سرویس ترکیه/خبرگزاری آران
دكتر بهرام امیر احمدیان
خبرگزاری آران / سرویس ترکیه : آینده ما در پیوستن به اروپاست نه به آسیا. آسیا حیاط خلوت ترک‌هاست، اگرچه خاستگاهشان و هویتشان شرق و جهان اسلام باشد. اسلام در ترکیه اسلام سیاسی نیست، اکنون کشورهای مسلمان می‌پندارند که ترکیه حامی آنها خواهد بود،
زمانی که در سال 1991 مردم کردستان عراق شورش خود را آغاز کردند، رژیم صدام سرکوب علیه کردها را آغاز کرد، سیل مهاجرانی که اغلب آنان را زنان و کودکان و کهنسالان تشکیل می‌دادند، به سوی کشورهای همسایه شرقی و شمالی سرازیر شدند. در مرزهای شمالی کردستان عراق، سربازان مسلح ترک راه را سد کردند و اجازه ندادند احدی از این پناهندگان وارد خاکشان شوند و تفنگ برویشان نشانه رفتند، در عوض مرزهای ایران بروی این پناهندگان باز بود. هزاران کرد عراقی وارد کردستان ایران شدند و با آغوش باز از آنها استقبال شد. در آغاز جنگ آمریکا علیه رژیم صدام در دوره جورج بوش پدر، ترکیه لوله‌های نفت صادراتی از طریق خط لوله عراق به ترکیه به بنادر دریای مدیترانه را بست. ده‌ها بار ترکیه حریم هوایی کشور همسایه عراق را به بهانه سرکوب کردهای پ کا کا نقض و به خاک عراق تجاوز و به بمباران شهرها و روستاهایی که گفته می‌شد مبارزان کرد در آن پنهان شده‌اند، پرداخت. رژیم صدام اعتراضی به این نقض حریم نکرد چون مردم مظلوم کرد را جزو ملت خود به شمار نمی‌آورد (به همین سبب کردها نقش اساسی در سقوط صدام بازی کردند). در اثر احداث سدهای متعدد بر روی رودهای فرات و دجله، اکنون آب به اندازه کافی به زمین‌های کشاورزی بین النهرین نمی‌رسد و زمین‌های حاصل‌خیز عراق به صورت بیابان رها شده و کشت نمی‌شود و الگوی زندگی هزاران نفر از کشاورزان مسلمان عراقی تغییر کرده است. در سوریه نیز وضع به همین منوال است.
ترکیه در جریان ترک‌های کرکوک تعداد آنها را بیش از اندازه قلمداد کرده و در امور عراق دخالت می‌کند؛ حال آنکه آنها ترک‌های عثمانی نبوده و نیستد و از ترکمانانند. هنوز هم ترکیه، کرکوک و موصل را جزو قلمرو خویش می‌شناسد و در پارلمان ترکیه، همه ساله به صورت نمادین بودجه‌ای برای موصل و کرکوک در نظر گرفته می‌شود.
ترکیه به علت اشغال قره‌باغ از سوی ارامنه، روابط دیپلماتیک با ارمنستان پس از فروپاشی شوروی برقرار نکرد و از آذربایجان حمایت کرد و پس از سال‌ها شکل‌گیری اقتصاد جمهوری آذربایجان و محکم کردن، جای پای خود در آذربایجان و مشارکت در طرح‌های متعدد از جمله حذف ایران از کنسرسیوم نفتی و تصاحب سهم ایران، اکنون می‌خواهد با ارمنستان روابط دیپلماتیک برقرار کند. اینک آذربایجان با تنیدگی اقتصاد خود با ترکیه به ویژه شاهرگ حیاتی خود خط لوله باکو - تفلیس - جیحان و خط لوله انتقال گاز باکو - تفلیس - ارزروم، اسیر دست ترکیه است و در برقراری روابط دیپلماتیک ترکیه با ارمنستان نمی‌تواند اعتراضی داشته باشد، چون در آن صورت خط لوله‌ها می‌توانند بسته شوند.
در پی بحران جهانی اقتصادی و کاهش درآمدهای مردم اروپا و کشورهای صنعتی، و بیکاری و در پی آن کاهش تعداد گردشگران، اوضاع اقتصادی ترکیه از نظر کسب درآمدهای توریسم به خطر افتاده است.
