سرویس گرجستان/خبرگزاری آران
خبرگزاری آران / سرویس گرجستان :
ولی جباری
کارشناس ارشد جامعه شناسی شیعیان
چکیده
جمهوری گرجستان فعلی که در تاریخ گذشته خود یکی از نواحی متعلق به ایران با سرزمینی وسیع و کهن بود ، طی عهدنامه های ننگین و تحمیلی گلستان و ترکمن چای به روسها واگذار شد اما این جدایی فیزیکی مانع از مراودات بدلیل مشترکات تاریخی با ایران نشده است.
حدود 11 درصد مردم جمهوری گرجستان مسلمان و تقریباً 7 درصد آنها شیعه مذهب می باشند که اکثریت آنها در مناطق هم مرز با جمهوری آذربایجان ( جنوب و جنوب شرقی کشور) و منطقه کارتلی سفلیقرار دارند. مناطقی که جمعیتهای بزرگ شیعی دارند عبارتند از ؛ قاردابانی، بولنیسی، مارنئولی، دمانیسی، رمانی ، آخالکالاکی، بوگدا نووکا و قره چپ هستند که بیشترین تعداد جمعیت کشور را در خود جای داده اند ضمن اینکه در سایر نقاط این کشور نیز بصورت پراکنده شیعیان حضور دارند.
این آمار در حالی مطرح شده است که طبق ادعای تعدادی از اسلام گرایان ، ضمن اینکه شاهد رشد باورهای مذهبی در گرجستان هستیم ، در طول تاریخ 17 تا 25 درصد گرجستان را مسلمانان تشکیل می دادند که اکثر آنان شیعه بودند.
در جمهوری گرجستان همزیستی مسالمت آمیز سنی و شیعه کاملاً مشهود است و حتی در بعضی از نقاط کشور شاهد برگزاری مشترک مراسم عاشورا توسط این دو می باشیم. اگرچه فعالیت وهابیون در حال گسترش است ، اما بدلیل نداشتن ایدئولوژی و ابداعی و سیاسی بودن این فرقه، در این کشور نیز همچون سایر نقاط دنیا در حال افول و فروپاشی هستند.
شیعیان گرجستان در طول یک سده گذشته از تعلیمات اسلامی دور مانده اند اما همچون بسیاری از شیعیانی که در جهان در معرض ظلم و ستم قرار گرفته اند ، بدنبال بازیابی هویت خویش و حضور در صحنه های فرهنگی و سیاسی - اجتماعی می باشند.
کلید واژه ها: شیعیان ، جمعیت شناسی شیعیان ، مناطق شیعی گرجستان ، مراسم شیعیان
مقدمه
در جهان امروز شاهدیم که روزبروز بر تعداد شیعیان افزوده می شود غلیان شیعه گری در اقصی نقاط دنیا ولوله ای بر جهان استکبار انداخته است. حقانیت تشیع بر جویندگان راه حقیقت و راستی آشکارتر می گردد و با وجود تمامی ترفندهای تبلیغاتی ، سرکوبهای ددمنشانه ، ترورهای کورکورانه و تحرکات مذبوحانه دشمنان تشیع ، این نور الهی گسترده تر می گردد اگرچه معاندان اسلام و شیعه و سنی بدنبال سیاست دیگری می باشند.
این در حالی است که متاسفانه حتی در ارائه آمار تعداد و درصد شیعیان کشورها نیز پنهان کاری صورت می گیرد و از ارائه واقعی آمار شیعیان امتناع صورت می گیرد که نمونه آن در خصوص شیعیان جمهوری گرجستان انجام شده است بطوریکه هنگام تدوین مقاله وقتی به یکی از معتبرترین سایتهای ارائه کننده آمار ادیان؛Britannica book of the year …مراجعه کردیم ، آماری از تعداد و درصد شیعیان در این کشور مشاهده نکردم ، این در حالی است که در خوشبینانه ترین شکل حدود 10 درصد و در کمترین آمارهای ارائه شده داخل کشور گرجستان و برخی از آمارهای بین المللی حداقل 7 درصد از مردم این کشور شیعه مذهب می باشند.
این موضوع و همچنین ضرورت توجه جهان تشیع به این منطقه برای مساعدتهای آموزشی و دینی ( با توجه به دور افتادن از تعلیمات دینی در طول یک سده گذشته ) و کمکهای انسان دوستانه و همچنین همکاریهای بین المللی ، بر خود به عنوان دانشجو و محقق شیعه شناسی لازم دانستم تا گوشه ای از واقعیات موجود در خصوص تاریخ ، جغرافیا ، آداب و رسوم و بخصوص جمعیت شناسی شیعیان گرجستان را بازگو کنم .
در مقاله حاضر ابتدا جهت آشنایی محققان و خوانندگان اطلاعات پایه ای از کشور گرجستان ارائه می گردد و سپس تاریخچه آن که بیشتر بر تاریخ اسلام ، ایران و مسلمانان این منطقه تاکید دارد ، بیان می شود . توضیح بسیار مختصر جغرافیای طبیعی و انسانی قسمت بعدی مقاله می باشد و در اصلی ترین قسمت وارد مبحث جمعیت شناسی خواهیم شد که بیشتر مستند بر آمار ارائه شده سرشماری سال 2002 جمهوری گرجستان و کتاب آذریهای گرجستان تالیف آقای شمس الدین ممدلی می باشد.
در ادامه تلاش می شود عزاداریهای شیعیان ، گروههای شیعی ، مساجد و اماکن مذهبی توضیح داده شود .
اطلاعات پایه
نام رسمی: گرجستان و نام محلی آن ساكارتولو
تاریخ استقلال:9آوریل 1991 از شوروی سابق
نوع حكومت: جمهوری و روز ملی26ماه مه
پایتخت:شهرتفلیس:حدود یك میلیون و سیصد هزار نفرجمعیت دارد که از مهمترین مراكز سیاسی ، علمی ، فرهنگی و اقتصادی قفقاز در گذشته و حال می باشد و شهرهای مهمكوتائیسی، پوتی، باتومی، تلاوی،روستاوی، سوخومی، مارنئولی ، قاردابان می باشد.
مساحت:500/65 كیلومتر مربع
جمعیت:براساس آمار رسمی سال 2002 تعداد 500/601/4 نفر بوده است ورشد جمعیت66/0 % می باشد.
مناطق خودمختار: دارای سه جمهوری خودمختار آجارستان و آبخازیا
و منطقه خودمختاراوستیای جنوبی
تركیب نژادی: 3/83 % گرج( 173/661/3 نفر)
و بقیه یعنی 7/16% از سایر اقوام می باشند.
دین:ارتدوكس گرجی ، ارتدوكس روسی ، مسلمان
مسلماناناهل سنت بیشتر در جمهوری خود مختار
آجارستان و شیعیان درمناطق آذری نشین مارنئولی ، قاردابان، بولنیسی ، دمانیسی و قره چُپ زندگی میكنند .
