سرویس ترکیه/خبرگزاری آران
سهند جهانی
خبرگزاری آران / سرویس ترکیه : تحولات داخلی، منطقه ای و بین المللی موجبات آنرا فراهم آورده است كه روابط تهران و آنکارا به سطح قابل اعتماد دو جانبه و احترام متقابل ارتقا یابد و از ابعاد بسیار گسترده و وسیعی برخورار باشد.
وجود مشتركات دینی، تاریخی و فرهنگی و حضور در پیمان‌های منطقه‌ای از قبیل سازمان كنفرانس اسلامی و جنبش عدم تعهدها سبب پیوند روابط و مناسبات دوستانه و عمیق دو كشور همسایه و مسلمان ایران و تركیه شده است. روابطی كه از آن به عنوان روابط دو برادر یاد می‌شود و بر این مبنا روابط ایران و تركیه را برادرانه می‌دانند.
گسترش مناسبات و در پیش گرفتن سیاست تنش زدایی اساسی ترین دلایل تعمیق روابط تهران و آنکارا در چند سال اخیر بوده، تهران و آنکارا در دو دهه اخیر تلاش کرده اند تا از فراز و نشیب های گذشته دوری جسته و روش دیگری را به عنوان دروازه ورودی خویش به بازار های هدف ارزیابی کنند.
سیاست خارجی ترکیه با روی كار آمدن حزب اسلام گرا رویکردی ویژه و جدی نسبت به همسایگان خود داشته و به همین علت آنکارا درصدد اجرا و توسعه الگوی بسیار جدیدی در مناسبات خود با کشورهای همسایه و همجوار به ویژه جمهوری اسلامی ایران است.
در حالی كه تركیه تا چندی پیش حركت با چراغ خاموش را در سیاست خارجی خود در منطقه بكار می برد و تا قبل از 2008 و حمله اسرائیل به غزه به میانجی گری بین اسرائیل و سوریه پرداخته بود اما بعد از تداوم سیاستهای وحشیانه اسرائیل به غزه چرخش در سیاست خارجی این كشور به وضوح دیده می شود،و با هدف قرار دادن اسرائیل سعی در محبوبیت در جهان اسلام را دارد.
سردی در روابط ایران و روسیه،مخالفت سیاستمداران تركیه با سیاست های آمریکا در باره عراق و ایران و همکاری جدید هسته ای با ایران به عنوان برگ برنده ترکیه در برابر آمریکا و غربی ها رخ نموده است و نقش این کشور را در عرصه بین ا لمللی پررنگ تر كرده است.
حمله اسرائیل به غزه و به دنبال آن،اقدام نخست وزیر ترکیه در داووس مقابل شیمون پرز و تعلیق همکاری نظامی ترکیه با اسرائیل و حمله اسرائیل به کشتی ناوگان آزادی غزه،از جمله عواملی است كه منجر به تشدید روابط آنكارا-تلاویو گردیده است.
تركیه در حركت اخیر خود مرزهای مجازی دیپلماتیك خود را بسط داده و با سیاست همكاری با ایران معدل گیری قدرت خود را افزایش داده اند،ایران نیز حقانیت مواضع اسلامی خود را با حركت تركیه بار دیگر به جهانیان اثبات نموده كه این امر در ادبیات سیاسی منجر به كسب پرستیژ در عرصه بین المللی شده است.
سیاست خارجی ایران و تركیه نیز همواره درجهت همگرایی منطقه ای و کوتاه کردن نقش قدرت های فرامنطقه ای از منطقه بوده و این موضوع به نوبه خود بستر مناسبی برای توسعه و تعمیق مناسبات دو کشور را فراهم کرده است.
ترکیه و ایران هر دو مخالف حضور قدرت های فرامنطقه ای در منطقه خاورمیانه و قفقاز می باشند اما در این مساله باز هم نقش ایران و ترکیه متفاوت است. ترکیه مجبور است در چارچوب استراتژی های آمریکا و ناتو کار کند زیرا اساس هویت ترکیه جدید آن است، اما ترکیه سعی دارد تا استراتژی خود را مستقل کند. به همین دلیل اردوغان به ایران سفر كرد.
به عبارتی می توان گفت كه اتحاد ایران و تركیه، پایانی بر "فتنه" یعنی جنگ میان سنی‌ها وشیعیان است.
همچنین ترکیه سعی دارد تا اختلافات تاریخی خود را با ارمنستان حل و فصل کند و تبادلات اقتصادی و تجاری دو کشور را افزایش دهد. این بخشی از استراتژی ترکیه برای افزایش نقش آفرینی خود به عنوان یک بازیگر مهم منطقه ای است.
در این میان روسیه نیز از ایجاد روابط حسنه اقتصادی و سیاسی با تركیه و ایران حمایت می‌كند.
روسیه قصد ندارد تا خارج از این حوزه جدید شكوفائی قرار گیرد. از این رو آنكارا و مسكو بلافاصله لزوم كسب ویزا برای اتباع دو طرف را لغو كردند. و در نتیجه آن اتباع ترك قادرند بدون هیچ ساز و كار رسمی وارد روسیه شوند این در حالی است كه با وجود عضویت تركیه در ناتو و نامزدی این كشور برای پیوستن به اتحادیه اروپا، ترك‌ها چنین تسهیلاتی را از سوی اتحادیه اروپا و یا آمریكا دریافت نكرده‌اند.
همچنین مسكو در سیاستی متضاد با سیاستهای آمریكا، كنسولگری‌های دائمی خود را در سطوح بالای اقتصادی و دیپلماتیك، در آنكارا تاسیس كرد.
در نهایت، حمایت روسیه می‌تواند منجر به ایجاد مثلت مسكو – تهران – آنكارا در برابر خصومت‌ورزی‌های ایالات متحده و اتحادیه اروپا شود.
روسیه هم می تواند به ایران و ترکیه بپیوندد و مثلث ایران، ترکیه و روسیه شکل بگیرد. هر سه کشور در طول سالیان گذشته با یکدیگر جنگ های خونینی داشته اند و خاک همدیگر را اشغال کرده اند اما شان یکدیگر را نیز در نظر گرفته اند و به هم احترام گذاشته اند.
روسیه در جهان دارای وزن استراتژیک است. به اعتقاد كارشناسان،استفاده از نقش روسیه در بازی های منطقه ای به شرطی که در چارچوب منافع ملی مدیریت شود می تواند به نفع ایران باشد ولی از لحاظ تاریخی ایرانیان به درستی نسبت به روس ها اطمینان ندارد. اما در مورد ترکیه وضع متفاوت است،ایران به تركیه اعتماد دارد و تركیه همچنین جایگاه ویژه ای در غرب دارد.
به عبارتی همكاری ایران و ترکیه دستگاه دیپلماسی آمریكا و غرب را دچار سردرگمی كرده است و ادامه این همكاری توازن قدرت را در منطقه تغییر خواهد داد.