آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

آران نیوز/سرویس یاداشت/روسیه: سی و سومین اجلاس سران هشت كشور صنعتی دنیا، در حالی به كار خود در آلمان پایان داد كه تنش ها و اختلافات مسكو و واشنگتن بر سر استقرار سامانه دفاع موشكی آمریكا در چك و لهستان وارد مرحله جدیدی شد و در شرایطی كه انتقادات پوتین از جرج بوش بر سر این موضوع به اوج خود رسیده بود، پیشنهاد غیر مترقبه وی به همتای آمریكایی اش در روز دوم نشست مبنی بر استفاده مشترك از«پایگاه راداری گبله» در خاك  ایران شمالی كه در اجاره روس ها است، تعجب محافل رسانه ای و تحلیل گران مسائل سیاسی را برانگیخت.

اینكه سرانجام این پیشنهاد به كجا خواهد انجامید و تا چه اندازه این موضوع، تنش های بوجود آمده میان مسكو و واشنگتن بر سر استقرار سیستم موشكی آمریكا در شرق اروپا را كم خواهد كرد، نیاز به گذشت اندكی زمان و بررسی و تامل بیشتر در زوایای پیدا و پنهان آن دارد ولی با توجه به اهمیت مسئله نكات زیر در این خصوص قابل طرح است.

1ـ با توجه به تهدیدی كه از ناحیه استقرار سامانه دفاع موشكی آمریكا در چك و لهستان متوجه منافع ملی روسیه است و این امر در موضع گیری های تند و عصبی پوتین و سایر مقامات كرملین كاملا پیداست، پیشنهاد رئیس جمهور روسیه در مورد استفاده مشترك از «گبله» می تواند نوعی امتیاز دهی به آمریكا با هدف صرف نظر كردن آن كشور از پیگیری و اجرای پروژه مورد بحث تلقی شود. تردیدی نیست كه حضور نظامی آمریكا در قفقازیكی از دغدغه های آن كشور در چارچوب برنامه های آینده رهبران كاخ سفید به شمار می رود و چه بسا پس از اتمام پروژه چك و لهستان، گام بعدی پیشروی آمریكا، حضور در قفقاز باشد. از این جهت، شاید رهبران كرملین پیشدستی كرده و قبل از آنكه آمریكا بطور یك جانبه در قفقاز حضور نظامی- امنیتی پیدا كند زمینه های حضور مشترك و درعین حال قابل كنترل واشنگتن را فراهم كرده باشند تا بدین وسیله از میزان تهدیدات و خسارت های آتی بكاهند.

2ـ از سوی دیگر، این پیشنهاد حاكی از آنست كه روسیه علی رغم تهدیدات موجود و پیشروی های گام به گام آمریكا در حوزه های امنیتی این كشور، تمایلی به رودررویی با واشنگتن ندارد و یا اساسا توان و پتانسیل این كار را در خود نمی بیند. اگر غیر از این بود پیشنهاد حضور آمریكا در پایگاه گبله كه بصورت كامل و بدون رقیب درد سرزا در دست روسیه است قابل توجیه به نظر نمی رسید. تجربه تحولات دو دهه قبل نشان می دهد كه روس ها در چنین مواقعی ابتدا گارد جدی و مصمم به خود می گیرند ولی وقتی تاثیری مشاهده نكردند كوتاه آمده و از در معامله وارد می شوند. به نظر می رسد این پیشنهاد روسیه هم، نوعی معامله و كوتاه آمدن از مواضع قبلی است و طبعا هزینه های كمتری در مقایسه با تداوم مواضع و جبهه گیری های قبلی می تواند برای مسكو در پی داشته باشد.

3ـ سومین نكته ای كه می توان از دلایل پیشنهاد تعجب آور پوتین استنباط كرد بر ملا ساختن میزان صحت و سقم ادعای آمریكا از هدف خود در پیگیری استقرار سیستم دفاع موشكی در شرق اروپا برای افكار عمومی دنیا و رهبران كشورهای درگیر با این قضیه است.چنانچه بارها تكرار شده رهبران آمریكا هدف از استقرار سامانه مورد بحث در چك و لهستان را مقابله با تهدیدات موشكی ایران و كره شمالی ذكر كرده اند. علی رغم اینكه روسیه و حتی سایر كشورها از كذب بودن این ادعا آگاهی دارند ولی پیشنهاد روسیه می تواند آمریكا را در مقابل یك آزمون قرار داده و از نوع پاسخ و عكس العملی كه این كشور می دهد، صحت و سقم ادعاهای قبلی آن آشكار شود. مسلما اگر هدف آمریكا جلوگیری از تهدید ایران باشد - كه فعلا نمی توان گفت هست- این كشور باید از پیگیری پروژه نظامی خود در چك و لهستان صرف نظر كرده و از حضور در پایگاه گبله كه اشراف و تسلط بیشتری بر ایران و كره شمالی دارد استقبال نماید.