خط و زبان:گرجی اما زبان روسی هم رایج است
واحدپول:لاری
موقعیتجغرافیایی: در جنوب غربی اروپا هم مرز با جمهوریهای روسیه ، آذربایجان
، ارمنستان ، ترکیه و دریای سیاه
دانشگاه هایمهمدولتی:دارای 27 دانشگاه دولتی كه دانشگاههای دولتیتفلیس ، جاواخیشویلی و كوتائیسی و باتومی و 167دانشگاه خصوصی که مهمترین آن دانشگاه ، حقوق ، آلماماتر ، اقتصاد و علومانسانی می باشد.
مهمترین اقلامصادراتی:صنایع هوائی ، آهن آلات ، ماشین آلات دستدوم ، مشروبات الكلی و آبهای معدنی و مهمترین اقلام وارداتی:نفت و فرآورده های آن، ماشینآلات ، تجهیزات دستگاه های صنعتی، انواع مواد غذایی، شكر، گندم،دارو، سیگار، لوازم خانگی واتومبیل.
عمده شركای تجاری بترتیب عبارتند از : كشورهای عضو اتحادیه اروپا ، روسیه ، تركیه ،آذربایجان آمریكا (1)
تاریخچه
پس از انقراض سلسله ساسانی، مسلمانان بر نواحی ارمنستان و گرجستان (کاخت و کارتل) مسلط شدند و سپس طغرل سلجوقی فتوحات خود را تا ناحیه قفقاز بزرگ یعنی آلبانیا و آران ( جمهوری آذربایجان فعلی)، ایبرنیا و ارمنستان گسترش دادند. در اواخر قرن پنجم میلادی گرجستان با کمک صلیبون ترکان سلجوقی را از محل بیرون راندند و این حکومت مستقل تا قرن هفتم دوام یافت.
پس از فتح شهر تفلیس توسط اعراب در قرن 8 میلادی این شهر به یک پایتختِ امارات اسلامی تبدیل شد. از اواخر قرن 17 میلادی اسلام بین بخشهای مختلف جمعیتهای روستایی گرجستان نیز گسترش یافت.ابتدا منطقه جنوب غربی وسپس قلوب اقلیتهای نژادی – زبانی کشور را فتح کرد وگسترش آن از طریق ورود موجهای مسلمان ترک زبان تسریع شد.
اسناد تاریخی حاکی از مسلمان بودن مردم گرجستان قبل از حمله تیمور و در حدود سال 515 ه.ق می باشد. مسعودی ،ابن حوقل و... در حکایات و روایات خود به این موضوع به صراحت اشاره کرده اند (2)
با حمله مغول به ایران حکومت خوارزمشاهی سقوط و قسمت اعظم ایالات ایران از جمله گرجستان به تصرف مغولها درآمد. سلطه مغولها و حمله تیمور ویرانی و فجایع زیادی را در نواحی متصرفی ببار آورد، ولی همانند فرهنگ و سنن ایرانی که گرجستان نیز در ترکیب ایران قرار داشت در مقابل این تهاجمات تا حدود زیادی حفظ گردید.
در دوره صفویه با تجدید حیات سیاسی ایران تحت لوای مذهب تشیع، گرجستان محل درگیری ایران با قوای متجاوز دولت عثمانی شد. بر اساس قرارداد صلح آماسیه، گرجستان شرقی به ایران و گرجستان غربی به عثمانی تعلق گرفت تا اینکه شاه عباس در سال 1016 هجری قمری(1607. م ) با شکست عثمانیان حکومت خود را در سراسر قفقاز بسط داده و قریب یکصد هزار نفر از گرجیان به ایران مهاجرت نمودند که اعقاب آنان هم اکنون در فریدون شهر اصفهان زندگی می کنند. گرجستان با توجه به روابط اقتصادی و فرهنگی روسیه و گرجستان که به قرنهای یازدهم و دوازدهم میلادی مربوط می شود، برای رهایی از محاصره دولتهای متحارب، برای دریافت کمک به دولت روسیه متوسل شد که حاصل آن سلطه سیاسی- نظامی روسیه در گرجستان بود. در اواخر دوره صفویه، به علت اغتشاشات داخلی و تهاجم افغانها به ایران، نفوذ عثمانیها در گرجستان زیاد شد و متقابلا در اثر تحریکات دولت روسیه در منطقه قفقاز بخصوص گرجستان روابط دوستانه تجاری روسیه و ایران به دشمنی تبدیل گردید . هنگامی که گرجستان دستخوش آشوبهای داخلی و تعرضات خارجی بود شاه طهماسب دوم صفوی با استفاده از درگیریهای نادر به منظور استقرار امنیت داخلی ، با عثمانیها به جنگ پرداخت، ولی اقدام خودسرانه او منجر به شکست مفتضحانه ای شد که با امضای قرارداد بغداد در رجب 1444ق. / ژانویه 1732 م. بین صفی قلی خان شاملو و احمد پاشا شد که شهرهای تفلیس، گنجه، ایروان، نخجوان و تمامی گرجستان و ارمنستان تا سرحد ارس به ترکها واگذار گردید.
نادر به منظور اعاده حاکمیت ایران در برابر عثمانی به پا خاست و پس از ابطال قرارداد بغداد و صلح موقت با عثمانیها، استرداد ایالات شمالی ایران را از روسها مطالبه کرد، این در حالی بود که با مرگ پطر کبیر با انعقاد قرارداد رشت (شعبان 1144 ق. / فوریه 1732م.) که بین شافیروف و میرزا محمد ابراهیم مستوفی به امضا رسید، قسمتهایی از نواحی ساحلی دریای خزر را به ایران مسترد کرد و علیه عثمانی با ایران متحد شد و دولت عثمانی هم که از ابطال قرارداد بغداد راضی نبود، جنگ با ایران را مجددا آغاز کرد، ولی به سختی از نادر شکست خورد و بر اساس معاهده صلح استانبول (1149 ق. / اکتبر 1736م. ) از کلیه فتوحات خود در ایران به استثنای بین النهرین صرف نظر کرد. دولت روسیه نیز تا روی کار آمدن سلسله قاجار در ایران نتوانست نقشه های پتر کبیر را عملی سازد، از طرف دیگر قتل نادر فرمانروایان محلی ایالات را به تجزیه طلبی و استقلال کشاند و این سیاست تفرقه و جدایی که پایه های آن از قبل ریخته شده بود، به نقشه های توسعه طلبانه روسیه کمک کرد، به طوری که گرجستان خود را تحت الحمایه روسیه خواند و در حقیقت با انعقاد معاهده تدافعی و تعرضی با روسیه، موسم به گئورگیوسک در ژوئیه 1783 م. بهانه برای جنگهای ایران و روس به سرعت فراهم آمد. آقامحمدخان قاجار در 1205ق. /1790م. گرجستان را طی یک جنگ سخت به تصرف درآورد. اما تبانی گرگین خان و روسها موجب شد سپاهیان روسی مجددا وارد گرجستان شوند و گرجستان در دسامبر 1801 به عنوان یکی از ایالات روسیه منظور شد. از این تاریخ به بعد گرجستان عملا تحت اداره نظامی- سیاسی روسیه قرار گرفت و در فاصله 1804. تا 1830م، روسها کلیه نهضتهای استقلال طلبانه و آزادیخواهانه را سرکوب کردند. انضمام گرجستان به روسیه، سلطه مسلمانان را در برخی از نواحی گرجستان از میان برد و تغییرات فاحشی را در زندگی اقتصادی واجتماعی مردم به وجود آورد. زبان روسی، زبان رسمی کشور شد. جنگهای دوازده ساله ایران و روس با انعقاد معاهدات ننگین گلستان و ترکمانچای پایان گرفت. به موجب آن، دربند، باکو، شیروان، شکی، قراباغ، ایروان، نخجوان و قسمتی از طالش به روسیه واگذار شد و ایران از تمامی ادعاهای خود بر گرجستان و سایر نقاط صرفنظر کرد.
