آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

نویسنده: مسعود احمدی مراد

روزنامه کیهان

این نخستین بار نیست كه اعمال محدودیت، بر مقولات دینی به طور عام، و برخوردهای جزمی و حذفی با حجاب به طور خاص، در جمهوری آذربایجان مسئله ساز می شود...

شاید مشهورترین موردی كه طی چند سال اخیر در این خصوص می توان به آن اشاره كرد، ممنوعیتی یك هفته ای بود كه در سال 2007 مانع از حضور دانش آموزان محجبه بر سر كلاس های درس در یكی از مدارس شهر سومقائیت این كشور گردید كه البته در آن زمان این مسئله با دخالت اقشار و لایحه اجتماعی حل و مرتفع شد. پس از آن جریان هر از چند گاهی برخی مدارس و مؤسسات آموزشی ظاهرا به طور خودانگیخته اقدام به اعمال این محدودیت می كردند كه حتی چندین بار این قضیه ضمن مواجهه با اعتراضات مدنی، با دخالت «میصیر مردان اف» وزیر آموزش جمهوری آذربایجان فیصلیه می یافت. البته بعید است كه بتوان اقداماتی از این دست را خصوصا با توجه به فضای حاكم بر این كشور خودخواسته و خودانگیخته دانست. این احتمال قریب به ذهن تر است كه چنین طرح هایی با خواست و به ابتكار عناصر حكومتی و با هدف سنجیدن آستانه واكنش مردم و جامعه صورت گرفته باشد. البته همانطور كه در ابتدا نیز اشاره شد، سابقه برخورد حكومتی با مقولات دینی به حجاب محدود نمی شود و مسائلی نظیر ممانعت از نگه داری سمبل های دینی (تصاویر، مهر، تسبیح و...) در ادارات دولتی، تخریب مساجد، منع پخش اذان از گلدسته ها و... چندی است كه علاوه بر قشر دیندار و ملتزم به رعایت شرعیات در جمهوری آذربایجان، اذهان ناظران خارجی را نیز به خود مشغول داشته و هر بار نیز با واكنش هایی گوناگون و غالبا غیرسازمان یافته در این كشور روبرو شده است. طبیعتا انتظار بروز چنین واكنش هایی از جامعه ای كه هنوز هم با فرا رسیدن سالروز مناسبت های دینی و مذهبی به نحوی از انحاء دستخوش تغییراتی بارز هر چند به صورت ظاهری (البته با نگاهی كمیته نگر و بدبینانه) می شود، انتظار بی جایی نیست و به همین خاطر است كه دولت این كشور سعی می كند تا به روش هایی مبتنی بر آزمون و خطا هم آستانه تحمل مردم را سنجیده و هم با تكرار مداوم اقدامات تحریك آمیز و در نتیجه عادی سازی و قبح شكنی این مسئله، آستانه مذكور را پایین و پایین تر بیاورد.

با این وجود آنطور كه سیر و روند وقایع در خصوص اتفاقات اخیر نشان می دهد، به نظر می رسد كه حاكمیت جمهوری آذربایجان، این بار گام را یك مرحله فراتر نهاده و با استنادی خلق الساعه به قانون لزوم پوشیدن لباس های متحدالشكل (یونیفورم) توسط دانش آموزان در مدارس، مبارزه با حجاب را همانند تجربه های موفقیت آمیزی از دست آنچه كه پیش از این در ارتباط با ممنوعیت محجبه بودن بانوان در عكس های مدارك شناسایی دولتی پشت سر گذاشته بود، وارد فاز رسمی و حكومتی نمود.

البته بایستی اذعان داشت كه میان عملكرد دولت جمهوری آذربایجان در این خصوص و عقب نشینی دولت «علی اف» درخصوص تخریب مسجد فاطمه الزهرا(س) تناقضی به چشم می خورد كه بر توضیح آن دو فرض مترتب است: فرض نخست آن است كه مسلمانان جمهوری آذربایجان در ارتباط با احتمال تخریب مسجد عكس العمل شدیدتری از خود نشان داده و به همین خاطر در پیش بردن خواسته خود موفق ظاهر شده بودند. قبول این فرض متضمن قبول این معنا است كه واكنش مسلمانان در ارتباط با مسئله حجاب كم رنگ تر و حضورشان كم رونق تر بوده كه در نتیجه دولت «علی اف» روی تصمیم خود مصرانه ایستاده است. اما این فرض، هم به حكم منطق و هم به حكم اخبار و تصاویر منتشره در ارتباط با راهپیمایی های صورت گرفته در اعتراض به جریانات اخیر، مردود نشان می دهد.

