سرویس آذربایجان /خبرگزای آران
به نقل از ایرنا
خبرگزاری آران / سرویس آذربایجان : جمهوری آذربایجان درحالی سال 2010 میلادی را آغاز كرده بود كه بحث حل مناقشه قره باغ با میانجیگری گروه 'مینسك' وارد شانزدهمین سال خود می شد و با رسیدن سال جدید، مرحله دیگری از مذاكرات سرد و رودر روی روسای جمهوری آذربایجان و ارمنستان، برای بررسی این موضوع در هوای زمستانی شهر 'سوجی' روسیه موضوع بحث بود.
اگر چه این دیدارهم همانند دیدارهای قبلی و حتی دیدارهای مشابهی كه بعدا انجام گرفت، دستاورد جدیدی برای حل مناقشه قره باغ نداشت، اما سبب شد كه مقامات جمهوری آذربایجان در اظهاراتی جدی از ناكارآمدی فعالیت های گروه مینسك سازمان امنیت و همكاری اروپا، برای حل مناقشه قره باغ سخن بگویند.
توجه نشان دادن آذری ها به گزینه های دیگری به غیر از گروه مینسك هم از نتایج این دیدگاه بود كه موجب شد تا در اوایل سال، پیشنهاد ایران برای ورود به موضوع حل مناقشه با استقبال طرف آذری مواجه شود.
آذری ها كه در سال 2010 از تداوم گفت و گوهای بدون نتیجه گروه مینسك خسته شده بودند، علاوه بر این راه های دیگری را هم برای حل مناقشه مطرح كردند و از توسل به شیوه نظامی درصورت تداوم بلاتكلیفی سخن گفتند.
آنان مذاكرات 16 ساله برای حل این مناقشه را 'وقت كشی' نامیده و در طول سال به موازات انتقاد از گروه مینسك، از آمریكا و روسیه نیز در مناسبت های مختلف به دلیل آنچه حمایت از ارمنستان می نامند، انتقاد كردند و گفتند كه آنها به عنوان اعضای گروه میانجیگر مینسك، اگر درصدد حل مسئله نیستند دست كم از یك طرف دعوا حمایت نكنند.
فرانسه به عنوان سومین عضو گروه مینسك هم از اینگونه انتقادها مصون نبود و در چند نوبت هدف انتقادهای مقامات آذری قرار گرفت.
در این میان آمریكا كه همواره در تلاش است تا جمهوری آذربایجان را به عنوان شریك راهبردی خود در منطقه قفقاز جنوبی معرفی كند، از ابتدای سال نتوانست روبط فیمابین را به سطح رابطه گرم تغییر دهد و سفارت آمریكا در باكو نیز به دنبال شش ماه بی سرپرستی در سال قبل، طول سال 2010 را هم بدون سفیر سپری كرد.
این وضعیت در حالی كه به عنوان نشانه ای از سردی در روابط ارزیابی می شد، در نهایت در آخرین روزهای سال با استفاده 'باراك اوباما' از اختیارات ویژه خود و در حالی كه سنای مخالف با نامزد معرفی شده برای این منظور در تعطیلات پایان سال میلادی بود، 'متیو برازیا ' را به عنوان سفیر جدید آمریكا در باكو منصوب كرد تا شاید در وضعیت سرد روابط تغییری ایجاد شود.
'متیو برازیا' كه پیشتر عضو آمریكایی گروه مینسك و معاون وزیر امورخارجه آمریكا در امور اروآسیا بود چند ماه قبل از سوی اوباما برای تصدی سفارت جمهوری آذربایجان به سنا معرفی شده بود، اما سنا سفارت او را تصویب نمی كرد.
روزنامه رسمی دولت آذربایجان هم در آخرین روزهای سال میلادی و همزمان با این اقدام اوباما، آمریكا را بشدت به باد انتقاد گرفت و دولت واشنگتن را با عنوان دولتی حیله گر و دو رو معرفی نمود كه با توسل به برخوردهای دوگانه، از عامل حقوق بشر و دموكراسی برای فشار به كشورهای مستقل سوء استفاده می كند.
دولت باكو كه در اوایل سال، برگزاری یك رزمایش از پیش برنامه ریزی شده مشترك با آمریكا را بطور یكجانبه لغو كرده بود تا آخر سال هم به این روند كمابیش پایبند ماند و در روزهای پایانی سال برخی منابع نزدیك به حاكمیت این كشور اعلام كردند كه چندین برنامه مشترك نظامی دیگر دو طرف هم در شرف لغو قرار گرفته است.