گرجستان پس از جدایی از ایران و قبول حکومت تزاری، به شدت در مقابل روسیه تزاری و فرهنگ تحمیل شده روسی مقاومت کرد و به تدریج به مرکز فعالیتهای سیاسی، آزادیخواهی و استقلال طلبی تبدیل گردید. این خیزش و سایر جنبشهای انقلابی، سبب آمیزش سازمانهای سوسیال دموکراتیک گردید و کنگره سازمانهای سوسیال دموکراتیک قفقاز با تمایلات لنینیستی در مارس 1903، کمیته قفقازی حزب سوسیال دموکرات را در منطقه قفقاز تاسیس کرد. این کمیته بعد از سقوط تزاریسم در اکتبر 1917 به مدت چهار سال رهبری گرجستان را بر عهده داشت و در ماه مه 1918 گرجستان، جمهوری مستقل دموکراتیک را اعلام نمود.
مقامات سلطنتی روسیه به دلایل راهبردی در ابتدای قرن 19 تصمیم به تغییر توازن بافت مردمی برخی مناطق مرزی گرجستان گرفتند و تا پایان عصر سلطنت در روسیه 20% از جمعیت منطقه ای که گرجستان کنونی را تشکیل می دهد،مسلمان شده بودند.
با شروع جنگ جهانی اول و حمله نیروهای عثمانی به خاک روسیه در منطقه قفقاز، گرجستان نیز صحنه حضور نیروهای بیگانه گردید و به واسطه موضع گیریهای مختلف در برابر وضع موجود، کمیته حزب سوسیال دموکراتیک قفقاز متلاشی شد.
هنگامی که ارتش سرخ در 1921 گرجستان را تسخیر کرد. برای از میان بردن هویتهای ملی منطقه قفقاز، طرح فدراسیون قفقاز را به مرحله اجرا گذاشت و در نتیجه گرجستان عملا ضمیمه این کشور شده و در مارس 1922 به عضویت فدراسیون ماورای قفقاز درآمد و سرانجام در دسامبر 1936 به عنوان یکی از جمهوریهای اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی محسوب شد که تا سال 1990 این وابستگی حفظ شد. در 28 اکتبر همان سال، یعنی چند ماه قبل از فروپاشی شوروی، گرجستان طی انتخاباتی به سقوط حزب کمونیسم و استقلال خود رای داد و در اولین اجلاس شورای منتخب، تشکیل جمهوری مستقل گرجستان با دولتی دموکراتیک اعلام شد.
در اثر تحولات مربوط به نظریه های اقتصادی و سیاسی گورباچف موسوم به پروسترویکا و گلاسنوست، که از قبل زمینه های لازم را در بروز و ظهور نارضایتیهای تاریخی و قومی گرجستان فراهم کرده بود و بر اساس تقسیم بندیهای سیاسی دوره استالینی که برخی از ایالات گرجستان مانند آبخازستان، آجارستان و اوستیای جنوبی را جمهوریهای خودمختار نامیده بودن، گرجستان نیز مانند بسیاری از جمهوریهای اتحاد شوروی، دچار اختلافات قومی و سیاسی بزرگ شد و این کشور نوپا را دچار مشکلات فراوان ساخت(3)
جغرافیای طبیعی
كشور گرجستانGeorgia به زبان گرجی: ساکارتْوِلو، به روسی:گروزیا یکی از کشورهای قاره اروپا و بطور دقیق مرز بین اروپا و آسیا است. گرجستاندر مرکز و غرب قفقاز، در حاشیه دریای سیاه و در موقعیت ´00 °42 عرض شمالی (42 00N و ´30 °43 طول شرقی 43 30E ) واقع شده است. پایتخت این كشور ، شهرتفلیسTbilisi است .
وسعت گرجستان در مجموع 69700 کیلومتر مربع می باشد كه تمامی آنبا خشكی پوشیده شده است و دارای310 کیلومتر خط ساحلی است.کشورگرجستان ازشمال با کشور روسیه، از شرق با جمهوری آذربایجان،از جنوب با جمهوری ارمنستان وازجنوب غربی با ترکیه هم مرز است.
طول خط مرزی گرجستان 1461كیلومتر است كهبیشترین طول خط مرزی آن 164 كیلومتر با ارمنستان، 322 كیلومتر با آذربایجان، 723كیلومتر با روسیه و 252 كیلومتر با ترکیه می باشد. از لحاظ آب و هوایی، گرجستاندارای آب و هوای گرم و مطبوع مدیترانه ای در ساحل دریای سیاه می باشد. طبیعت گرجستان گوناگون است: این جمهوری با نواحی ناهموار مشخص می شود و دو سوم آن کوهستانیاست. گرجستان غربی دارای اقلیم مرطوب جنب مداری است، در حالی که در گرجستان شرقیخشک یا معتدل مرطوب است.
بلندترین نقطه کشور گرجستان، کوه شخاراMt'a Shkhara (5201) متر و پست ترین نقطه، دریای سیاه با 0 متر عمق است.
در سال 2005، 51/11 ٪ از زمین های خاک گرجستان را زمین های کشاورزی، 79/3% را زمین های کشاورزی باقابلیت کشت دائم و 7/84% مربوط به سایر زمین ها تخمین زده شده است. زمین های قابلآبیاری در این کشور، 4690 کیلومتر مربع وسعتدارد.
شهرهای مهمكشور گرجستان عبارتند از:
جمهوری گرجستان شامل جمهوری خودمختار آبخاز وجمهوری خود مختار آجارستان بوده و به 65 ناحیه و مناطق روستایی تقسیم میشود، دارای 13شهر و چندین شهرک است که شامل شهرهای تفلیس، کوتائیسی، گوری، چیاتورا، روستاوی،پوتی، تقیبولی، زوگدیدی، تسقالتوبو، سوخومی، تقوارچلی، گاگرا، باتومی و 37 شهرکوچک، 61 مرکز روستایی و 450 روستا است (4)
جمعیت شناسی
طبق آمار منتشر شده از منابع داخلی گرجی و بین المللی ، جمهوری گرجستان دارای 65% ارتدوکس مسیحی،11% مسلمان و10 % ارتدوکس روسی، 6% ارمنی وبقیه را سایر ادیان از جمله یهودیان تشکیل می دهند. یهودیان حدود 20 هزار هستند که حدود 50% آنها در سالهای اخیر مهاجرت کرده اند. یعنی بر اساس مرزهای به رسمیت شناخته شده بین المللی ، مساحت گرجستان 500/65 کیلومتر مربع می باشد که در سال 2002 تعداد جمعیت آن 500/601/4 نفر بوده است. از این تعداد 3/83 % مردم قومیت گرجی ( 173/661/3 نفر) و بقیه یعنی 7/16% از سایر اقوام می باشند.
