آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

 

خبرگزاری آران/سرویس آذربایجان

روزنامه «ملت ما» نوشت:الهام علی‌اف رییس‌جمهوری آذربایجان كه یك بار دعوت رییس‌جمهوری ایران برای شركت در جشن جهانی نوروز را رد كرده بود، بار دیگر نیز به بهانه نشست مذاكرات صلح قره‌باغ در غازان از شركت در اجلاس بین‌المللی مبارزه جهانی با تروریسم در تهران خودداری كرد. این در حالی است كه علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی به جمهوری آذربایجان سفر كرده و با مقامات این كشور ملاقات كرد. این سفر كه به دعوت رییس مجلس جمهوری آذربایجان انجام گرفت از دیدگاه ناظران سیاسی در حالی صورت می‌گیرد كه مناسبات تهران - باكو دوران تنش‌های پشت پرده‌یی را پشت سر می‌گذارد.

برای مثال روز ۲۰مه سال جاری رسانه‌های چاپ باكو در خبری كوتاه مدعی شدند كه كمیته امداد امام خمینی(ره) نمایندگی خود را در جمهوری آذربایجان تعطیل كرده و هنوز علت آن معلوم نیست. این خبر در حالی منتشر می‌شد كه در ۲۴دسامبر سال ۲۰۱۰یعنی كمتر از چهار ماه پیش از آن سایت مدیافوروم در باكو در مقاله‌یی شعبه كمیته امداد امام خمینی(ره) در باكو را نیز در كنار سایر نهادهای ایرانی هدف گرفت و اتهامات كاملا بی‌اساسی را به كمیته امداد وارد ساخت.

الهام اسماعیل یكی از ماموران كهنه‌كار ك.گ.ب. شوروی و در دوره پس از شوروی از ماموران ‌ام.ت.ان. (وزارت امنیت ملی) جمهوری آذربایجان است در این مقاله ایران را به حمایت تجزیه‌طلبی در جمهوری آذربایجان متهم و بدون هرگونه سند و مدرك یا استدلال منطقی، شعبه كمیته امداد امام خمینی(ره) در جمهوری آذربایجان را به حمایت از تجزیه‌طلبی در این جمهوری متهم كرده بود. هنوز چند ماهی از این اتهام واهی نگذشته بود كه دولت جمهوری آذربایجان از اواخر فوریه سال جاری میلادی (۲۰۱۱میلادی) فشارهای غیرقانونی بر شعبه كمیته امداد امام خمینی(ره) در جمهوری آذربایجان را آغاز و به سرعت تشدید كرد.

این در حالی است كه در سال‌های ابتدای دهه ۱۹۹۰كه جمهوری آذربایجان درگیر جنگی خونین و خانمانسوز با ارمنستان بر سر جنگ قره‌باغ بود و نیازی شدید به كمك‌های انسان‌دوستانه داشت، كمیته امداد امام خمینی(ره) با احساس وظیفه انسانی و اسلامی كمك به آوارگان جنگ قره باغ و خانواده شهدا و معلولان این جنگ را در دستور كار خود قرار داد. اكنون براساس آمارهای اعلام شده از طرف نمایندگان كمیته امداد امام در باكو دست‌كم ۴۰هزار مستمند تحت پوشش كمك‌های خیریه این نهاد هستند و سالانه شمار قابل توجهی از روشنفكران و دانشگاهیان و مومنان جمهوری آذربایجان نیز با كمك كمیته امداد امام خمینی(ره) زائر حرم امام رضا(ع) در مشهد می‌شوند.

همچنین نمی‌توان از نظر دور داشت كه سایت «تینك – اسراییل» (think-israe) در ماه مه – ژوئن سال گذشته در مقاله‌یی تحت عنوان «ایران، آذربایجان را هدف گرفته است» آشكارا از كمك‌رسانی كمیته امداد امام خمینی(ره) به مستمندان جمهوری آذربایجان اظهار ناراحتی كرد! در همین حال در خبرهایی مشابه از اعمال محدودیت برای دیگر مراكز ایرانی فعال در جمهوری آذربایجان ازجمله دفتر صداوسیما در باكو منتشر شده است. هر چند این نوع اخبار در سطح رسانه‌ها انعكاس یافته و هنوز مقامات دو كشور موضعی علنی در این رابطه اتخاذ نكردند ولی بنظر می‌رسد مناسبات صمیمانه جمهوری آذربایجان با رژیم صهیونیستی و كشورهای غربی در نوع موضع‌گیری این كشور بی‌تاثیر نبوده است.