4ـ جدای از واكنش نه چندان صریح آمریكا به پیشنهاد روسیه كه استقبال تلویحی مقامات این كشور را در پی داشت و آنها اعلام كردند كه پیشنهاد پوتین را بررسی خواهند كرد، عكس العمل سایر كشور های در گیر نیز در نوع خود می تواند قابل تامل و بررسی باشد. طبعا برای اروپاییها كه قبلا بر سر استقرار سیستم دفاع موشكی آمریكا در شرق این قاره به توافق رسیده و با واشنگتن همكاری و همگرایی دارند، این پیشنهاد در عین جالب بودن خیلی هم نمی تواند دارای اهمیت فوق العاده باشد. چنانچه دبیر كل ناتو هم در واكنش خود، با تردید به قابلیت های پایگاه گبله نگاه كرده و از اینكه مشاركت آمریكا در آن پایگاه بتواند اهداف غرب را تامین نماید ابراز اطمینان نكرده است.

5ـ طرف سوم این بازی، دولت باکو  است كه پایگاه راداری«گبله» در قلمرو حاکمیت  آن واقع شده و مورد پیشنهاد روس ها در تملك این جمهوری قرار دارد. با توجه به اینكه این پایگاه طی توافق امضاء شده در سال 2002 م میان روسای جمهور روسیه و دولت باکو در مسكو، برای مدت 10 سال در اجاره روس ها قرار گرفته، طبیعتا مشاركت هر دولت یا كشور ثالثی نیاز به موافقت باكو دارد. با این حال از اظهار نظر دیروز المار محمد یار اف وزیر امور خارجهدولت باکو  پیرامون این موضوع كه در جمع خبرنگاران و در پاسخ به سئوال آنها صورت گرفت، چنین بر می آید كه پوتین قبلا با رهبران باكو صحبت كرده و نظر مثبت آنان را جلب كرده است. محمد یار اف علی رغم اینكه تصریح كرد این موضوع باید توسط تیمی از كارشناسان نظامی سیاسی و امنیتی بررسی شود ولی از هماهنگی قبلی مسكو با رهبران باكو در مورد پیشنهاد یاد شده خبر داد. ضیافت عسگر اف رئیس كمیسیون امنیتی و دفاعی پارلمان جمهوری آذربایجان نیز دیروز در مصاحبه ای با یاد آوری بند 4 توافق نامه روس ها با باكو در خصوص اجاره ده ساله پایگاه گبله كه مشاركت هر طرف ثالثی در این پایگاه را در طی مدت اجاره منوط به موافقت جداگانه باكو می داند، اظهار داشت كه عملی شدن پیشنهاد پوتین نیازمند بررسی كارشناسی و موافقت رسمی دولت باکو است.علی رغم این اظهارات، به نظر می رسد كه باكو نه تنها با این پیشنهاد موافقت كرده بلكه از مشاركت آمریكا در بهره برداری از پایگاه مذكور استقبال هم بكند. چرا كه مقامات باکو  این امر را در راستای منافع خود دانسته و به زعم خود می توانند از عوارض آن در حل پاره ای از مشكلات بزرگ و اصلی كشورشان نظیر بحران قره باغ به نحو احسن استفاده نمایند.

6ـ قطعا مشاركت و حضور نظامی آمریكا در پایگاه راداری گبله تهدید كننده منافع ملی برخی دیگر از كشور های منطقه بویژه جمهوری اسلامی ایران نیز هست. این نكته مهم هم، به نوبه خود باید مد نظر دولتهای در گیر در این مسئله خصوصا دولت باکو  به عنوان دارنده خاك و مالك این پایگاه و روسیه به عنوان پیشنهاد دهنده حضور آمریكا در منطقه ای كه با امنیت كشور ما گره خورده است باشد.

7ـ آخرین ملاحظه ای كه یاد آوری آن لازم به نظر می رسد، این است كه رهبران روسیه و سایر كشور های در گیر با این مسئله باید تدابیری اتخاذ نمایند تا آمریكا با زیركی ها و شیطنت های خاص سیاسی، طوری این مسئله جدید را هدایت و راهبری نكند كه نهایتا هم در پایگاه گبله مشاركت نماید و هم به اتمام و استقرار پروژه سامانه دفاع موشكی چك و لهستان موفق شود. چرا كه دولت های چك و لهستان با آمریكا توافق كرده و در راستای تامین منافع اقتصادی و حتی سیاسی خود پیگیر موضوع هستند و به راحتی از فواید كار چشم پوشی نخواهند كرد.

انتهای پیام.