اگرچه تخمین زدن میزان فعلی جمعیت مسلمان گرجستان دشوار است ، اما مسلمانان گرجستان در سال 1970، 8/16% جمعیت این كشور را تشكیل می داده اند. در سرشماری سال 1989 شوروی تعداد آذریها که اکثراً شیعه هستند؛ 000/307 نفر، مسلمانان آبخازی ؛96000 ، کیستهای مسلمان ؛ 12000 نفر، آوارهای مسلمان ؛ 4200، تاتارهای مسلمان ؛ 4100 ، قزاقهای مسلمان؛ 2600 ، ازبک های مسلمان ؛ 1300، وتاجیک های مسلمان 1200 نفر اعلام شده است. علاوه بر این در بین ملیتهای دیگر ساکن در این جمهوری به ویژه گرجیهای بومی آجاریا در جنوب غرب گرجستان نیز تعداد چشمگیری مسلمان وجود دارد .
آجارها که زبان محلی آنها را آجارلی گرجیانی می نامند٬ از دو شاخه مینگرلی و کارتلی هستند. جمعیت آجارستان طبق آمار سال ۱۹۷۶ ٬ ۲۳۷٫۰۰۰ نفر می باشد. آجارهای مسلمان جمهوری خودمختار آجارستان را ۷۴٫۰۰۰ نفر نوشته اند. آجارهای مسلمان ساکن نواحی هم مرز با ترکیه٬ زبان ترکی نیز می دانند .
با علم به واقعیات فوق تعداد مسلمانان این جمهوری در سال 1989 قریب به 640 هزار یا 12% از جمعیت 4/5 میلیونی این کشور را تشکیل می دادند که علت کاهش آنها نسبت به سال 1970 مهاجرتهایی است که در طول این سالها صورت گرفته است.
بطورکلی3 گروه مسلمان گرجی را می توان براساس مذهبی بودن آنها دسته بندی کرد:
1. کسانی که عامل به تمام آئین ها و مراسم مذهبی هستند.
2. کسانی که اعتقاد به خدا دارند ولی اداء فریضات نمی کنند.
3. کسانی که اعتقاد به خدا دارند اما مراسم را به عنوان سنت خانوادگی بجا می آورند که عمدتاً اسلام به عنوان بخشی از فرهنگ آنها است. (5)
جمعیت شیعیان
مسلمانان گرجستان تقریباً 500 هزار نفر جمعیت دارندکه حداقل حدود 60% آنها شیعه می باشند ضمن اینکه بنا بر آمارهای دیگری بیش از 400 هزار شیعه در این کشور زندگی می کنند. عمده ترین محل تجمع شیعیان گرجستان منطقه کارتلی سفلی جمهوری گرجستان است که اقلیت مسلمانان آذری زبان تشکیل می دهند . آذریها در مناطق جنوب شرق کشور ساكن هستند که بیشتر روستایی وکشاورزند. آنها نیروهایی سخت کوش که تمایل کمتری نسبت به مهاجرت دارند، هستند.آنها در تفلیس 18000 نفر ،کاختیا 600/33 نفر و بقیه نیز در سراسر گرجستان پراکنده اند. میزان بالای زاد و ولد آذری ها در دوران حکومت کمونیست ها موجب افزایش جمعیت آنان بین سالهای 59-1989 شده اس که تقریباً دو برابر شدند.
مناطقی که جمعیتهای بزرگ شیعی دارند ؛ قاردابانی، بولنیسی، قره چپ ، مارنئولی، دمانیسی، رمانی ، آخالکالاکی، بوگدا نووکا می باشند که بیشترین میزان جمعیت کشور را دارند و روستاهای شیعی پرجمعیت ترین خانواده ها و ازدواج آنها با سایر ملیتها بسیار نادر است. در نقشه ذیل شیعیان با رنگ سبز مشخص شده اند .
طبق آمار سال های 1989 و 1995 ، آذریهای اکثراً شیعه 7/5%جمعیت را با 307 هزار نفر (1995) تشکیل می داده اند كه در سال 1989، 4/1% آنها در تفلیس و در 1995 ، 9/5% آنها در روستاها ساكن بوده اند .
در شهر تفلیس با جمعیتی حدود 5/1 میلیون نفر بیش از 80 ملیت دیگر زندگی می کنند که بیشترین رشد جمعیت در بین مسلمانان شیعه گرجستان گزارش شده است.
بر اساس برآورد سازمان ملل ، گرجستان در سال 1995 که حدود 4/5 میلیون نفر داشت، 56 درصد آن در شهرها بوده اند . تركیب قومیتی و دینی آنها شامل : 2/70 % گرجها، 1/8 ارمنی،2/6 روسها و 7/5 آذری بود.
این آمار در حالی مطرح شده است که طبق ادعای یکی از اسلام گرایان که مدیر موسسه حکمت اهل بیت(ع) گرجستان ( مجمع اهل بیت) می باشد ، ضمن اینکه شاهد رشد باورهای مذهبی در گرجستان هستیم ، 17 تا 25 درصد گرجستان را مسلمانان تشکیل می دهند که اکثر آنان شیعه هستند.