تاكتیك دو بار حمله ، یك بار عقب نشینیبراساس فرضیه دوم، دولت «علی اف» برای فتح سنگرهای اعتقادی مردم، سیاست دو گام به جلو یك گام به پس را در پیش گرفته است. اقداماتی نظیر ممنوعیت الصاق عكس های زنان به صورت محجبه به مدارك شناسایی و ممنوعیت به همراه داشتن نمادهای دینی در ادارات دولتی برای كارمندان مصداق بارز گام های رو به جلو، و كوتاه آمدن در مورد مسئله تخریب مسجد، نمونه عینی یك گام به پس حاكمیت جمهوری آذربایجان است. طبیعتا برآیند حركت های صورت گرفته در این روند، حركتی رو به جلو است و دقیقا همین مسئله است كه ایجاد نگرانی می كند.

شیعیان معتقد جمهوری آذربایجان و لزوم اتخاذ یك راهبرد مؤثربا توجه به اخبار و گزارش های رسیده طبیعتا نمی توان منكر این مسئله شد كه قاطبه قشر مؤمن جامعه جمهوری آذربایجان از انجام وظیفه شرعی خود در قبال اوضاع جاری اهمال و كوتاهی نكرده اند. در فضایی كه حتی برنامه های خبری بسیاری از رسانه های جمهوری آذربایجان عملا در این باره سكوت اختیار كرده اند، پوشش خبری هر چند اندك برخی از دیگر رسانه های عمدتا كوچك تر و با گرایش های اسلامی بیشتر نیز كافی بود كه تصویر جامعی از واكنش دردمندانه زنان و مردان معتقد به حدود شرعی الهی در این جمهوری به دست داده شود.

گزارش ها حاكی از آن است كه از زمان اظهار تا اوایل هفته گذشته بیش از 25 تجمع مجموعاً در 15 شهر جمهوری آذربایجان برگزار شده است كه از آن میان می توان به تجمعات صورت گرفته درباكو (10سپتامبر) و نارداران (18سـپتامبر) اشاره كرد. اما توجه به این مسئله لازم است كه تا زمانی كه مقامات دولت «علی اف» به خود جرأت می دهند كه با عوام فریبی و با استفاده از دانش اندك جامعه درخصوص مسائل دینی (كه ناشی از اهتمام حاكمیت به نسج نگرفتن فرهنگ آموزش احكام و حقایق دین به صورت سراسری است)، دلایلی سخیف و بدون پشتوانه منطقی را در توجیه این قانون جدید به افكار عمومی عرضه نمایند، چنین تجمعات و اعتراضاتی نمی تواند آنطورها كه باید اثرگذار واقع شود. اظهارات جسورانه و توهین آمیز «میصیر مردان اف» وزیر آموزش جمهوری آذربایجان كه در ذیل به نمونه ای از آن ها اشاره شده است، بیش از هرچیز نشان از آماده بودن بستر رسانه ای و اجتماعی جمهوری آذربایجان برای پخش ادعاهایی چنین بلاهت بار و رذیلانه دارد:

میصیر مردان اف، روز پنجشنبه 9 دسامبر(18آذر): همه ما به الله اعتقاد داریم و من هیچ مسئله ای شخصی و غیرطبیعی ای درخصوص منع حجاب نمی بینم. داشتن حجاب در مدارس متوسطه امری غیر عادی است. رفتن یك دختر 16ساله به كلاس درس آنهم درحالی كه حجاب به سردارد، واقعاً به چه معنی است؟ هر كسی می تواند بیرون از محوطه مدرسه هرطور كه می خواهد لباس بپوشد. اما كلاس و مدرسه قوانین خود را دارند. رعایت قوانین مدرسه و منع داشتن حجاب درآن هیچ مغایرتی با اسلام و مسلمانی ندارد. ما همه به الله اعتقاد داریم و روی میزهای مان قرآن.

