آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

 

خبرگزاری آران/سرویس قفقاز

برخی گزارش ها و شواهد موجود حكایت از برنامه های گسترده آمریكا برای حضوری پر رنگ تر در منطقه آسیای میانه و قفقاز حكایت دارد.

  

ترسیم فضای كنونی

در هفته های اخیر، اخبار و گزارش های گوناگونی از تداركات وسیع آمریكا برای گسترش حوزه نفوذ در منطقه آسیای میانه و قفقاز منتشر شده و بسیاری از تحلیل گران نسبت به طرح های بعضا نظامی كاخ سفید برای حضور دائمی و در نتیجه بی ثباتی بیشتر در این منطقه هشدار داده اند.

دیدارهای اخیر 'توماس داوتون' مشاور ارشد وزیر امور خارجه و 'لیندسی گراهام' عضو سنای آمریكا از ازبكستان و دیدار با 'اسلام كریم اف' رئیس جمهوری این كشور، كمك های هفت میلیون دلاری آمریكا به بهانه تقویت امنیت مرزی و بهبود سیستم قضایی تاجیكستان و تلاش های 'صدای آمریكا' برای تاسیس شبكه تلویزیونی به زبان گرجی در منقطه قفقاز از جمله واقعیت های خبری هستند كه بخشی از برنامه های گسترده آمریكا برای بسط حوزه نفوذ در منطقه آسیای میانه و قفقاز را ترسیم می كنند.

البته این رویدادهای مهم در پیوند با موضوع امضای توافقنامه آمریكا و قرقیزستان در خصوص پایگاه هوایی ماناس در تیرماه و همچنین تصویب پیش نویس لایحه تاسیس دفتر سازمان پیمان آتلانتیك شمالی (ناتو) در قرقیزستان و افزایش همكاری های متقابل ازبكستان و ناتو در اردیبهشت ماه گذشته در مسیری كاملا معنادار، این نگره تحلیلی را تایید می كنند.

در این میان، چند ماهی است كه پایتخت های كشورهای كوچك اما مهم منطقه آسیای میانه و قفقاز به عنوان كانون دیدارها و رایزنی های دیپلماتیك و بیشتر امنیتی مقام های آمریكایی و ناتو انتخاب شده و تقریبا هفته ای نیست كه یك مقام دولتی، نظامی یا پارلمانی این كشور به این منطقه سفر نكنند.

محور اصلی بیشتر این دیدارها افزایش همكاری های سیاسی و امنیتی كشورهای حوزه آسیای میانه و قفقاز با ایالات متحده آمریكا است كه نمود اصلی آن را می توان در برخی توافق های سیاسی و نظامی با كشورهای این منطقه از جمله تاجیكستان، قرقیزستان و ازبكستان مشاهده كرد.

دامنه وسیع این توافق ها از فروش تسلیحات نظامی آمریكایی تا پاره توافق های سیاسی و نظامی همچون راه اندازی مقر ناتو در قرقیزستان و واگذاری پایگاه هوایی ماناس از سوی این كشور به نیروهای آمریكایی و ناتو را شامل می شود.

'ماناس'، پایگاه هوایی مهم آمریكا در آسیای مركزی است كه از سال 2001 فعال بوده است. این پایگاه بهترین مسیر دسترسی نیروهای آمریكایی و ناتو به افغانستان به شمار می‌رود.

اخیراً برخی رسانه‌های منطقه با استناد به منابع خبری خود، خبرهایی درباره تصمیم تركمنستان مبنی بر خرید 2 فروند قایق گشتی كلاس'Point Jackson' از آمریكا را منتشر كرده‌ا‌ند.

افزون بر این، آمریكا در قالب برگزاری رزمایش های مشترك نظامی با كشورهای منطقه از جمله جمهوری آذربایجان نیز به برنامه ریزی های گسترده ای برای حضوری گسترده و طولانی مدت در منطقه دست زده است.

 

تحلیل و ارزیابی

به باور تحلیل گران و ناظران آگاه، همزمان با برخی زمزمه‌ها درباره خروج آمریكا از صحنه بحران زده افغانستان، گمانه‌ ‌های فراوانی در رابطه طرح های واشنگتن برای استفاده از ظرفیت بالقوه و بالفعل حوزه آسیای میانه و قفقاز به عنوان حوزه های جدید استقرار نیروهای نظامی خارج شده این كشور از افغانستان مطرح شده است.

