آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

علی مهردوست

 

خبرگزاری آران/سرویس آذربایجان

یكی از دلایل ضعف علمی مراكز آموزشی آذربایجان؛ حاكم بودن مدیران بی سواد و غیر متخصص بر سیستم آموزشی این كشور است و نبود تخصص لازم در مدیران باعث شده علی رغم اختصاص بودجه‌های كلان در امر آموزش، نظام آموزشی، توسعه و پیشرفت لازم را نداشته باشد.

به گزارش فارس، امروزه آموزش و پرورش پایه و اساس پیشرفت‌های علمی هر كشوری به شمار می‌رود و كشوری می‌تواند از نظر علمی به جایگاه رفیع و بلندی برسد كه از سیستم آموزشی با كیفیت برخوردار باشد. به همین دلیل در بسیاری از كشورها، پس از چند سال، تغییراتی در سیستم آموزشی بوجود می‌آید و كتاب‌های درسی نیز تغییر یافته و مطابق با پیشرفت‌های علمی و تربیتی زمان خودش دوباره تدوین می‌شود.

چرا كه تبلور آموزش و پرورش در تربیت نیروهای انسانی متعهد، دانشمند، متخصص و ماهر است. هر اندازه سیستم آموزشی یك كشوری از لحاظ كیفی بروز و مدرن باشد، به همان اندازه نیروهای رشد یافته در آن سیستم موفق‌تر خواهند بود. در دنیای امروز كه علم و تكنولوژی با رشد و گسترش وسیع و جهان شمول به عنوان عامل مهم و اساسی در فرایند رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع بشری به حساب می‌آیند، نهادها و نظام‌های آموزشی نقشی بس عظیم و پراهمیتی را به دست آورده‌اند. عنایت و توجه روزافزون به نوع و گسترش آموزش ضرورتی انكار ناپذیر است كه ناشی از آهنگ سریع تغییرات در عرصه‌های مختلف فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی جوامع می‌باشد.

ترقی و پیشرفت‌های علمی و تكنولوژی در دنیای امروز و سرعت تغییرات و دگرگونی در اسلوب و روش‌های علمی و تكنولوژی، بسیار سریع و حیرت انگیز است و غفلت و عدم توجه كافی به آموزش‌های لازم و مناسب و غفلت از هماهنگی و تطابق سطح كیفی و كمی و نیروی انسانی با سطح رشد علمی و فنی از هر جامعه‌ای نهایتاً تنگناها و مشكلات عدیده‌ای را فرا راه رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه ایجاد خواهد كرد.

نوسازی و مدرن شدن برای سیستم‌های آموزشی هر كشوری امری لازم و ضروری است و اگر این اصلاحات صورت نگیرد قطعاً نتیجه آن پایین بودن سطح علمی دانشگاه‌ها و بالاخره ناكارآمدی سیستم اداری آن جامعه خواهد بود. سیستم جمهوری آذربایجان هم از این قاعده مستثنی نیست.

اخیراً مركز تحقیقات علمی دولت اسپانیا، پژوهشی را در خصوص وضعیت و موقعیت دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالی كشورهای دنیا انجام داده است كه تأمل در نتایج حاصله این پژوهش می‌تواند مبین میزان نوسازی و اصلاحات اساسی در سیستم آموزشی آذربایجان باشد. در این ارزیابی میزان شناخته بودن این مراكز در سطح دنیا، جایگاه آنها در فضای دیجیتال و سایبری، ارزیابی آنها از طرف سایر مراكز آموزش عالی و جایگاه آنها در چاپ و انتشار كتاب و مقالات علمی معاصر در نظر گرفته شده است. در پژوهش فوق، فقط دانشگاه خزر جمهوری آذربایجان- دانشگاهی كه توسط تركیه هدایت و اداره می‌شود- در بین 6 هزار مراكز آموزش عالی برتر قرار گرفته است. سایر دانشگاه‌های این كشور در رتبه‌های پایین‌تر قرار گرفته‌اند.

