آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

 

موضوع انتقال آب رودخانه مرزی ارس به دریاچه ارومیه در حالی مخالفت غیر حقوقی و غیر قانونی برخی از مقام‌های دولتی جمهوری آذربایجان را بر‌انگیخت كه به نظر كارشناسان، فاجعه خشك شدن این دریاچه گریبان این كشور را نیز خواهد گرفت

دریاچه ارومیه از سال‌ها قبل تاکنون فراز و نشیب های فراوانی را شاهد بوده است، روزگاری شاهد بالا آمدن آب دریاچه و تلاش مسئولین برای مهار این آب و روزگاری نیز عقب نشینی زیاد آب و بیرون زدن بخش اعظمی از نمک موجود در کف دریاچه و مطالبه مردم برای نجات آن.

در دهه اخیر پس از آغاز خشکسالی های متوالی و در نتیجه آن کاهش شدید باران و افزایش میزان تبخیر نسبت به ورودی موجب شد ده‌ها و بلکه صدها متر از سواحل نمکین دریاچه به‌ویژه در مناطق جنوبی بیرون زده و نگرانی های فراوانی را برای مردم حاشیه نشین و کارشناسان اهل فن به ارمغان آورد.

دریاچه ای که در صورت خشک شدن آن، نه تنها باران های نمکی مردم و کشاورزی منطقه را تهدید می کند، باران های یونی نیز که در برخی موارد، با عقب نشینی آب بیرون خواهد زد، مشکلات تنفسی و زیست محیطی فراوانی را بار خواهد آورد.

متولیان امر، راهکارهای مختلفی از جمله بارورسازی ابرها، مدیریت منابع آبی با روش‌های نوین آبیاری جهت جلوگیری از هدررفت آب و بهبود بهره‌وری در کشاورزی و در نهایت آغاز عملیات اجرایی انتقال آب بین حوضه ای، از طریق پمپاژ از رودخانه های حوضه آبریز غیر از دریاچه ارومیه، بویژه رود "ارس" که در مرز ایران و جمهوری آذربایجان است و در نهایت به دریای خزر می‌ریزد و رود "زاب" که رود مرزی ایران و عراق است را در نظر گرفته‌اند.

ایران بر پایه تفاهم نامه‌هایی که در طی سال‌های متمادی به امضای دو طرف رسیده است، به صورت درصدی حق آبه برداشت از دو رودخانه ارس و زاب را دارد.

در این میان پس از اعلام مسئولان ایرانی مبنی بر تصمیم ایران برای برداشت بخشی از آب رودخانه ارس برای احیای دریاچه ارومیه، این تصمیم با واکنش مقام‌های دولت جمهوری آذربایجان همراه شد.

خبرگزاری ترند آذربایجان به نقل از وزیر محیط زیست و منابع طبیعی جمهوری آذربایجان گزارش داد كه تهران باید رضایت باکو را برای انتقال آب ارس به دریاچه ارومیه جلب كند.

این ادعای وزیر محیط زیست آذربایجان در حالی مطرح می‌شود که از یك‌سو اثرات سوء خشک شدن دریاچه ارومیه از قبیل باران‌های نمکی و از بین رفتن اراضی کشاورزی و باغات، جمهوری آذربایجان را نیز در بر خواهد گرفت و از سوی دیگر، براساس پروتکل‌های موجود، حق‌آبه ارس به دریاچه خزر یک میلیارد مترمکعب در سال است، در صورتی که سالانه چیزی در حدود 3.2 میلیارد مترمکعب آب از این رودخانه به خزر وارد می‌شود، یعنی حدود 2.2 میلیارد متر مکعب آب مازاد بر حق آبه آن، سهم سه کشور ایران، آذربایجان و ارمنستان است.

جمهوری آذربایجان حق سنگ‌اندازی ندارد

همچنین به گفته جلال زاده استاندار آذربایجان غربی که استانش میزبان دریاچه ارومیه و بخشی از رود ارس است، "جمهوری آذربایجان بیشترین مصرف کننده آب این رودخانه بوده و با توجه به اینکه تا به‌حال ایران از تمامی سهم خود در رود ارس برداشت نکرده، جمهوری آذربایجان نمی تواند در مورد برداشت حق آبه ایران سنگ‌اندازی کند."