اگر در اوایل سال بحث بی طرف نبودن آمریكا در مناقشه قره باغ عامل بروز سردی در روابط و لغو رزمایش مشترك عنوان شده بود، در پایان سال انتشار برخی مكاتبات سفارت آمریكا كه بر اساس آنها دخالت این كشور در امور داخلی آذربایجان و تلاش برای ایجاد اختلاف میان این كشور و همسایگانش مطرح شده است، دلیل سردی مجدد در روابط شد.
برخی از این اسناد كه در 'ویكی لیكس' هم منتشر شد، حاوی مطالبی بودند كه با سیاست رسمی و اعلام شده دولت باكو بخصوص در مواجهه با همسایگانش همخوانی نداشت و بر این اساس با تكذیب اعتراض گونه مقامات آذری مواجه شد، تا آنجا كه فرمانده نیروهای مرزبانی آذربایجان، همكاری با واشنگتن را با وجود چنین ادعاهایی ناممكن دانست.
روابط جمهوری آذربایجان با روسیه نیز در این دوره كمابیش در فراز و نشیب بود و در حالی كه رییس جمهوری روسیه در طول سال به عنوان یك عضو گروه مینسك چند ملاقات میان 'الهام علی اف' و 'سرژ سركیسیان' را برای گفت وگو در مورد مناقشه قره باغ میزبانی كرد ولی در چندین نوبت هم از سوی مقامات آذری به عدم رعایت بیطرفی در برخورد با این مناقشه متهم شد.
سفر تابستان گذشته 'دیمتری مدودف' به ارمنستان و امضای قرارداد جدید همكاری نظامی بین دو طرف و تمدید مدت استفاده روسیه از پایگاه 'گیومری' ارمنستان و تفاهم برای استفاده مشترك از این پایگاه برای اهداف امنیتی، موضوعی بود كه خشم باكو را علیه مسكو برانگیخت و مقامات این كشور را به اعتراض واداشت.
اگرچه مدودف، در پی سفر به ایروان در شهریورماه هم به باكو سفر كرد و در ملاقات با مقامات آذری بر بی اثر بودن همكاری های 'مسكو – ایروان' در تعادل نظامی منطقه اطمینان داد و طرفین با امضای قراردادی بر افزایش صادرات گاز از آذربایجان به روسیه تفاهم كردند، اما انتقادات باكو از مسكو بطور كامل فروكش نكرد.
'ضیافت عسگراف' معاون مجلس ملی جمهوری آذربایجان در اواخر سال با انتقاد شدید از روسیه به دلیل آنچه حمایت از ارمنستان در مناقشه قره باغ عنوان نمود، گفت: این كشور به جای ایفای نقش میانجی برای حل مناقشه، اقدام به تسلیح ارمنستان می كند كه این وضعیت جای تاسف فراوان دارد.
جمهوری آذربایجان در طول سال 2010 به گسترش روابط با تركیه، جمهوری اسلامی ایران و گرجستان توجه زیادی نشان داده است كه این حاكی از رویكرد به همكاری های منطقه ای است و گاهی گفته می شود كه از نتیجه ندادن پشت گرمی به قدرت های بزرگ و فرامنطقه ای نشات می گیرد.
در چندین سفر متقابل روسای جمهوری و مقامات ارشد تركیه و آذربایجان، زمینه توسعه روابط این كشور كه در سال قبل در نتیجه نزدیكی تركیه و ارمنستان تا حدی آسیب دیده بود، ترمیم شد و دامنه همكاری های دو كشور نیز گسترش یافت.
در این میان در دیدار تابستان گذشته 'عبدالله گل' رییس جمهوری تركیه از باكو قرارداد همكاری راهبردی میان دو كشور به امضا رسید و در پی آن هم رییس جمهوری آذربایجان در سفر به استانبول قرارداد همكاری همه جانبه با نخست وزیر تركیه امضا كرد.
در چارچوب این قراردادها دو طرف اعلام كردند كه روابط خود را در همه زمینه ها اعم از سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی بصورت موثر گسترش خواهند داد.
در طول همین سال به موازات بسترسازی برای توسعه روابط دو طرف، زمینه های توسعه همكاری میان جمهوری خودمختار نخجوان و تركیه نیز فراهم شد و در كنار توسعه و ارتباط خطوط زمینی، هوایی و ریلی، قرارداد احداث یك خط لوله انتقال گاز از طریق تركیه به نخجوان هم وارد پروسه عملیاتی شد.