این در حالی است كه كشورهای دیگر اتحاد جماهیر شوروی از لحاظ وضعیت آموزشی، به مراتب موقعیت برتری را نسبت به جمهوری آذربایجان دارند كه از جمله آنها اوكراین با 38دانشگاه، لتوانی با دانشگاه17، لیتونی با 10، بلاروس با 7، ارمنستان با 5، مولداوی با 4، قرقیزستان با 3 و گرجستان با 2 دانشگاه در رتبه‌های مناسبتری نسبت به دانشگاه‌های جمهوری آذربایجان از جمله دانشگاه خزر باكو در این فهرست قرار گرفته‌اند.

درست است كه پژوهش فوق در خصوص میزان علمی دانشگاه‌ها صورت گرفته است، اما باید گفت كه دانشجویان دانشگاه‌ها محصول سیستم‌های آموزش و پرورش هر كشوری محسوب می‌شوند. اگر میزان علمی دانشگاه‌های كشوری پایین باشد قطعاً یكی از دلایلش عدم پیشرفت نظام آموزشی آن كشور می‌باشد. بررسی نظام آموزش و پرورش جمهوری آذربایجان از لحاظ ماهیت و محتوا حكایت از آن دارد كه دولت هیچ برنامه جدی برای نوسازی كیفی سیستم آموزشی خود نداشته و اگر هم اصلاحاتی صورت گرفته فقط در شكل و ظاهر مراكز آموزشی بوده است.

در خصوص علت پایین بودن سطح سیستم آموزشی جمهوری آذربایجان دلایل زیادی را می‌توان مطرح كرد كه عدم توجه دولت نسبت به آنها باعث شده است اكثر كشورهای دنیا اعتبار علمی مدارك آموزشی و دانشگاه‌های آذربایجان را تائید نكنند.

وزارت آموزش و تحصیل جمهوری آذربایجان به علت اشتغال به فعالیت‌های غیر حرفه‌ای از پرداختن به مسئولیت‌های اصلی خود باز مانده و هویت سازی غیر واقعی را بصورت كاملاً غیر حرفه‌ای به نسل جوان خود منتقل می‌كند و نوسازی آموزشی را فقط در ظاهر و شكل مراكز آموزشی تعریف كرده است.

دولت آذربایجان در طول سال‌های پس از استقلال بجای اصلاحات و نوسازی متون و بالا بردن محتوای دروس آموزشی، تلاش خود را معطوف به تغییر نگرش، دیدگاه‌ها و ایجاد هویت جدید كرده است. مدیران آموزش و پرورش آذربایجان از همان ابتدای تحصیل دانش آموزان سعی كرده‌اند در متون آموزشی خود به جای توجه به محتوای علمی و بروز بودن متون، نگرش‌های خود را به دانش آموزان منتقل كنند. تحریف تاریخ از جمله این مسائل است. دولت تلاش كرده در متون آموزشی خود صبغه پان آذریسم را به مخاطبان خود القاء كرده و با غیر واقعی جلوه دادن حوادث و تاریخ، یك هویت جدیدی را برای مردم بالاخص نسل جوان ایجاد كند. هویت جدیدی كه ضرورت یادگیری و ارتقا تحصیلی را در زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف نمی‌پسندد و یا حداقل فرد را نسبت به كسب علوم جدید بی نیاز می‌كند.

مطالعه گذرای متون آموزشی در تمامی مقاطع و رشته‌های تحصیلی و حتی رشته‌های پزشكی و فنی نشان می‌دهد كه دولت آذربایجان از هر فرصتی جهت تبیین تاریخ جعلی برای نسل جدید خود بهره برداری می‌كند.