وی ادامه داد: البته من اظهارنظر وزیر محیط زیست جمهوری آذربایجان را در رسانه‌ها دیدم و بلافاصله از وزارت امور خارجه پیگیر صحت و سقم آن شدم که مورد تایید قرار نگرفت و این اظهار نظر شخصی وی بوده و از مبادی رسمی با ایران مطرح نشده است.

جلال زاده با اشاره به اینکه به هیچ وجه قصد نداریم با انتقال آب از ارس، مبدأ را خراب کرده و مقصد را آباد کنیم، اظهار داشت: ما در نظر داریم با طرح مطالعه شده و کارشناسی ضمن جلوگیری از عمیق شدن بحران دریاچه ارومیه، منابع موجود کشاورزی منطقه در شمال غرب کشور را حفظ کنیم.

جبار وطن‌فدا مدیرکل دفتر رودخانه های مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو که در امضای این پروتکل در باکو حضور داشت، در این زمینه گفت: مذاکرات طرفین با استفاده از تجربه‌های 40 ساله دو کشور برگزار شد و در آن، درباره نحوه استفاده از آب و انرژی رودخانه ارس بین دو کشور پروتکل امضا شد كه بر اساس این پروتکل، مقرر شد دو کشور از انرژی برقی و منابع آبی سدهای ارس و میل موغان به طور مشترک استفاده کنند.

امسال چهلمین سالگرد استفاده مشترک آذربایجان و ایران از انرژی برقی سدهای آبی ارس و میل موغان است. نشست کمیته همکاری دو کشور نیز در این زمینه همه ساله در ایران و آذربایجان برگزار می‌شود. در نشست امسال در باکو، نمایندگان استانداری‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل از ایران و مسئولان سدهای آبی ارس و میل موغان شرکت کردند و پس از بحث و تبادل نظر توافق کردند که انرژی برقی و منابع آبی ارس بین دو کشور به دو قسمت مساوی تقسیم شده و از آن استفاده شود.

در این نشست، حجم ذخیره سازی آب در سدهای مشترک و نحوه استفاده از آن برای امور کشاورزی دو کشور مشخص شده است. همچنین بر اساس موافقت های انجام شده، در صورت بروز خشکسالی هر دو کشور امکان استفاده از ذخایر آبی را خواهند داشت. بنابراین در شرایط فعلی عجیب است که وزیر محیط زیست آذربایجان همچنان می گوید تهران باید رضایت باکو را برای انتقال آب ارس به دریاچه ارومیه جلب کند.

ارس؛ سومین رودخانه ایران از لحاظ قدرت

رودخانه دایمی ارس مهم ترین و پرآب ترین رودخانه شمال‌غربی ایران و شمالی‌ترین نقطه استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل است. رودخانه ارس از كوه بینگول داغ (هزار بركه) واقع در حوالی سرچشمه فرات در ترکیه سرچشمه گرفته با جاری شدن آن در مرزهای ایران، آذربایجان و ارمنستان، در نهایت به دریای خزر می ریزد كه می توان سومین رودخانه ایران از لحاظ قدرت آب تلقی كرد.

آراز از دو شاخه مجزا یكی در ارمنستان و دیگری در تركیه و سلسله جبال آرارات(آغری) تغذیه می‌شود كه در محل زنگنه واقع در منتهی الیه شمال غربی ایران به هم می رسند. این منطقه، مرز مشترك ایران و جمهوری آذربایجان و تركیه است. پس از آن رودخانه ارس تا محلی به نام بهرام تپه مرز مشترك سه كشور ایران و آذربایجان و ارمنستان است.

ارس در سال ۱۸۱۳ میلادی در پی عهدنامه گلستان به عنوان مرز ایران و روسیه انتخاب و تمامی مناطق شمال این رود از ایران جدا و به خاک روسیه افزوده شد.

این رود سراسر نوار شمال غربی كشور را سیراب می كند در تمام فصول سال پر آب است که درازای بخش مرزی این رود در ایران 475 كیلومتر و درازای سرتاسری رودخانه بیش از 1000 كیلومتر است و از شهرستانهای ماكو، اهر، مرند و گرمی در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی و اردبیل عبور می‌كند.

بعدها ایران و اتحاد شوروی با هم سدی در ناحیه پلدشت به نام سد ارس بنا کردند. سد خداآفرین و سد قیزقعله‌سی به صورت مشترک با ارمنستان روی ارس احداث می‌شود.

منبع :رجانیوز