 

پاسخ منفی الهام علی‌اف به ایران

الهام علی‌اف رییس‌جمهوری آذربایجان كه یك بار دعوت رییس‌جمهوری ایران برای شركت در جشن جهانی نوروز را رد كرده بود و بار دیگر نیز به بهانه نشست مذاكرات صلح قره باغ در غازان از شركت در اجلاس بین‌المللی مبارزه جهانی با تروریسم در تهران خودداری كرد حال آنكه این نشست یك روز قبل از اجلاس تهران پایان یافت و امكان شركت الهام علی‌اف بود. اخیرا روزنامه آزادلیق چاپ باكو در گزارشی نوشت: الهام علی‌اف رییس‌جمهور آذربایجان بار دیگر دعوت محمود احمدی‌نژاد رییس‌جمهور ایران برای سفر به ایران را نپذیرفته است. چندین بار است كه الهام علی‌اف از سفر به ایران طفره می‌رود. به گفته راحم حاجی‌اف تحلیلگر سیاسی آذربایجان، وجود تشنج میان آذربایجان و ایران بر همه آشكار است. یكی از دلایل اصلی بروز این تشنج نیز حمایت آشكار ایران از ارمنستان كه سرزمین‌های آذربایجان را اشغال كرده است، است.

راحم حاجی‌اف با اشاره به حمایت آشكار اقتصادی و سیاسی ایران از ارمنستان گفته است كه ایران بر خلاف موضع آذربایجان، روابط تنگاتنگ با ارمنستان برقرار می‌كند و این عامل باعث تقویت موضع ایروان می‌شود. وی گفت: اگر ایران مرزهای خود با ارمنستان را مانند تركیه بسته بود، در این صورت، این كشور در وضع بسیار سنگینی قرار می‌گرفت. علاوه بر این، مشكلات جدی در رابطه با دخالت ایران در امور داخلی آذربایجان وجود دارد. متاسفانه، الهام علی‌اف یكی از اصول مهم دیپلماسی را بطور فاحش نقض می‌كند. طفره رفتن از دیدار و مذاكرات در دیپلماسی مفهومی ندارد. زیرا، این بدترین گزینه است.

وی با اشاره به امتناع الهام علی اف از دیدار با باراك اوباما در تركیه گفته است كه این سیاست در رابطه با ایران نیز ادامه دارد. حاجی‌اف معتقد است كه در واقع، الهام علی‌اف باید دعوت ایران را بپذیرد و به این كشور سفر كند. به گفته وی، مسائل نگران‌كننده آذربایجان در رابطه با ایران باید به توجه تهران رسانده شود و موضع باكو در رابطه با سیاست در پیش گرفته شده مطرح شود. وی افزود: ولی، الهام علی‌اف از این امر اجتناب می‌كند. در نتیجه، روابط ایران و آذربایجان متشنج‌تر می‌شود. در واقع، الهام علی‌اف باید دعوت را بپذیرد و صریحا به حكومت ایران اعلام نماید كه آنها باید از خط‌مشی حمایت از ارمنستان دست بردارند. اگر علاقه‌مند به برقراری روابط خوب با آذربایجان هستند، باید به حمایت از ارمنستان پایان داده شود. همچنین، ایران به دخالت در امور داخلی آذربایجان را پایان دهد.

از سوی دیگر، حاجی‌اف با اشاره به نگرانی الهام علی‌اف از متشنج شدن روابط ایران و غرب گفته است كه در واقع این امر نیز نمی‌تواند تنها راه نجات باشد. زیرا، منافع آذربایجان مستلزم مذاكرات مستقیم وآشكار با كشورهای دارای مشكلات با آذربایجان است. رییس‌جمهورآذربایجان نیز باید موضع مطابق با منافع مردم به نمایش بگذارد. به گفته وی، اطلاعات ویكی لیكس نشان داد كه حكومت آذربایجان رفتارهای غیر صمیمی با ایران و روسیه داشته است. وی افزود: اظهارنظر مقامات آذربایجان در مذاكرات پشت پرده و آشكار با یكدیگر مغایرت دارد. دراغلب موارد، چنین بازی با كشورهای بزرگ نتایج سنگینی برای كشورهای كوچك در پی دارد.