در سفر رییس مجلس عالی جمهوری خودمختار نخجوان به آنكارا نیز بر توسعه همكاری در همه زمینه ها تاكید شد كه برخی از صاحبنظران این همكاری ها را تا حد ایجاد پایگاه از سوی تركیه در نخجوان تفسیر كردند كه می توانست هشداری به ارمنستان هم قلمداد شود.
روابط جمهوری آذربایجان با جمهوری اسلامی ایران نیز از ابتدای سال 2010 با سفر رییس پارلمان آذربایجان به تهران شتاب بیشتری گرفت و در پی آن با دیدارهای متقابل هیات های دو كشور در ابعاد گسترش همه جانبه همكاری ها بخصوص در عرصه های امنیتی، انرژی و بازرگانی ادامه یافت.
در این سال هیات های بلندپایه ایرانی به ریاست وزیران كشور، اقتصاد و دارایی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفاع و معاون امور اقتصادی نهاد ریاست جمهوری به باكو سفر كردند و در مذاكرات این هیئت ها، همكاری در همه زمینه ها مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت در اواخر سال با سفر رییس جمهوری اسلامی ایران به باكو، روسای جمهوری دو كشور بصورت روشن و واضح بر گسترش همكاری ها تاكید كردند و تفاهمنامه همكاری دو كشور در بخش های حمل و نقل و انرژی هم به امضا رسید.
به دنبال این مذاكرات بود كه هیات های كارشناسی دو كشور برای افزایش حجم مبادلات بازرگانی از حدود 600 میلیون دلار فعلی تا حد 10 برابر، در یك دوره زمانی سه ساله برنامه ریزی كرده و در مرحله بعدی افزایش آن تا دو برابر میزان مذكور را هدف گذاری كردند.
روابط باكو و تفلیس هم در طول سال 2010 روند روبه گسترش داشت.
دو كشور كه پایه روابط خود را بر اساس همسایگی و همكاری در بخش حمل و نقل و انتقال نفت و گاز از آذربایجان به تركیه و مقصدهای اروپایی استوار كرده اند، در طول سال با دیدار متقابل هیات های بلند پایه بر تداوم و توسعه همكاری در این زمینه ها تاكید كردند.
جمهوری های آذربایجان و گرجستان تفاهم كردند كه به موازات انتقال نفت و گاز آذربایجان از طریق خطوط لوله موجود كه از خاك گرجستان عبور می كنند، با احداث یك پایانه و تاسیسات فشرده سازی گاز در سواجل دریای سیاه در خاك گرجستان، امكان صادرات گاز فشرده با استفاده از كشتی های تانكر را به مقاصد اروپایی هموار كنند.
در این بین طرفین بر تكمیل راه آهن ' باكو – تفلیس – قارص' كه از آن با عنوان جاده ابریشم ریلی یاد می شود، تاكید و اظهار امیدواری كردند كه با پشتكار دو طرف این خط آهن در یك سال آتی به بهره برداری برسد.
آذربایجان در طول سال گذشته میلادی برای تعیین وضعیت خطوط مرزی با روسیه گام های مهمی برداشت و در این رابطه تفاهم نامه مرزی بین دو كشور به امضا رسید و با گرجستان نیز برای حل اختلافات موجود و تعیین نهایی خطوط مرزی در حال مذاكره است.
جمهوری آذربایجان در طول سال 2010 میلادی كانون بررسی و مذاكرات در مورد رژیم حقوقی و مسائل مرتبط با همكاری های پنج كشور ساحلی خزر بود.
گروه های كارشناسی، نمایندگان ویژه و معاونان وزرای امورخارجه كشورهای ساحلی در نشست هایی كه از اولین روزهای سال مذكور در باكو شروع شد، بررسی جدی در مورد این مساله را آغاز كرده و برای برگزاری سومین اجلاس سران در باكو برنامه ریزی كردند.
حاصل این مذاكرات هم تهیه تفاهم نامه همكاری های امنیتی در دریای خزر بود كه در اواخر همین سال در نشست سران در باكو به تصویب رسید.
این نشست در عین حال نقطه شروعی برای همكاری های جدی در بحث مسائل امنیتی و همكاری در دریای خزر بود و در آن مقرر شد كه با تداوم منظم تر نشست های كارشناسی و برگزاری سالانه اجلاس سران، سایر مسائل مرتبط با خزر به عنوان دریای صلح و دوستی برگزار شود.
باكو امسال علاوه بر میزبانی اجلاس مذكور در طول سال نشست های مهم بین المللی در زمینه گفت وگو میان ادیان و مذاهب و نیز نشست دوره ای بانك توسعه اسلامی را هم میزبانی كرد.