با وجود پراکندگیهای مختلف آماری در خصوص آمار شیعیان جمهوری گرجستان ، اخیراً کتابی با عنوان آذریهای گرجستان به دست نگارنده رسیده است که با مستندات کافی و خوب به توصیف و تحلیل و بررسی جمعیتی ساکنان آذری ( شیعیان) در این کشور یعنی در روستاها ، شهرها ، بخشها و... پرداخته است که تلاش می کنیم در این بخش از مقاله ( جمعیت شناسی شیعیان جمهوری گرجستان) ترجمه قسمتها و خلاصه هایی از مطالب کتاب وی را با بررسیهای جانبی ارائه نمائیم .(6)
طبق آمار رسمی اولین سرشماری ملی جمعیت مردم جمهوری گرجستان در سال 2002 که نتیجه آن درسه جلد بصورت ریز و کلان و در مجموعه هایی منتشر شده است، آمار و اطلاعات مربوط به مسلمانان آذری (اکثراً شیعه ) شرح داده می شود. (7)
جدول شماره 1 :شهرهایی که در آن آذریهای اکثراً شیعه بصورت متراکم قرار دارند
| شهر ها | مناطق ( ک.م) | جمعیت ( نفر) | درصد به کشور |
| مارنئولی | 935 | 332/124 | 7/2% |
| قاردابانی | 1 .04/1 | 140/115 | 6/2% |
| بولنیسی | 804 | 920/81 | 7/1% |
| دمانیسی | 8. 198/1 | 208/52 | 6/0% |
بر اساس سرشماری سال 2002 تعداد آذریهای اکثراً شیعه گرجستان در مناطق مختلف این کشور به شرح زیر بوده است:
جدول شماره 2 : پراکندگی شیعیان در مناطق گرجستان
| مناطق | جمعیت | درصد |
| کارتلی کِویمو ( پائین ) | 606/ 224 نفر | 1/45% |
| کاخِت | 036/40 نفر | 8/9% |
| کارتلی شیدا ( داخلی) | 768/5 نفر | 8/1% |
| مسخیتا – متیانتی | 248/2 نفر | 8/1% |
| آجارستان | 542 نفر | 1/0% |
| ایمیریتی | 274 نفر | 1/0% |
| سامیقریلو - زموسوانتی | 142 نفر | 1/0% |
| قوریا | 91 نفر | 1/0% |
| سامسخی کاواخیتی | 59 نفر | 1/0% |
| راکا لچخومی | 47 نفر | 1/0% |
| آبخازیا | 6 | 3/0% |
جدول شماره 3 : پراکندگی آذریهای اکثراً شیعه در شهرها بر اساس سرشماری رسمی سال 2002
| شهر | جمعیت | درصد | شهر | جمعیت | درصد |
| مارنئولی | 98245 | 1/83% | کاسپی | 3962 | 6/7% |
| قاردابانی | 49993 | 7/43% | مسختا | 2236 | 5/3% |
| بولنیسی | 49026 | 9/65% | زالگا | 1992 | 5/9% |
| ساکاریکو | 18907 | 9/31% | تتریکگارو | 1641 | 8/6% |
| دمانیسی | 18716 | 8/66% | کارلی | 1183 | 3/2% |
| لقودسی | 11392 | 3/22% | ددپلیسکگارو | 1019 | 3/3% |
| تلاوی | 8373 | 9/11% | قوری | 607 | 04/% |
| آخمتا | 152 | 04/% | سیگناخ | 118 | 03/% |
| خلواچا اوری | 151 | 02/% | ----- | ----- | ---- |
همچنین در شهر های؛
کوبلت 79 نفر ، جوکا آنی 58 نفر ، سخال توبو 55 نفر ، اوزو قت 55 نفر ، زوقدید 47 نفر ، لانچخوت 33 نفر ، سامتریدیا 24 نفر ، بور جوم 24 نفر ، ساقر 22 نفر ، لنتخ 21 نفر ، وانی 18 نفر ، کوارل 17 نفر ، آدی گون 17 نفر ، خوشور 16 نفر ، خوبی 16 نفر ، آخالسیخی 13 نفر ، چیاتورا 10 نفر ، آباشا 10 نفر ، سناک 10 نفر ، خارا گوال 8 نفر ، مارتویل 8 نفر ، کدا 7 نفر ، زستافون 7 نفر ، سالنسیخا 7 نفر ، تکیبولی 6 نفر ، دوشِت 5 نفر ، باقدات 5 نفر ، زونی 5 نفر ، تیانت 4 نفر ، ترجولا 4 نفر ، اونی 4 نفر ، خولو 3 نفر ، قوخاتائور 3 نفر ،آخالکالاک 3 نفر ، آخالگوری 3 نفر، نینوسمیندا 2 نفر ، کاظبق 1 نفر ، شوآخیوی 1 نفر ،چِخوروتسکو 1 نفر ، آذریهای اکثراً شیعه وجود دارند.
جدول شماره 4: آذریهای اکثراً شیعه در شهرها ( مقیاس کشوری)
| شهر | جمعیت |
| تفلیس | 751/13 |
| روستاوی | 993/4 |
| بوتومی | 301 |
| کوتایسی | 132 |
| پوتی | 43 |
جدول شماره 5 : آذریهای اکثراً شیعه در شهرها ( مقیاس شهرستان )
| شهر | جمعیت |
| مارنئولی | 875/17 |
| قاردابانی | 176/7 |
| دمانیسی | 8/30 |
| بولنیسی | 10 |
جدول شماره 6 : آذریهای اکثراً شیعه در روستاها و شهرها طبق سرشماری سال 2002
| روستا / شهر | جمعیت | روستا / شهر | جمعیت |
| ساداخلی | 9486 | قاراباقلی | 643 |
| قاراجالار ( تلاوی) | 8270 | گَی لیان | 640 |
| قیزیل حاجیلی | 7174 | آشاغی قولّار | 628 |
| فخر علی | 6891 | اینسه اوغلی | 618 |
| بولنیس کپنکچی | 6766 | تکیس | 607 |
| لمبلی | 6254 | یوخاری قوشا ایسه | 604 |
| نظرلی | 5808 | جعفر لی | 541 |
| سوغانلیق پونیکالا | 5698 | تیدوس میندا | 541 |
| کوشالی (قارایازی) | 5612 | میغیرلی | 530 |
| آلگت (گوراخی) | 5017 | سید خوجالی | 527 |
| آرایخلی | 4876 | یوخاری گولَور | 522 |
| آجتهله | 4229 | سارالّار | 501 |
| قاراجالار(قَریازی) | 4141 | یاقوبلو | 498 |
| قاجاقان | 3974 | ینی کند- قایاقوجالی | 492 |
| دارباز | 3743 | بی طرفچی | 483 |
| صابر کند | 3713 | کیرویس | 481 |
| تولّار | 3698 | شیندلر | 467 |
| قابال | 3654 | دونوس | 454 |
| سرتیکالا- مقانلی | 3558 | قوشچو | 452 |
| کیشلی (کوروستو) | 3322 | آراکُل | 450 |
| سَندَر- قارایازی | 3118 | خانسی گازلی | 436 |
| کیشَلی( قاراجپ) | 2983 | تازه کند( بورما) | 433 |
| قاراتهله | 2936 | آرمودلی ( پانتیان) | 410 |
| قاسیم لی | 2921 | بایتاللی | 400 |
| آقا ممدلی | 2867 | قازرت | 400 |
| سراج لی | 2841 | آقارا | 400 |
| گنجه له | 2745 | بالا- بیلر | 395 |
| یرقانچای | 2678 | گُدَک داق | 362 |
| قاراچالار- قابال | 2576 | سام سوریس – شمشی یولی | 361 |
| اوزون تالا | 2333 | دمیرلی | 359 |
| واختانقیش | 2332 | قاسیم لی | 355 |
| کولاقیر | 2319 | داغ قیزسل حاجی لی | 341 |
| تازه کند- قور آرخی | 2230 | شاهمارلی | 341 |
| زول – گوواج | 2183 | آشاغی قارابولاق | 333 |