دیگر ترکیه نمی‌تواند توریست غربی جذب و وسایل خوش‌گذرانی آنها را فراهم آورد. سرمایه‌گذاری غربی‌ها هم کاهش یافته است. بنابرین باید به سوی کشورهای مسلمان گرایش پیدا کند، اما رسوا‌تر از آن است که بتواند توریست‌های مسلمان را جذب کند. بهترین زمان نمایش برای جلب افکار عمومی مسلمانان فراهم می‌شود. اردوغان در کنفرانس داووس در ژانویه 2009 رو در روی اسرائیل او را مورد انتقاد قرار می‌دهد و شیمون پرز را جنایتکار معرفی کرده و جلسه را ترک می‌کند. گویا در آن دقیقه اسرائیل را شناخته است. اما در پس پرده همکاری‌های نظامی با اسرائیل را ادامه می‌دهد و به هواپیماهای جاسوسی اسرائیل اجازه می‌دهد در مرزهای کشورهای همسایه به گشت‌زنی بپردازند و دستگاه‌های شنود کار بگذارند.
پس از رویداد داووس از رجب طیب اردوغان در ترکیه همچون قهرمانی استقبال می‌شود و کشورهای مسلمان او را تحسین می‌کنند. اما ترکیه همچنان روابط اقتصادی، سیاسی، امنیتی و نظامی - استراتژیک خود را با اسرائیل ادامه می‌دهد. در این زمان است که پروفسور احمد داود اوغلو وارد صحنه سیاست خارجی ترکیه می‌شود و این بار سکان کشتی سیاست ترکیه را نه از پشت بلکه مستقیماً به عهده می‌گیرد. بنا به نوشته اکونومیست: ترکیه هم با کشورهای غربی و هم شرقی، روابط دیپلماتیک فشرده و متعادلی دارد. داوود اوغلو که معمار این دیپلماسی به شمار می‌رود از یک طرف در قبال آمریکا، اتحادیه اروپا و اسرائیل و از طرف دیگر نیز در حول محور مناسباتش با جهان اسلام و ترک، از سیاستی بسیار عاقلانه، حساس و متکی بر پایه اصل نیروی ملایم پیروی می‌کند. ترکیه هم به پا در میانی می‌پردازد و هم از غرب جدا نمی‌شود. هدف اساسی این سیاست، بر قراری روابط عمیق استراتژیک با جغرافیای سابق عثمانی و رساندن مسائل ترکیه با ممالک جهان و در رأس کشورهای همسایه به زیر صفر می‌باشد.
تمام راه‌های انرژی و ترانزیت به روم ختم می‌شوند، اما نه به امپراتوری روم بلکه به بیزانس، امپراتوری روم شرقی، حکومت رومی، یعنی عثمانی یا ترکیه کنونی. خط لوله گاز ترکمنستان، خط لوله باکو - تفلیس - جیحان، خط لوله انتقال گاز باکو - تفلیس - ارزروم، خط لوله گاز بلو استریم روسیه (از بستر دریای سیاه به سامسون ترکیه)، خط لوله گاز حوزه دریای خزر و آسیای مرکزی به اروپا (نابوکو) و... باید منتظر بعدی‌ها بود.
در ازمیر مجسمه‌ای از آتاتورک بنیانگذار ترکیه نوین موجود است که با دست به سوی غرب اشاره می‌کند و در زیر آن نوشته شده است که خطر شما از جانب غرب است. ترکیه سال‌هاست پشت دروازه‌های اروپا متوقف مانده و توجهی به شرق نداشته است. همیشه از شنیدن خبر منفی در پذیرش در اتحادیه اروپا ناامید نشده و همچنان می‌خواهد اسب تراوی خود را از ازمیر همان سرزمین کهن به اروپا گسیل دارد. اگرچه از گسترش اندیشه پان ترکیسم نتوانست موفق شود، اکنون می‌توان در ترکستان روس و چین از طریق مبارزه با رئیس دولت اسرائیل ترکتازی کرد. ترکیه با همکاری آمریکا موفق شد بازارهای ایران در قفقاز و آسیای مرکزی و کشورهای همسایه ایران را فتح کند.