به گفته وی، الهام علی‌اف صرفا بخاطر اشتباهات آشكار خود از سفر به ایران طفره رفته و همه اینها نتیجه سیاست غیر مسوولانه حكومت است. چنین سیاست می‌تواند وضع آذربایجان در مجامع بین‌المللی را وخیم‌تر كند.

 

مدل منطقه‌یی برای حل مشكلات امنیتی قفقاز

برخی از كارشناسان با اشاره به این رفتارها معتقدند كه سفر دكتر لاریجانی به باكو در این مقطع مناسب نیست مگر اینكه با هدف اتمام حجت نهایی به باكو برای پایان اقدامات شیطنت‌آمیز خود علیه كشورمان باشد.  دكترعلی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی ایران در این سفر با تاكید بر اینكه مداخلات بیگانگان باعث حادتر شدن مشكلات منطقه می‌شود، بر ضرورت مدل همكاری منطقه‌یی برای حل مشكلات تاكید كرد. لاریجانی دردیدار با اوكتای اسداف همتای آذری خود، با اشاره به مصائب اشغال افغانستان گفت آنها با ادعای مقابله با تروریسم و مواد مخدر به منطقه آمدند اما تجربیات 10 سال اخیر اشغال افغانستان نشان می‌دهد كه منطقه اكنون با دو مشكل تروریسم و مواد مخدر مواجه است كه هم برای ایران و هم برای جمهوری آذربایجان مشكل ایجاد كرده است.

لاریجانی با اشاره به ناكامی گروه مینسك در حل مناقشه قره باغ تاكید كرد ورود بیگانگان در مساله قره‌باغ نیز موجب حل نشدن مساله شده است چندین سال میانجیگری آنها مشكلی را حل نكرده است، چرا كه آنها بدنبال منافع خود هستند. رییس مجلس شورای اسلامی ایران، با تاكید براینكه تهران همواره از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان حمایت كرده است حل مشكل قره‌باغ نیز نیازمند مدل منطقه‌یی است. وی با اشاره به تاكید رییس‌جمهوری آذربایجان بر اهمیت برگزاری اجلاس‌های سه‌جانبه ایران، تركیه و آذربایجان افزود در چارچوب مدل منطقه‌یی همكاری، این فرمول خوبی برای ایجاد ثبات می‌تواند باشد.

وی با اشاره به پیشنهاد رییس جمهوری آذربایجان مبنی بر برگزاری نشست سه‌جانبه پارلمان سه كشور نیز افزود از نظر ما چنین نشست‌هایی می‌تواند پرفایده باشد. لاریجانی همچنین با تشكر از شركت جمهوری آذربایجان در اجلاس بین‌المللی مبارزه جهانی با تروریسم در تهران افزود تروریسم موضوعی فراگیر است كه باید به صورت مشترك با ریشه‌های آن مقابله كرد. رییس مجلس شورای اسلامی با اشاره به استفاده ابزاری امریكا از تروریسم افزود آنها درعراق اشغالی بارها با گروه‌های تروریستی در پشت پرده دیدار كرده‌اند تا اهداف خود را از طریق آنها به پیش ببرند. وی افزود مشابه همین رویكرد را در مقابله با سلاح‌های كشتارجمعی نیز در پیش گرفته و از یك‌سو ادعای مبارزه با این سلاح‌ها را دارند و از سوی دیگر خود آنها را تولید می‌كنند، این یك روش فریبكارانه است. رییس مجلس شورای اسلامی در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به تحولات در شمال خاورمیانه و آفریقا افزود در این خصوص دو مساله را باید از یكدیگر جدا كرد. وی افزود: یك بخش از این تحولات مربوط به كشورهای دیكتاتوری مورد حمایت امریكاست كه مردم از آنها به ستوه آمده‌اند مانند تونس، مصر، لیبی و یمن، كه ما ازاین قیام‌ها حمایت كردیم.

رییس مجلس شورای اسلامی افزود مساله دیگر اینكه امریكا در برخی از كشورهای این منطقه بدنبال ماجراجویی است كه اولا قیا‌م‌های مردمی را منحرف سازد و هم در برخی از كشورها مسائل تصنعی ایجاد كند.