| عزیز کند | 2170 | تاماریسی( قصبه) | 330 |
| تازه کند- قره یازی | 1856 | دلّر( داغ) | 313 |
| یور- مقانلی | 1830 | پولادائوری | 311 |
| قاش- مقانلی | 1815 | گنجیلر | 300 |
| دمیه – قوراخی | 1815 | وازیان | 296 |
| شولَور | 1787 | گُل یان – قیزیل حاجیلی | 295 |
| آشاغی سارال | 1754 | لَویتانا(زیزمان) | 290 |
| ایمیر حسن | 1717 | برتکر | 289 |
| کورت لر | 1717 | هالّاوار | 288 |
| یوخاری قولّار | 1704 | اَسمَلر | 286 |
| تکَلی | 1682 | واکی | 285 |
| بیرلیک | 1655 | کُدُرِت | 280 |
| قوجولو | 1623 | لُکساندار | 258 |
| بیراینجی کوسالی | 1622 | قاراداش | 249 |
| حاماملی | 1596 | سوقالاسی | 243 |
| ایکینجی کوسالی | 1587 | قاراتیکان | 240 |
| لکبدّین | 1538 | اورمیشن | 206 |
| داش تپه | 1462 | بیوک بیلر | 200 |
| ایمیر | 1445 | قوم بُر | 200 |
| کپنکچی | 1383 | سیخلی | 193 |
| دوز ایرم | 1323 | مُلّا احمدلی | 192 |
| قیریخلی | 1262 | سیس قالا | 181 |
| انباراوکا | 1246 | خوتور لِکبدّین | 177 |
| بایدار | 1236 | خوکورنو | 176 |
| بالا مقانلی | 1205 | انجیروان | 162 |
| دلّر موشوان | 1194 | سَنَب | 157 |
| ملّا اوغلی | 1180 | آغ قولا | 150 |
| آیورتا | 1174 | کیبیرچیک | 140 |
| کالینین | 1156 | نامْتویران | 137 |
| کیرج موقانلی | 1155 | حسین کند | 135 |
| یوخاری سارال | 1135 | نور قوق | 124 |
| قاز لار | 1134 | شاهبوزلی | 120 |
| آراپلی | 1118 | چوپورالّار | 108 |
| یوخاری قارابولاق | 1114 | ساکا | 106 |
| کوسالار | 1056 | انبار تپه | 106 |
| آشاغی- گوشایسه | 1053 | ممیش لر | 102 |
| ایمَزلی | 1033 | آقالار | 100 |
| آخالشن | 1030 | تاماریش | 100 |
| فرما | 909 | کاسریسکقالی | 100 |
| ممیشلی | 908 | لینینوکا | 100 |
| یوخاری اوروزمان | 901 | کِونات کوسا | 100 |
| خیدیش قوری– کورپی دیبی | 899 | تلو وان | 100 |
| داش دیوقولّار | 893 | سلام ملّیک | 98 |
| پالدی ( بالدوی) | 874 | ناپیلنار | 86 |
| اولاشلی | 859 | آغاراک | 78 |
| حسن خوجالی | 846 | آخالکالاک | 74 |
| آب داللی | 829 | گودک لر | 73 |
| آخلی- لَلَلی | 805 | موخران | 70 |
| ارچیوان - سروان | 794 | بودیونوکا | 55 |
| قیزیل کیلسه | 774 | کالوبانی | 55 |
| بَزَک لی | 763 | کهنه ویکیس | 54 |
| آخلی محمود لو | 758 | بوغازکَسَن - تقیسپیری | 53 |
| حاجی عیسی کند | 750 | بالیک | 50 |
| سوپ | 746 | بالا درباز | 40 |
| صفر لی | 738 | سام قرت | 40 |
| موسوپ ریان | 724 | آخال سوپیلی- تازه کند | 37 |
| قمر لی | 713 | لیواد | 33 |
| مامِی – کیرو کا | 705 | داها | 30 |
| آرخیل اوشقالی | 700 | سوقوت لو | 27 |
| آشاغی- گولَور | 698 | سیز قار- سینس قار | 20 |
| ساکاداقیانو – تات اوشاغی | 678 | ساکیره | 19 |
| آشاغی اوروزمان | 660 | قورا | 19 |
یادآوری
لازم است چند نکته قابل تامل نیز شرح داده شود:
تعداد آذریهای اکثراً شیعه در سرزمین گرجستان جمعاً 761/284 نفر اعلام شده است که از این تعداد 237/141 نفر مرد و 524/143 نفر زن می باشند که نشان می دهد 5/6 % از جمهوری گرجستان را آذریهای اکثراً شیعه تشکیل می دهند. در کتاب" بیزیم قید " کتاب رسمی آماری گرجستان تعداد مسلمانان این کشور 744/433 نفر اعلام شده است . اما به عقیده نگارنده کتاب آذریهای جمهوری گرجستان بر خلاف آمارهای رسمی ارائه شده، تعداد آذریهای گرجستان 000/500 نفر بوده است.
خاطرنشان می کنیم که در 13 سال اخیر و بعد از استقلال گرجستان تعداد آذریهای اکثراً شیعه گرجستان را 795/22 نفر کم شده است. این کاهش جمعیت نه تنها برای آذریهای اکثراً شیعه بلکه برای سایر اقوام نیز شامل شده است بطوریکه در سطح کشور 306/029/1 نفر کاهش جمعیت وجود داشته که سهم گرجها 220/126 ، ارمنیها 282/188 نفر و روسها 501/173 بوده است.
در عین حال از نظر درصد جمعیتی ، جمعیتی آذریهای اکثراً شیعه گرجستان نسبت به جمعیت کل کشور 08/ % رشد داشته است . یعنی این رقم در سال 1989 7/5% بوده است که در سال 2002 به 5/6 % رسیده است.
جمعیت آذریهای اکثراً شیعه در شهرستان مارنئولی 322/6 نفر، در ساگارکو( قاراچوپ) 103/3 ، در شهرستان قاردابان212/1 ، در شهرستان زالگا 282 نفر ، افزایش جمعیت داشته است. در مقابل در شهرهای ؛ دمانیسی 391/14 نفر ، شهرستان روستاوی 583/6 نفر ، شهرستان بولنیس 782/4 نفر ، شهرستان تفلیس 249/3 نفر و در شهرستان کاسپی 090/1 نفر کاهش جمعیت داشته است.
در مراجعه به این آمار رسمی این نکته معلوم می شود هم اکنون در جمهوری گرجستان تعداد آذریهای اکثراً شیعه بعد از گرجها در رده دوم و در بین اقلیتها در رده اول قرار دارد. ارامنه با 929/248 نفر در رده سوم از نظر تعداد جمعیت در گرجستان قرار دارند در حالیکه در سال 1989 درصد جمعیتی ارامنه در گرجستان 1/8 % و در صد جمعیتی آذریهای اکثراً شیعه 7/5 % بود ، این نسبت تغییر کرده است.
از نظر تناسب تعداد جمعیت ، آذریهای اکثراً شیعه بهترین وضعیت را دارند بطوریکه در مقابل هر 1000 مرد ، 1016 زن وجود دارد در حالیکه این رقم برای روسها 2507 ، برای ارامنه 1138 و برای گرجها 1106 می باشد
همچنین از جهت تقسیمات سنی ، آذریهای اکثراً شیعه در وضعیت خوبی ( جوانی ) قرار دارند. یعنی 1/27 درصد کودکان و نوزدان از آن آذریها و 9/20 درصد از آن گرجها و 8/19 درصد از آن ارامنه و 4/8 درصد از آن روسها می باشد.
