و نیز چندین کشور عربی پا به عرصه وجود گذاشته و یکی از شاخه های آن نیز در یمن فعالیت دارد. پس از مداخله عربستان سعودی حملات این سازمان تروریستی علیه «انصارالله» شدت یافته است. ولی می توانم بگویم که علیرغم حملات نظامی عربستان سعودی تهاجمات «القاعده» علیه «انصارلله» بی نتیجه مانده و فقط گروهک هایی بازمانده از این سازمان در چندین شهر کوچک این کشور فعالیت را ادامه می دهند .
س - به نظر شما کلا مداخله عربستان سعودی علیه یمن منجر به چه نتایجی شده است؟
ج - عربستان سعودی و ائتلاف مربوطه هدف شان از حمله به یمن بازگرداندن منصور هادی به قدرت بود. مردم یمن نیز همانند اهالی سوریه مایل نبودند که یک کشور خارجی در امور داخلی کشورشان دخالت کند. در حال حاضر علیرغم سپری شدن مدت یک ماه از زمان آغاز حملات هوایی عربستان سعودی علیه یمن، هیچ گونه نتیجه ای به دست نیامده است. منصور هادی از کشور فرار کرده و شهر عدن نیز در دست «انصارالله» قرار دارد. فعالیت شاخه «القاعده» در این کشور نیز تضعیف شده و در حال نابودی است. مداخله خارجی باعث ایجاد وحدت میان سنی ها و شیعیان در این کشور شده است. همه اهالی یمن مخالف جنگ هستند. تنفر شهروندان یمن از نیروهای مداخله گر حد و حدودی ندارد. گمان نمی کنم که طولانی شدن مداخله نظامی در یمن منجر به افزایش علاقه نسبت به عربستان سعودی در این کشور گردد. لازم به ذکر می دانم که بمباران یمن باعث بروز نارضایتی جدی در میان جهانیان نیز شده است. برخی از کشورهایی که تمایل خود برای پیوستن به ائتلاف عربستان سعودی را اعلام کرده بودند، در حال حاضر این ائتلاف را ترک کرده اند .
س - ایران در این رابطه چه موضعی اتخاذ کرده است؟
ج - دولت ایران در یمن به دنبال رقابت با دیگر کشورها نبوده و نیست. بر عکس، برای جلوگیری از مداخله مایل به انجام مذاکره با همسایگان خود بودیم. در مناسبات ما با عربستان سعودی مشکلی وجود نداشت. ولی باید اعتراف کرد که اختلاف نظرهایی در رابطه با یمن ایجاد شده که امری طبیعی است. فکر می کنم برای توقف مداخله هنوز دیر نشده باشد. عربستان سعودی و آمریکا از این راه چیزی به دست نخواهند آورد. این مداخله نه تنها تأثیر سوئی بر ارتباطات بین کشورها بر جای خواهد گذاشت، بلکه حتی می تواند وحدت اسلامی را متزلزل کند. به نظر من، تنها طرفی که در نتیجه این مداخله برنده خواهد شد، اسراییل است. شیخ الاسلام پاشازاده شیخ الاسلام قفقاز نیز در اولین روز حملات علیه یمن آن را محکوم کرده و با جسارت اعلام کرده بود، کشورهای عربی به جای متحد شدن علیه اسراییل اقدام به ایجاد ائتلاف علیه یمن کرده اند، جای بسی تأسف می باشد .
س - این مداخله دیگر انجام گرفته اشت. حالا، ایران برای توقف آن چه پیشنهادی دارد؟
ج - ایران بسته پیشنهادات چهار ماده ای را برای پایان دادن به نبردها ارایه کرده است: 1) حملات باید متوقف شود و آتش بس اعلام گردد. 2) جریان های سیاسی باید شروع به انجام مذاکرات نمایند و کشورهای خارجی در این مذاکرات مداخله نکنند. 3) بر اساس موافقت همه جناح های موجود در یمن حکومتی به ریاست شخص مورد حمایت مردم تشکیل یابد. 4) کمک های بشردوستانه به مردم ارایه شود .
متأسفانه، امروز هم شهرهای یمن بمباران می شود، هم اجازه داده نمی شود که کمک های بشردوستانه برای اهالی این کشور توزیع گردد. حتی می توانم بگویم که اوضاع کنونی در یمن در مقایسه با اوضاع نوار غزه نیز وخیم تر است. زیرا در غزه لااقل به حملات اسراییل با حملات موشکی پاسخ داده می شد. ولی ارتش یمن با احترام گذاشتن به این که کعبه و خانه پیامبر (ص) در اراضی عربستان سعودی قرار دارد، از وارد آوردن ضربات به اراضی این کشور خودداری می نماید .
س - در ضمن، گاهی به نظر می رسد که برخی نیروها مایلند با استفاده از برگه برنده یمن، ایران و عربستان سعودی را رو در رو قرار دهند.
ج - در واقع اینها بازی های رسانه های بین المللی است. این مطبوعات برای منحرف کردن توجه جهانیان از حمله علیه یمن، اسم ایران را به میان می آورند. شما دقت کنید: مطبوعات جهان در باره انسان های کشته شده و زیر ساخت های نابود شده در یمن نمی نویسند، ولی مدام بحث از تبدیل مناسبات بین عربستان سعودی و ایران به اختلاف سخن به میان می آورند. خوشبختانه، شبکه های تلویزیونی و خبرنگاران ایرانی در اراضی یمن فعالیت می نمایند، در غیر این صورت کسی از حقیقت واقعی در این کشور اطلاع نمی یافت .