جنگ ایران و عراق فرصت خوبی بود تا ترک‌ها از هر دو سو سود ببرند. سال‌ها بخش حمل و نقل و ترانزیت ترک‌ها از گازوئیل تقریباً رایگان ایران تغذیه شد. دهه‌های متعدد این خوان یغما بروی ترک‌ها باز بود. آنها اکنون داعیه کشوری اروپایی دارند و در آسیا نمی‌گنجند. سازمان همکاری‌های منطقه‌ای (آر سی دی) و اکنون اکو بعد از فروپاشی شوروی، با وجود ترکیه درجا زده است. هر گاه به کارشناسان ترک گفته می‌شود که چرا شما به سوی شرق مسلمان نمی‌آیید که در آنجا مرکز ثقل خواهید شد و تنها به سوی اروپایی می‌نگرید که در حاشیه خواهید بود؟ اما آنها پاسخ می‌دهند که آینده ما در پیوستن به اروپاست نه به آسیا. آسیا حیاطخلوت ترک‌هاست، اگرچه خاستگاهشان و هویتشان شرق و جهان اسلام باشد. اسلام در ترکیه اسلام سیاسی نیست، اسلامی ترکی است و مخصوص به خودشان. اکنون کشورهای مسلمان می‌پندارند که ترکیه حامی آنها خواهد بود، همان نظری که به بمب قدیر خان در پاکستان بمب اسلامی لقب دادند و اکنون در وحشت اینکه مبادا این بمب به دست برادران مسلمان طالبان پاکستانی بیفتد. این دوگانگی همچنان ادامه دارد. این خوش‌باوری‌ها ملل مسلمان را در رویای کاذب فرومی‌برد. اما ترکیه، همانند روسیه یک چهره پنهان هم دارد و آن تأمین منافع ملی به هر قیمت و با بی‌رحمی اما با لبخند و ظاهری آراسته.
حالا داود اوغلو به ایران آمده است و با ابتکاری نو می‌خواهد میانجی ایران در پرونده هسته‌ای باشد. داود اوغلو البته نیک می‌داند که ایران از موضع خود کوتاه نخواهد آمد، اما برای ترکیه فرصت مغتنمی است که جایی هم در ایران برای ترک‌ها بگشاید. بخش مهم خاورمیانه ایران است. ترکیه در تقسیمات سیاسی جهان خود را از شر به اصطلاح خاورمیانه رها کرده است و خود را در تقسیمات سیاسی جهان در اروپا قرار داده است، اگرچه کشوری است که فقط بخش اندکی از آن جای پایی در اروپا دارد. ترکیه اکنون خود را در معادلات خاورمیانه‌ای که خود بدان تعلق ندارد درگیر کرده است و تنها عضو مسلمان ناتوست که می‌خواهد همسایه بلافصل خود گرجستان را وارد ناتو کند تا از آنجا جمهوری آذربایجان و سپس آسیای مرکزی را به عضویت درآورند. افغانستان در همسایگی شرق ایران در فاصله هزاران کیلومتری ترکیه نیز جولانگاه ترکیه است تا از ضعف دیپلماسی ایران در منطقه بهره گیرد و جای خالی را پر کند.
سال‌ها در دوره اوضاع بحرانی عراق و کردهای عراق و در زمانی که در عراق مناطق پرواز ممنوع شمال و جنوب وجود داشت، این پایگاه‌های ترکیه بود که در خدمت ارتش آمریکا قرار داشت و از آنجا عملیات تجاوزکارانه آمریکا علیه عراق صورت می‌گرفت. اکنون ترک‌ها خود را دلسوز مردم عراق نشان می‌دهند، اما حاضر نیستند آب مورد نیاز کشاورزی عراق را که از نظر تاریخی کشورشان بدان شکل گرفته است رها سازند بلکه با سرمایه‌گذاری‌هایی که از نظر سازمان‌های بین‌المللی محکوم شده، سدهای بزرگی احداث کرده‌اند تا بر این نعمت خدادادی نظارت کنند و برای مبادله با نفت برنامه‌ریزی کنند. ترک‌ها اندیشه خطرناک آب در مقابل نفت را در خاورمیانه پیش کشیده‌اند. صادرات آب به رژیم اسرائیل نیز از اموری است که ترکیه مسلمان بدان مبادرت می‌ورزد. ترک‌ها به میلیونها کرد ساکن در شرق کشورشان ترک‌های کوهستانی لقب دادند و امکان بروز هویت را از آنها گرفتند، اکنون چگونه می‌توانند میانجی خوبی برای دیگران باشند.
پایان پیام.