جدول شماره 7 : گروههای سنی آذریهای اکثراً شیعه گرجستان
| گروه سنی | تعداد | مرد | زن |
| 0 | 4202 | 2333 | 1869 |
| 9—2 | 46821 | 25020 | 21801 |
| 19— 10 | 60977 | 31245 | 29622 |
| 29—20 | 45517 | 23290 | 22227 |
| 30— 49 | 80817 | 39168 | 41676 |
| 50—59 | 17672 | 8296 | 9376 |
| 60— 79 | 30060 | 13484 | 16576 |
| 89— 80 | 2338 | 632 | 1706 |
| 90—100 | 601 | 120 | 481 |
| 100 + بالاتر | 64 | 6 | 58 |
یعنی در طی یکسال 4202 نفر در جمهوری گرجستان به دنیا می آید که از این تعداد 2333 نفر مرد( 5/55%) و 1869 زن ( 5/44%) می باشند . تعداد 33063 نفر سن 60 سال به بالا دارند و 64 نفر نیز بالای صد سال عمر دارند.
5/95 درصد از آذریهای اکثراً شیعه ( 414/283 نفر) به زبان آذری ، 43024 نفر به زبان گرجی و 75207 نفر نیز با سایر زبان ها مکالمه دارند.
محل تولد اکثریت مردم شیعه گرجستان ، سرزمین گرجستان می باشد . به عبارت دیگر 281146 نفر در گرجستان ، 3584 نفر( 25/1 %) از سایر مناطق از جمله 2039 جمهوری آذربایجان ، 902 نفر جمهوری ارمنستان، 356 نفر از روسیه ، 159 نفر قزاقستان و 30 نفر نیز در سایر مناطق به دنیا آمده اند.
بیشتر آذریها در روستاها ساکن می باشند به این ترتیب در منطقه کویموکارتلی پائین؛ 5/62% ، مارنئولی 4/86 % ، بولنیسی 85% ، دمانیسی 4/74% ، قاردابانی 6/43% ، ساقارکو 4/40% ، لگودخی 6/25% ، تلاوی 4/13 % و زالگا 5/10 % تشکل می دهند.آذریها در 171 روستای گرجستان ساکن هستند .
نکته قابل تامل اینکه بزرگترین روستای گرجستان روستای ساداخلی می باشد که 9486 نفر ساکن می باشد . روستای دوم در شهرستان مسختا با نام دیقوم با 8746 نفر جمعیت می باشد و سومین روستا نیز تلاو – قاراچالا می باشد که 8270 نفر جمعیت دارد که در آن آذریهای اکثراً شیعه ساکن می باشند. سایر روستاها شامل قیزیل حاجیلی ، فخرالی ، بولنیس ، کپنکچی ، لمبلی ، نظرلی ، سوقانلیق – پونیکالا ، کوشالی ( قارایازی) و آلگت می باشند که اهالی آنها بیش از 5000 نفر جمعیت می باشد.
روستاهای نظرلی، کوسالی،کیراج – مقانلی 280 متر و روستای خانچی گازلی 285 متر پائین تر از سطح دریا قرار دارند . در مقابل روستا های گُدکلر با 1820متر ، تجیس 1740 متر ، ییرقانچای 1660 متر بالاتر از سطح دریا قرار دارند.
مساجد گرجستان
در جمهوری گرجستان حدود 100 مسجد به شکل پراکنده در شهرها و روستاهای کشور وجود دارد ولی عمدتا غیر فعال بوده و مساجد فعال نیز معمولا در مناسبت ها و مراسم مذهبی باز هستند .
در اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 حکام سلطنتی روسیه درصدد جلب اعتماد مسلمانان از جمله گرجستان برآمدند و در جریان این روابط در تفلیس یک حوزه علمیه برای تربیت ملاها تحت حمایت مالی وسیاسی حکومت و فعالیت 59 مسجد در خدمت شیعیان آذری بود. در این مقطع به 500 ملا (روحانی) خدمات مذهبی ارائه می شد.
در شهر تفلیس جمعیت 18 هزار نفری آذری ها به تساوی بین جوامع شیعه و سنی تقسیم شده و بر خلاف قرن 19، روابط خوبی بین مسلمان شیعه و سنی برقرار بوده است و دلیل آن داشتن یک مسجد جمعه مشترک است.( تا سال 1950 این مسجد متعلق به سنی ها بود و شیعیان از مسجد معروف گوی مسجدی (مسجد آبی ) که از قرن 16 به یادگار مانده بود، استفاده می کردند ولی با تخریب آن به دست کمونیست ها ، از مسجد تفلیس بصورت مشترک استفاده می شود.
این مسجد تنها مسجد تفلیس و متعلق به کل مسلمانان تفلیس اعم از سنی و شیعه می باشد مسجد در ظهر جمعه متعلق به اهل سنت و بعد از ظهر جمعه در اختیار شیعیان می باشد. این مسجد دارای دو محراب بوده و بخش شیعه و سنی کاملا مشخص می باشد. مسئولیت مسجد بر عهده مشهدی علی که از طلاب تحصیل کرده در قم و باکو،می باشد.معاون مسجد و مشهدی علی از اهل سنت می باشد که از تعامل خوبی برخوردار هستند. در حال حاضر 12 نفر طلبه خواهر مشغول تحصیل هستند.
سایر مساجد گرجستان شامل مساجد شهرهای مسخالدیدی،دمانسیی ، بولنیسی، مارنئولی است. مسجد مارنئولی که چند سال از ساخت آن می گذرد بزرگترین مسجد جمهوری گرجستان می باشد.
مساجد غیر رسمی دیگری تقریبا در تمامی روستاهای گرجستان وجود دارند و حتی در روستاهای کوچک که اغلب از خانه های معمولی تشکیل شده اند و گاهی نماز جماعت برای مومنین محلی اقامه می شود (بیشتر توسط ملاهای دوره گرد مثل دعا نویس ها که مراسم مذهبی روستائیان را نیز اجرا می کنند) بیشتر روستانشینان آذری دارای حرمهای مقدس امام زادگانی هستند که همیشه زوار دارند در واقع پرستش افراد مذهبی از رایج ترین سنن شیعیان آذری می باشد. مثل عیسی افندی در روستای کابالا در منطقه لوگودخی.
اجرای مراسم مذهبی و تداخل بسیار زیاد پیروان اهل سنت و شیعه در کابالا،کارادژالا، اوزونتالا که جمعیتی بالغ بر 10 هزار نفر دارند وجود دارد. در حالی که جمعیت کابالا سنی است در دیگر روستاها شیعیان اکثریت را دارند. شیعیان انجام مراسم جشنها ی مذهبی را وظیفه خود می دانند و در بین اهل سنت شافعی و مرید گرایی صوفی رایج می باشد( 7)
مراسم عزاداری ماه محرم در گرجستان و توجه به مسائل جهان اسلام همچون غزه
برگزاری مراسم عزاداری در ماههای محرم و صفر همچون سایر مناطق شیعی جزو برنامه ها و مراسم لاینفک از زندگی مردم این منطقه می باشد. در شهری مثل مارنئولی صدها تن از مردم در روز عاشورا در مساجد، خیابانها و تکایا لباس سیاه بر تن می کنند و به عزاداری می پردازند. شاید عده ای از مردم بدلیل دور افتادن از تعلیمات اسلامی و ندانستن اهمیت و وجوب آن نماز نخوانند و یا روزه نگیرند که البته در سالهای اخیر این اعمال روبروز بیشتر و گسترده تر می شود ، اما عزاداری سالار شهیدان هیچ وقت فراموش نمی شود و با شور و شوق فراوانی برگزار می گردد.