آمریكایی ها برای اجرای این راهبرد، همزمان با بزرگنمایی تهدیدات طالبان، خطرات ناشی از خروج نیروهای نظامی خود از افغانستان را در محیط امنیتی پیرامون این كشور برجسته كرده و آن را زمینه ای مهم در ایجاد بی ثباتی و آشوب برای كشورهای عمدتا ضعیف و آسیب پذیر حوزه آسیای میانه و قفقاز تداعی و القاء كرده اند.

در این میان، آمریكا در چارچوب راهبرد مورد نظر بر آن است تا زیر پوشش برنامه ‌هایی چون مبارزه با تروریسم و افراط‌ گرایی به بسط حضور خود در آسیای مركزی و قفقاز اقدام كرده و در این راستا پایگاه ‌های نظامی متعددی را در این منطقه مستقر سازد.

بر اساس برنامه‌های اعلام شده توسط مقامات نظامی غربی، قرار است تا سال 2014 نظامیان خارجی قلمرو افغانستان را ترك كنند. پیش‌ بینی‌ها در مورد اوضاع افغانستان بعد از خروج نظامیان غربی مختلف است و نظر غالب آن است، كه ناآرامی‌ها ادامه‌ و به كشورهای همسایه سرایت خواهند كرد.

با این بهانه است كه بسیاری از كارشناسان مسائل منطقه، خروج آمریكا از افغانستان را در اصل جابجایی نیروهای این كشور از افغانستان به آسیای مركزی تعبیر و تفسیر می كنند؛ طرحی كه نشانه ها و زمینه های مهم آن از چندی پیش آشكار شده است.

در ماه اگوست سال 2010 برنامه‌های امریكا مبنی بر تأسیس پایگاه‌های نظامی در پنج كشور آسیای مركزی افشا شد، نهاد مبارزه با مواد مخدر وابسته به فرماندهی مركزی امریكا اعلام كرد، كه برای تأسیس مركز نظامی-آموزشی در مركز استان اوش (قرقیزستان) و قرتاغ (تاجیكستان)، پایگاه چرخبال‌ها در حومة آلماتی (قزاقستان)، بازسازی و تجهیز گذرگاه‌های مرزی در ازبكستان، تركمنستان و قرقیزستان 40 میلیون دلار اختصاص داده است. البتّه به موازات این برنامه‌ها، امریكا كمك‌های مالی مختلفی در اختیار این كشورها قرار داده و می‌دهد، تا با هر راه ممكن آنها را به همكاری‌ها با خود متمایل و از این طریق از نفوذ رقبای خود، قبل از همه روسیه و چین بر این كشورها، بكاهد.

در مجموع امریكا با خروج از افغانستان، موقع خود را در منطقة آسیای مركزی توسعه خواهد بخشید، زیرا با همة كشورها برنامه‌های را در جهت مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی تهیه و تصویب كرده، موفق به تأسیس پایگاه‌ های نظامی خود نیز شده است.

با این حال ، به نظر می رسد، این جابجایی نظامی از افغانستان و به تبع آن، گسترش حضور نظامی آمریكا در آسیای میانه و قفقاز به نتیجه ای غیر از بی ثباتی بیشتر و افزایش خشونت ها در این منطقه نخواهد انجامید؛ این، هشداری است كه از سوی بسیاری از كارشناسان منطقه و غربی مطرح شده است.

در این ارتباط پژوهشگر مركز مطالعات 'پولیت كانتاكت' روسیه معتقد است: ایجاد مراكز نظامی آمریكا در آسیای مركزی با توجه به ارتباط گروه‌های تروریستی در افغانستان با نیروهای نظامی خارجی مستقر در این كشور، نگران كننده و عامل بی‌ثباتی بلند مدت در منطقه است.

'آندرانیك درنكیان' با اشاره به این كه در آمریكا گروه‌هایی وجود دارند كه به دنبال ایجاد مراكز جدید نظامی در آسیای مركزی هستند، این موضوع را به دلیل ایجاد بی‌ثباتی بلندمدت در منطقه نگران كننده دانست.

وی بر این عقیده است كه برخی از كشورها برای تأمین منافع ژئوپلتیكی و ژئواقتصادی خود در ابتدا از احتمال بروز چالش‌ها و تهدیدهایی در منطقه سخن می‌گویند و سپس خودشان این چالش‌ها و تهدید‌ها را ایجاد كرده و اعلام می‌كنند كه قصد داریم با حضور در منطقه از شما دفاع كنیم!

پایان پیام.