بررسی سوابق ۲۰سال مناقشه و جنگ خونین در قره‌باغ نشان می‌دهد كه بروز این بحران نتیجه سیاست‌های شوروی و آمریكا در منطقه قفقاز می‌باشد.
سرویس قره باغ /خبرگزاری آران
خبرگزاری آران/سرویس قره‌باغ:بررسی سوابق ۲۰سال مناقشه و جنگ خونین در قره‌باغ نشان می‌دهد كه بروز این بحران نتیجه سیاست‌های شوروی و آمریكا در منطقه قفقاز می‌باشد.
به گزارش خبرگزاری آران به نقل از ایرنا،این مناقشه به عنوان یكی از طولانی‌ترین جنگ‌های منطقه و یكی از چالش‌ها و دغدغه‌های موجود میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، تاكنون باعث آوارگی هزاران تن و تحمیل خسارات فراوان جانی و مالی شده است.
اكنون به رغم برقراری آتش‌بس، مردم هر دو كشورنگران شروع دوباره درگیری‌ها و جنگ هستند چرا كه زمزمه‌ها و تهدیدها این روزها در منطقه رو به افزایش گذاشته است.
هرچند با برقراری آتش بس، روسای سازمان امنیت و همكاری اروپا "میسك" یعنی آمریكا ، فرانسه و روسیه برای حل مناقشه قره‌باغ نقش آفرینی كرده‌اند ولی اقدامات آنان عملا تاكنون كارایی نداشته و عدم نتیجه این مهم از زبان روسای این گروه، سران و كارشناسان دو كشور درگیر در این مناقشه شنیده می‌شود.
"المار محمدیاراف" وزیر خارجه جمهوری آذربایجان چندی پیش با یادآوری اینكه تاكنون مذاكرات مختلف برای حل مشكل قره‌باغ نتیجه‌ای نداشته، تاكید كرد: كشورش پی‌برده كه باكو مشكل قره‌باغ را خودش باید حل كند.
"الهام علی‌اف" رییس جمهوری آذربایجان نیز اصرار دارد حل مناقشه قره‌باغ فقط برمبنای حقوق بین‌المللی و برقراری تمامیت ارضی جمهوری‌آذربایجان امكان پذیر است و آملدگی این كشور را برای اعطای خودمختاری بالاتراز خودمختاری موجود در اروپا به منطقه مورد مناقشه قره‌باغ كوهستانی اعلام كرد.
كارشناسان مختلف سیاسی جمهوری آذربایجان نیز مذاكرات صلح قره‌باغ را تاكنون بی‌ثمر خوانده‌اند.
در بررسی اجمالی مشخص می‌شود كه مهمترین عوامل شروع، طولانی شدن و ادامه مناقشه منطقه قفقاز در قره‌باغ، رقابت و سیاست‌های نادرست شوروی و آمریكا، مداخلات خارجی، عدم احترام به تمامیت ارضی ازسوی دو كشور درگیر در مناقشه، وجود گروه‌های افراطی و نبود اراده جدی دو كشور برای حل و فصل این بحران منجر به طولانی شدن و لاینحل باقی ماندن مناقشه قره‌باغ شده است.
در این میان مداخلات خارجی مهمترین عامل بروز و ادامه این بحران بوده و این مناقشه به رغم فروپاشی شوروی همچنان با نقش آفرینی آمریكا و روسیه تداوم دارد و ثروت‌های مادی و معنوی منطقه را فرسایش و زمینه را برای مداخلات خارجی مهیا می‌كند.
دراین میان آمریكا همواره در صدد است از جمهوری آذربایجان به‌عنوان یكی از پایگاه‌های مهم برای رسیدن به منافع خود استفاده كند و برای رسیدن به این آرزوی دیرین ، سعی در فتنه‌سازی در منطقه و استفاده ابزاری از آن دارد كه موضوع قره‌باغ یكی از این حربه‌ها به شمار می‌رود.
دراین خصوص می‌توان به‌اخبار رسانه‌های مختلف باكو طی روزهای اخیر درخصوص تسهیل ارایه سلاح به ارمنستان اشاره كرد به طوری روزنامه آینا در گزارشی نوشته است روسیه درپاسخ به تحكیم حضور ناتو درجمهوری آذربایجان به تسلیح ارمنستان ادامه می‌دهد.
به اعتقاد كارشناسان سیاسی نیز دخالت‌های بیگانگان در منطقه یكی از علل مهم و اساسی طولانی شدن و لاینحل ماندن مناقشه قره‌باغ است چرا كه برآیند برخورد منافع آنان موجب كاهش امكانات موجود برای حل و فصل مناقشه قره‌باغ شده كه در این خصوص می‌توان به ناكارآمدی تلاش‌های رووسای گروه مینسك اشاره كرد.