دكترلاریجانی با اشاره به تفاوت ماهیت این دونوع تحولات گفت باید اینها را از هم جدا كرد و با تشخیص واقعیت نباید اجازه سوءاستفاده و فرصت‌طلبی به امریكا را داد. رییس مجلس شورای اسلامی با تاكید بر اهمیت چانه‌زنی‌های كشورهای منطقه درباره این مسائل افزود اهداف سفر ما از یك سو به مسائل مرتبط با گسترش همكاری‌های پارلمانی دو كشور و یافتن مكانیسمی برای توسعه همكاری‌های كمیسیون‌های پارلمان‌های دو كشور و همكاری‌ها در بین‌المجالس اسلامی و دیگر تشكل‌های بین‌المللی مربوط می‌شود و بخش دیگر به رایزنی‌ها درباره تحولات مهم منطقه‌یی و جهانی مربوط می‌شود. دكتر لاریجانی با اشاره به تخریب بخشی از دیوار اطراف مسجد الاقصی به بهانه ایجاد فضای سبز افزود این توهین به مقدسات اسلامی است و باید همه كشور در این خصوص حساس باشند. رییس مجلس شورای اسلامی افزود پارلمان و حكومت‌های كشورهای اسلامی در این مساله باید موضع‌گیری كنند و پارلمان‌های ایران و جمهوری آذربایجان نیز در این خصوص همكاری می‌كنند.

دكتر لاریجانی با تاكید بر اینكه ایران و جمهوری آذربایجان دو كشور دوست و برادر هستند افزود با توجه به پیوندها و اشتراكات دو كشور مناسبات باید بیش از پیش گسترش پیدا كند، بویژه اینكه دو كشور در زمینه‌های اقتصادی ظرفیت‌های بسیار بالایی دارند. رییس مجلس شورای اسلامی با تاكید بر اینكه با اجرایی شدن اسناد امضا شده میان دو كشور مناسبات هر چه بیشتر تحرك پیدا خواهد كرد افزود رییس‌جمهوری آذربایجان بر همكاری‌های دو كشور بویژه در زمینه انرژی، نفت و گاز تاكید كرد و ما از این موضوع استقبال می‌كنیم.

در این دیدار اوكتای اسداف رییس پارلمان جمهوری آذربایجان با تشكر از پاسخ مثبت لاریجانی به دعوت وی برای سفر به ج. آذربایجان افزود ما در طول تاریخ باهم دیگر زندگی كردیم و اشتراكات دینی، تاریخی و فرهنگی دو كشور زمینه مساعدی برای توسعه مناسبات ایجاد كرده است. اسداف با اشاره به رو توسعه بودن مناسبات دو كشور افزود تاكنون بیش از نود سند امضا شده است. رییس مجلس ملی جمهوری آذربایجان همچنین با اشاره به مناقشه قره‌باغ و اشغال شدن بیست درصد از خاك این كشور، از حمایت ایران از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان در موضع‌گیری‌ها و در مجامع بین‌المللی تشكر كرد و افزود : ما باور داریم كه كشور دوست و برادرمان ایران، حمایت‌های خود از ما برای حل مناقشه قره باغ دریغ نخواهد كرد.

اوكتای اسداف با تاكید بر اینكه قدرت‌های بزرگ به دنبال منافع خود هستند افزود: نوزده سال تلاش گروه مینسك سازمان امنیت و همكاری اروپا برای حل مناقشه قره‌باغ نتیجه‌یی نداشته است اما جمهوری آذربایجان با وجود اینكه راه‌های دیگری برای حل مناقشه دارد همچنان بر مذاكره تاكید دارد. رییس مجلس ملی جمهوری آذربایجان همچنین با تاكید بر اینكه باكو همواره حمایت خود را از مساله فلسطین نشان داده است به سفر اخیر رییس تشكیلات خودگران فلسطین به باكو اشاره كرد و افزود حمایت‌های باكو از فلسطین حمایت‌های مالی و سیاسی است. رییس مجلس شورای اسلامی ایران قبل از دیدار علنی با رییس مجلس شورای اسلامی ملاقات خصوصی با وی داشت.  رییس مجلس شورای اسلامی همچنین از مزار حیدر علی‌اف رییس‌جمهوری سابق ج. آذربایجان و مزار شهدای استقلال و جنگ قره‌باغ دیدار و به آنها ادای احترام كرد. رییس مجلس شورای اسلامی همچنین با الهام علی‌اف رییس‌جمهوری آذربایجان دیدار كرد. رییس مجلس شورای اسلامی ایران به دعوت همتای آذری و دیروز پنجشنبه وارد باكو شده و سفر وی تا روز شنبه ادامه داشت.

پایان پیام.