س - جالب این است که در زمانی که مناقشه در یمن طولانی می شود، مذاکرات پیرامون مسأله هسته ای بین ایران و گروه 5+1 به نتیجه مثبت انجامید.
ج - درست است که چنین توافقی در شهر لوزان سوئیس حاصل شده است. ولی برای امضای توافقنامه رسمی باید بندهای آن تدوین گردد. از دیروز تدوین بندهای موافقتنامه آغاز شده است. درست می گویید که ما برای امضا کردن موافقتنامه مزبور حاضر به پذیرفتن محدودیت هایی شده ایم. ولی در عوض شرط گذاشته ایم که کلیه تحریم هایی که تا کنون علیه ایران اعمال شده، باید لغو شود .
س - می توانید بگویید که ایران در نتیجه تحریم های اعمال شده سالانه چه میزان خساراتی را متحمل می شود؟
ج - آمار دقیقی در این باره در دست ندارم. ولی به عقیده من، خسارات وارده نمی تواند اراده مردم را متزلزل کند. ایران به لحاظ اقتصادی کشوری قدرتمند است، ما دارای ذخایر عظیم نفت و گاز هستیم. ایران از نظر میزان ذخایر گاز دومین کشور و از نظر ذخایر نفت چهارمین کشور جهان می باشد. صنایع سنگ معدنی و بخش دریانوردی و غیره در ایران توسعه زیادی یافته است. صرفا به این دلیل است که دست آوردهایی را نایل شده ایم. ما در طول این سال ها با مشکلات جدی در داخل کشور مواجه نشدیم. این نکته را نیز مورد تأکید قرار می دهم که برخی کشورها با وجود پیوستن شان به تحریم ها، روابط همه جانبه خود با ایران را همچنان ادامه می دهند. به عقیده من، تحریم ها تأثیر خود را بر همان کشورهای اعمال کننده آن گذاشته است. زیرا از امکان استفاده از ذخایر نفت و گاز ما و سرمایه گذاری در ایران محروم شده اند. بازار ایران یعنی کشوری دارای جمعیت 90 میلیونی را از دست داده اند. آنها برای مبارزه علیه ایران مجبور به ایجاد سازمان های تروریستی نیز شده اند .
س - آیا این که حجم معاملات تجاری بین آذربایجان و ایران از نیم میلیارد دلار تجاوز نمی کند، نیز نتیجه تحریم های بین المللی است؟
ج - برخی تحریم هایی وجود دارد که پیوستن همه کشورها به آن اجباری می باشد. این تحریم ها عمدتا مربوط به بخش بانکی است. بانک های آذربایجان نیز به این تحریم ها پیوسته اند. ولی آذربایجان از اولین روزها مخالف این تحریم ها بود. حتی آذربایجان از حق کشور ما برای داشتن انرژی هسته ای نیز حمایت کرده است .
س - ولی با این وجود، رقم فوق الذکر برای مناسبات بین دو کشور رقمی کوچک به نظر می آید .
ج - این نشانگر آن است که امکانات بالقوه زیادی در این مناسبات نهفته است. با توجه به این نکته که این تجارت نیم میلیارد دلاری مربوط به محصولات غیر نفتی می باشد. حجم معاملات تجاری بین ایران و ترکیه بیش از 20 میلیارد دلار است. ولی بخش اعظمی از این معاملات مربوط به بخش سوخت می باشد. اگر قراردادی در مورد خرید و فروش نفت یا گاز بین ایران و آذربایجان منعقد شود، به احتمال قوی، این رقم افزایش خواهد یافت. به این دلیل می گویم که اگر حتی تحریم ها به طور کامل لغو شود، حجم معاملات تجاری بین آذربایجان و ایران به میزان قابل توجهی تغییر نخواهد کرد .
س - امروز در باره مسأله پیوستن ایران به خط لوله گاز «تاناپ» که قرار است از آذربایجان به اروپا کشیده شود، صحبت هایی شنیده می شود. لابد موضع گیری کشور شما در این رابطه مشخص است .
ج - احداث این خط لوله در سال 2018 آغاز خواهد شد. یعنی زمان زیادی تا آن موقع باقی است. با این حال، می توانم بگویم که طرح های ایران در مورد رساندن محصولات خود به بازار جهانی به وسیله خط لوله «تاناپ» یا هر وسیله دیگری روی میز مذاکرات است. این مسأله برای ایران مهم است .
س - در پایان لطفا بگویید، طرف ایران با سازماندهی سفرهای نمایندگان مطبوعات آذربایجان به استان های هم مرز در واقع یک طرح بسیار مثبتی را در عمل پیاده می کند. جالب این است که آیا تأثیر مثبت این سفرها بر روابط دوجانبه احساس می شود؟
ج - البته، کمک زیادی می نماید. در حال حاضر شماری از دست اندرکاران تجارت میان خود ارتباط برقرار کرده اند. تعداد زیادی کارفرمایان آذربایجانی به مناطق اقتصادی آزاد ارس، انزلی و ماکو سفرهایی کرده و مذاکراتی انجام داده اند. در حالی که قبلا آنها از وجود چنین مناطقی اطلاعی نداشتند. رفت و آمدهای بین دو کشور افزایش یافته است. آمار رسمی حاکی است که سالانه بیش از یک میلیون گردشگر از آذربایجان به ایران سفر می کنند. تعداد مسافران ایرانی به آذربایجان نیز افزایش یافته است. مسئولان اتاق های بازرگانی شماری از استان های ایران به آذربایجان سفر کرده اند. روابط با نخجوان گسترش یافته است، نمایشگاه هایی در شهر گنجه برگزار شده است و کلا روابط بین دو کشور در حال توسعه سریع می باشد .