میصیر مردان اف، سه شنبه14 دسامبر (23آذر): وضع قانون منع حجاب، به خواست من نبوده است. داشتن حجاب مدرسه با بندهای 10 و 14 قانون آموزش جمهوری آذربایجان مغایرت دارد. ما باید با شتاب زیاد به سمت آینده روشن حركت كنیم و دراین راه باید از حكومت های پیشرفته الگو بگیریم. پـوشش سر زنان، حاصل و به جای مانده از گذشته ای تاریك است. اگر به تاریخ نگاه كنیم، می بینیم كه هنگامی كه غریبه ها به خانه های ما می آمدند، مادر بزرگ های ما روسری به سر می كردند. اعتراضات صورت گرفته در برابر وزارتخانه ها، اعمال تحریك آمیزی است كه توسط اشخاصی هدایت و انجام می شود كه به دنبال از بین بردن ثبات دركشور هستند. اخیراً یك دختر كلاس یازدهمی به ما زنگ زده بود و شكایت داشت كه برخلاف میلش وی را وادار به پوشیدن روسری می كنند واگر امتناع نماید، كتك می خورد.

همان طور كه ملاحظه شد، با این اوضاع و شرایط كه متولی امر آموزش یك كشور چنین بی مایه سخن می گوید (علیرغم چیزی كه جایگاهش ایجاب می كند) و بسیاری از رسانه های آن سرزمین یا دولتی اند و یا مجیزگوی دولت و در غیر این صورت ارگان احزابی چون مساوات و جبهه خلق كه از خلوص نیت شان نمی توان مطمئن بود، بر شیعیان مؤمن و آزاده جمهوری آذربایجان لازم است كه منسجم تر و هدفمندتر حركت كرده و از تكروی پرهیز نمایند.

طبیعتا در این میان، وظیفه شرعی و عرفی هم كیشان ایرانی این مردم رنجدیده نیز ایجاب می كند كه برادران و خواهران دینی خود را نسبت به حمایت های همه جانبه خود مطمئن و دلگرم نمایند. شاید برگزاری تظاهرات اعتراض آمیز، به ویژه توسط هموطنان غیور آذری زبان ما در شهرهای شمالی و غربی كشور، كم ترین و نخستین كاری باشد كه از هر مسلمان و شیعه غیرتمندی كه درد دین دارد ساخته است.

بدیهی است كه حمایت های مراجع و علمای عظام كه همواره در طول تاریخ پرافتخار اسلام و تشیع در برابر زیاده خواهی های حاكمان جور و طاغوت پیشه ایستادگی كرده اند نیز در این میان راهگشا واقع خواهد شد؛ كه اگر نبود كارشكنی ها و بی تفاوتی های حاكمان بی لیاقت در زمان جنگ های ایران و روس، خیزش مردم تحت رهبری علمای وقت هیچگاه اجازه نمی داد كه كار قفقاز و اران به جایی رسد كه یزیدیان زمان بخواهند معجر از سر زنان عفیفه ای برگیرند كه حجابشان را از زهرا(س) و زینب كبری به یادگار دارند.

آقای مردان اف و رؤسای وی نیز كه مدعی «حركت به سمت آینده روشن» و «الگو گرفتن از حكومت های پیشرفته» هستند باید به این سؤال پاسخ بدهند كه به راستی كدام یك از حكومت های پیشرفته مد نظر شما این جفا با مردمان شان كرده اند كه شما در حق شریف ترین انسان های سرزمین خویش روا داشته اید؟ آقای علی اف، آقای مردان اف و سایر آقایانی كه این روزها مشغول اجرایی كردن منویات اشغالگران قدس در درون سرزمین تان هستید، نگاهی به امروز تركیه بیاندازید و ببینید كه چطور روزبه روز پرچم های اسلام خواهی بیشتر و بیشتری در آن به اهتزاز درمی آیند. این حجتی است كه تاریخ بر شما تمام می كند تا بدانید در انتها هیچ نمی ماند به جز الله و هر آنچه و هر آن كس كه در پی احیاء و زنده نگاه داشتن این حقیقت سترگ است.

پایان پیام.