روابط باكو و رژیم صهیونیستی هم در طول این سال كمابیش تداوم داشت و در اوایل سال وزیر امورخارجه این رژیم در سفری به باكو بر توسعه همكاری ها تاكید كرد و در ادامه هم نخست وزیر پیشین این رژیم در سفری مرموز و محرمانه به باكو كه در مورد آن اطلاعات رسمی منتشر نشد، ظاهرا با برخی از مقامات آذری دیدار كرد.
این رژیم تلاش داشت كه در طول سال به موازات گسترش حجم همكاری های اقتصادی و بازرگانی، به نفوذ در حوزه های فرهنگی و اجتماعی نیز وسعت بیشتری ببخشد و در این راستا گام هایی نیز برداشته شد.
در عرصه داخلی، جمهوری آذربایجان در اواخر سال با برگزاری چهارمین دوره انتخابات پارلمانی مواجه بود و در حالی كه با تجدید انتخابات تغییر جدی در تركیب پارلمان ایجاد نشد و برگزاركنندگان انتخابات هم تلاش داشتند كه در شكل برگزاری، الگوهای غربی را رعایت كنند، اما باز هم این انتخابات با انتقادات داخلی و خارجی مواجه بود.
در داخل معترضان به حذف قابل توجه داوطلبان در جریان ثبت نام و برخی تخلفات اعتراض داشتند و در خارج و بخصوص در غرب و آمریكا به دلیل ناكامی برخی از مهره های مورد نظر آنان در ورود به مجلس، باز هم غیردموكراتیك بودن انتخابات از سوی آنان مطرح شد و با تمام این موارد پارلمان جدید در ماه پایانی سال 2010 تشكیل شد و شروع به كار كرد.
موضوع تخریب مساجد كه با تلاش هایی برای تخریب یك مسجد در حال ساخت در باكو، از اوایل امسال به عنوان یكی از رویدادهای مورد بحث در عرصه داخلی آذربایجان مطرح بود در نهایت در نیمه های سال با فرمان رییس جمهوری در لغو حكم تخریب مسجد، فرو كش كرد و این موضوع را از برنامه های افرادی كه درصدد اجرای اقدامات اینچنینی بودند، كنار زد.
اما در اواخر سال و بعد از برگزاری انتخابات مجلس، طرح شدن موضوع ممنوعیت حجاب در مدارس، درعرصه رویدادهای داخلی جمهوری آذربایجان به كانون خبر تبدیل شد و موجب شد كه این كشور در ورود به سال جدید میلادی هم این بحران را با خود به سال 2011 منتقل كند.
اقدام وزیر آموزش در الزامی كردن پوشش یكسان در مدارس كه لازمه آن بی حجابی دختران دانش آموز است، سرآغاز این موضوع بود كه با توجیهات نارسای مسئولان مجری طرح و اعتراضات هزاران نفر از افراد متدین و جمعیت ها و شخصیت های حقیقی و حقوقی به این مساله و برگزاری تظاهرات و راهپیمایی ادامه دارد.
در عرصه اقتصادی، مقامات جمهوری آذربایجان اعلام می كنند كه در سال 2010 میلادی، دوره موفقی را پشت سرگذاشتند و در این میان با افزایش نسبی قیمت های جهانی نفت و نیز افزایش تولید نفت و گاز به درآمدهای قابل توجه دست یافتند و توانستند ذخایر ارزی را از حدود 20 میلیارد دلار به بیش از 29 میلیارد دلار برسانند و زمینه لازم برای انجام 15 میلیارد دلار سرمایه گذاری را فراهم كنند.
در این بین رییس جمهوری این كشور میزان رشد اقتصادی را 5 درصد اعلام كرده و از افزایش خدمات در حوزه های اجتماعی و رفاهی خبر داده است.
به گفته وی در این سال تولید نفت به 51 میلیون تن و استخراج گاز به 27 میلیارد مترمكعب رسیده و با كشف حوزه های جدید گاز زمینه تولید و استخراج بیشتر گاز هم فراهم شده است.
جمهوری آذربایجان به عنوان بزرگترین كشور منطقه قفقاز جنوبی كه در سال 1991 به همراه ارمنستان و گرجستان، دو كشور دیگر این حوزه، از شوروی سابق اعلام استقلال كرده است، در حال حاضر افزون بر 9 میلیون نفر جمعیت دارد.
كشف و بهره برداری از ذخایر عظیم منابع نفت و گاز در این كشور در سال های اخیر زمینه رشد اقتصادی سریع را فراهم ساخته است.
پایان پیام.