در روستاهای شیعه نشین کاردژالا، اوزونتالا، گاندژالا مراسم عزاداری عاشورا ،زیارت عاشورا، زیارت مزار قطب صوفی ها ، عیسی افندی برگزار می شود. ضمن اینکه عزاداری در روستاهایی که اهل سنت و شیعه باهم هستند ، بصورت مشترک برگزار می گردد و حتی در منطقه آجاریا که ساکنان آن فقط اهل سنت می باشند ، شاهد برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم بخصوص روز عاشورا می باشیم.
با توجه به اینکه عزاداری محرم و صفر همیشه برای شیعیان حرکت بوده است و در ماههای اخیر نیز شاهد جنایات و کشتار مردمی رژیم صهیونیستی و بدنبال آن شکست خفت بار آن از مقاومت اسلامی بودیم ، در عزاداری سال 1387 مردم ضمن شرکت در آئین های عزاداری و تظاهرات مقابل سفارتخانه رژیم غیر قانونی صهیونیستی ، خشم و انزجار خود را اعلام داشتند . موضوعی که در کشوری مانند گرجستان که نفوذ آمریکا و اسرائیل همه جانبه بوده و سردمداران آن نیز عاجزانه سر تعظیم فرود می آورند ، قابل توجه می باشد. « مراسم عزاداری شیعیان گرجستان كه عمدتاً آذری زبان بوده و در سه منطقه مختلف شهر تفلیس ، شهرهای مارنئولی بزرگترین و قاردابان دومین شهر شیعه نشین با حضور جمع كثیری از شیعیان و محبین اهل بیت عصمت (ع) برگزار گردید. مسلمانان و شیعیان گرجی با اغتنام از فرصت عزاداری در اعتراض به جنایات رژیم صهیونیستی، علیرغم مخالفت مسئولین گرجی در شهر مارنئولی، مراتب همدردی خود را با مردم مظلوم غزه اعلام و همچنین در تاریخ؛ 17-10-87 همزمان با تاسوعای حسینی در مقابل سفارت رژیم صهیونیستی در تفلیس تظاهرات اعتراض آمیزی برگزار كردند و از جنایات انجام شده در غزه ابراز انزجار نمودند. در این تجمع که علیرغم ممنوعیت دولتی و با وجود فضای بسیار سنگین پلیسی که ناشی از همکاریهای گرجستان ورژیم اشغالگر قدس حاکم شده، شعارهائی به حمایت از مبارزان حماس و محکومیت جنایات رژیم جنایتکار صهیونیستی سر داده شد که مراسم تاسوعای حسینی شهر مارنئولی گرجستان تبدیل به راهپیمائی عظیم ضد صهیونیستی عزاداران حسینی گردید در این راهپیمائی چند هزار نفری که بنوبه خود از معدود تجمعات اعتراض آمیز گرجستان و این شهر محسوب می گردید شعارهای مرگ براسرائیل وشعارهای حمایت از مبارزان حماس وپارچه نوشته های ضد صهیونیستی طنین انداز شده بود این تظاهرات که در خیابانهای شهر برگزار گردید با دعا برای پیروزی رزمندگان فلسطینی و عزاداری پرشکوه اباعبدالله الحسین (ع)به پایان رسید. به رغم همكاری نزدیك دولت گرجستان با رژیم اشغالگر قدس و اعمال محدودیت و ممنوعیت شدید پلیس و نیروهای امنیتی آن كشور، گرجی‌ها در این اجتماع شعارهایی در حمایت از مبارزان حماس و محكومیت جنایات رژیم صهیونیستی و قتل و عام مردم مظلوم و بی‌دفاع غزه در فلسطین سر دادند. تظاهركنندگان با طی مسیر خیابانهای اصلی شهر و با در دست داشتن پارچه نوشته‌های ضد نظامیان رژیم صهیونیستی شعار دادند و با حمایت از مبارزان حماس؟ برای پیروزی رزمندگان فلسطینی دعا كردند. » ( 8)
شبكه تلویزیونی ایمدی گرجستان نیز گزارش داد، مردم مسلمان منطقه جدایی طلب آبخازیا هم با صدور بیانیه‌ای توسط اتحادیه اسلامی آبخازیا ، جنایات آشكار نظامیان اسراییلی در سرزمین اسلامی فلسطین را محكوم و حمایت و پشتیبانی خود را از مردم مظلوم و بی‌دفاع غزه اعلام كردند.
فعالیتهای دینی ادیان انحرافی در گرجستان
نورچی ها نیز در مناطق مسلمان نشین گرجستان فعالیت هائی دارند و حول محور عبدالله گولن خوجه کتابی به اسم ایشان در معرفی اسلام به شکل اهل سنت و نورچی ها با تیراژ ده هزار جلد در کل مناطق گرجستان توزیع کرده اند. وهابی ها نیز با توجه به عدم شناخت جامعه شیعی به مناطق مسلمان نشین گسیل شده اند ولی با اقبال عمومی مواجه نشده اند.وهابی ها دربازار تجارت خودرو سرمایه گذاری کرده (ترانزیت اتومبیل از اروپا به قفقاز) و به شکل زنجیره ای در آذربایجان و گرجستان فعالیت می کنند
با توجه به وحدت موجود در بین مردم مسلمان ، فعالان شیعی وحکومت و همچنین اطلاع رسانیها و تبلیغات موجود و نیز سوابق وهابیها در خرابکاریها ، حکومت گرجستان برای فعالیت وهابی ها محدودیت هایی ایجاد کرده است.
حکومت در خصوص شیعیان حساسیت خاصی ندارد و با شیعیان با احترام برخورد می کنند و از آنجائیکه مسئولین شهرها و روستاهای مسلمان نشین در ایام انتخابات به آراء مسلمانان احتیاج دارند لذا در جهت تعامل و همکاری و مساعدت با آنها بر می آیند که دیدار اخیر ساکاشویلی با مردم این منطقه نمونه ای از آن می باشد.
پی نوشت ها
1- - 29 بهمن 1385 - سایت وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران
2- معظمی گودرزی . پروین– گرجستان – تهران - انتشارات وزارت امور خارجه - چاپ اول 1378 – صفحه 5-103
3- شفیعی. فرزانه -29 بهمن 1385- سایت موسسه مطالعات روسیه ، آسیای مركزی و قفقاز
4- پایگاه داده های علوم زمین کشور – 2009
5- سانی کیذره - جرج . اسلام و مسلمانان در گرجستان معاصر( کتاب مسلمانان در کشورهای غیر اسلامی)جلد 2 ، صفحه 310
6.Mammadli .suraddinGurcustan azerbaycanlilari Kayyerlar nashri.Teblis.2006.
7- مرکز آمار دولتی جمهوری گرجستان - تفلیس– سال 2003
8- خبرگزاری آران- تاریخ: 17-10-87