وجود گروه‌های افراطی از جمله جنبش داشناك‌ها و جبهه خلق در ارمنستان و جمهوری آذربایجان و فعالیت بی‌حدوحصر آنان دراوایل استقلال باكو و ایروان از دیگر عوامل پیچیده شدن مناقشه قره‌باغ محسوب می‌شود.
در سال ۱۹۹۷حیدر علی‌اف رییس جمهور وقت آذربایجان و لئون تروپتروسیان رییس جمهور سابق ارمنستان با فراهم شدن زمینه برای حل مناقشه قره‌باغ به توافق نزدیك شده بودند ولی گروه‌های افراطی داشناك‌ها با اعتراضات شدید مانع امر شدند به طوری كه تروپتروسیان را مجبور به استعفا كردند و در نتیجه منجر به طولانی شدن مناقشه قره‌باغ شد.
عدم احترام به تمامیت ارضی و عدم تمكین از حقوق بین‌المللی برای تعیین سرنوشت از دیگر عوامل طولانی شدن مناقشه قره‌باغ محسوب می‌شود چرا كه منشور سازمان‌ملل متحد نیز با تجزیه كشورهای موجود مخالف و حق تبیین سرنوشت برای اقلیت‌های قومی یك كشور شامل نمی‌شود بلكه به كشورهای مستعمره داده می‌شود.
ازاین رو اعطای خودمختاری وسیع به ارامنه قره‌باغ در قالب ساختار سیاسی جمهوری آذربایجان طرح مناسبی است كه هم ارامنه قره‌باغ را در تعیین سرنوشت خود سهیم می‌كند و هم تغییر مرزهای بین‌المللی را منتفی می‌سازد و این همان موضوعی كه سران سازمان امنیت و همكاری اروپا در اجلاس لیسبون در سال ۱۹۶۶ بر آن تاكید كردند.
مناقشه قره‌باغ به عنوان یكی از بزرگترین مناقشات قومی از ۲۰فوریه سال ۱۹۸۸بدنبال تحركات قومی و تظاهرات شمار زیادی از ارامنه جدایی طلب در درون اتحاد جماهیر شوروی سابق آغاز شد.
بااین روند كمیته اجرایی جمهوری خودمختار قره‌باغ، تصمیم خود برای جدایی این بخش از جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی و الحاق آن به ارمنستان را به‌علت تعلقات قومی اعلام و این تصمیم منجر به‌شروع درگیری‌ها میان دو جمهوری سوسیالیستی آذربایجان و ارمنستان شوروی شد.
به این ترتیب پس از درگیری‌های خونین قومی، آذری‌ها از ارمنستان و ارامنه از جمهوری آذربایجان رانده شدند و صدها تن از دو طرف آواره شدند و این قبیل مشكلات و نگرانی‌ها تاكنون نیز ادامه دارد.
به نوشته مطبوعات باكو در روزهای اخیر به رغم مقررات آتش بس درجبهه‌های قره‌باغ طی یك ماه گذشته پنج سرباز آذری كشته و یك نفر دیگر مجروح شد.
همچنین كمیسیون دولتی‌امور گروگان و ناپدیدشدگان جمهوری آذربایجان طی گزارشی اعلام كرد: در مناقشه قره‌باغ چهار هزار و ۴۰۷نفر آذری ناپدید یا به گروگان گرفته شده است.
بر اساس این گزارش، سه هزار و ۵۴۰نفر از این افراد نظامی و بقیه غیر نظامی هستند كه ۳۸۱نفرآنان را نیز افراد سالخوره، زنان و كودكان تشكیل می‌دهند.
این گزارش می‌افزاید: این در حالیست كه سرنوشت ۱۷۳نفر در سال جاری مشخص و در فهرست ناپدیدشدگان نیامده است.
بر اساس این كمیسیون ، علاوه براین تاكنون یك هزار ۳۹۲نفر آذری نیز از بند اسارت ارمنستان آزاد شده‌اند كه یك هزار و ۴۹نفر آنان مرد، ۳۴۳نفر زن، ۱۶۸نفر كودك و بقیه افراد مسن هستند.
در گزارش كمیسیون دولتی امور گروگان و ناپدیدشدگان جمهوری آذربایجان آمده است : با بررسی و تحلیل اسناد موجود مشخص شده كه در جریان مناقشه قره‌باغ ۵۵۰نفر از اسیران و گروگان‌های آذربایجان كشته شده‌اند.
پایان پیام.