معضل دومی كه باعث پایین بودن سطح آموزشی و علمی مدارس و دانشگاه‌های این كشور شده عدم نظارت اجتماعی صحیح در این مراكز است. نظارت مؤثری كه همراه با ارائه الگوهای جدید توسعه و تربیت و تعالی باشد. در مراكز آموزشی آذربایجان بعلت نبود نظارت لازم بر امور، انواع تخلفات و كوتاهی‌ها از سوی مدیران و معلمان و اساتید صورت می‌گیرد كه حاصل همین كوتاهی در نظارت، افزایش روز بروز فساد اداری و رشوه خواری در مدارس و دانشگاه‌ها است. بیشتر والدین ازطریق پرداخت رشوه به مدارس و اساتید دانشگاه‌ها، زمینه ارتقاء تحصیلی فرزندان خود را فراهم كرده‌اند و بعلت كمبود درآمد و بالابودن هزینه‌های زندگی، زمینه گرایش به فساد و رشوه خواری در اكثر معلمان، اساتید و مدیران وجود دارد. رشد فساد اداری و آموزشی باعث شده نسل جدید و تحصیل كنندگان آذری علاقه زیادی را نسبت به مطالعه و رشد طبیعی تحصیلی نداشته باشند و همین دلیل افت رشد علمی و فنی این كشور است.

«آگوست كنت» پدر علم جامعه شناسی می‌گوید: پیشرفت و ترقی بشر به آموزش و پرورش صحیح بستگی تمام و كمال دارد زیرا تعلیم و تربیتی صحیح است كه حس تفاهم را بین افراد پرورش می‌دهد. حال آنكه در جامعه آذربایجان، آموزش و پرورش صحیح اصلاً وجود ندارد زیرا كه آموزگاران، اكثراً از طریق رشوه، خود در دوران آموزش شان كامیاب شده و حالا هم با همان شیوه گذشته در موسسات تحصیلات عالی و یا دیگر نهادهای آموزشی جذب شده‌اند، پس نباید ازافراد كه خود بی سواد و كم سواد هستند انتظار آموزش صحیح را داشت.

یكی دیگر از دلایل ضعف علمی مراكز آموزشی آذربایجان؛ حاكم بودن مدیران بی سواد و غیر متخصص بر سیستم آموزشی این كشور است و نبود تخصص لازم در مدیران باعث شده علی رغم اختصاص بودجه‌های كلان در امر آموزش، نظام آموزشی، توسعه و پیشرفت لازم را نداشته باشد.

یكی از جدی‌ترین معضلات مراكز آموزشی آذربایجان، نامناسب بودن فضاهای آموزشی و كمبود امكانات مدارس از جمله آب آشامیدنی، اتاق‌های سرد، نبود امكانات روز آموزشی و ... است كه دولت توجه لازم برای پرداختن به این موضوعات را از خود نشان نمی‌دهد. بلكه اصلاحات آموزشی خود را در قالب ایدئولوژی زدایی از متون آموزشی و محیط های آموزشی متمركز كرده كه پرداختن به این موضوعات نه تنها كمكی به اصلاحات و نوسازی سیستم آموزشی این كشور نكرده بلكه اقدامات ضددینی و ضد اسلامی، بارها دولت را با چالش‌های جدی روبرو كرده است كه نمونه واضح این موضوع، اجرایی شدن لایحه ممنوعیت حجاب در مدارس دخترانه است كه باعث شد دینداران و دختران محجبه بارها در سطح خیابان‌های شهرهای این كشور، علیه سیاست‌های لائیك دولت تظاهرات برپا كنند.

دولت آذربایجان باید متوجه شده باشد كه اعمال سیاست‌های ضددینی و گرایش‌های پان آذریسم در مراكز آموزشی این كشور، راهكار اصلاح و نوسازی سیستم آموزشی این كشور نیست و اجرای سیاست‌های همسو با غرب نمی‌تواند نشانگر بروز بودن نظام آموزشی كشورش باشد بلكه تنها راه نجات دولت از سیستم آموزشی بیمار، اجرای اصلاحات دقیق در متون آموزشی و بروز كردن امكانات آموزشی با توجه به الگوهای علمی كشورهای توسعه یافته و پایبندی به هویت ملی و دینی خود است.

پایان پیام.