آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

 

خبرگزاری آران / سرویس آذربایجان

با وجود آن که میان ایران و جمهوری آذربایجان قرابت تاریخی و فرهنگی و مذهبی بسیاری وجود دارد، دولتمردان این کشور با تصمیمات سئوال برانگیز خود سعی دارند از ایران فاصله گرفته و خود را به دشمنان ایران به ویژه آمریکا و اسرائیل نزدیک کنند.

به گزارش باشگاه خبرنگاران به نقل از میدل ایست آنلاین، با فروپاشی شوروی کمونیستی و تشکیل چندین کشور جدید در بخش شمالی مرزهای ایرانی، جمهوری اسلامی ایران سیاست نزدیکی و برقراری روابط حسنه با جمهوری تازه استقلال یافته را در پیش گرفت.

در میان کشورهای تازه استقلال یافته، آذربایجان برای ایران جایگاه متفاوتی داشت اکثریت این کشور تازه تاسیس را مسلمان تشکیل می دادند که به لحاظ مذهبی و فرهنگی با ایرانیان تفاوتی نداشتند و حتی بسیاری از مردم این کشور ، خویشاوندانی را نیز در ایران به ویژه استان های آذربایجان و اردبیل داشتند که با فروپاشی شوروی و آزاد شدن عبور و مرور میان جمهوری آذربایجان و ایران، توانستد پس از چند دهه با سفر به ایران با خویشان و بستگان خود دیدار کنند از سوی دیگر جمهوری آذربایجان کنونی و بسیاری از دیگر مناطق شوروی سابق روزی بخشی از خاک ایران بودند که در اثر بی کفایتی شاهان قاجار طی قرار دادهای سنگین گلستان و ترکمنچای از مام میهن جدا شده و به روسیه واگذار شدند.

با توجه به این مسائل عنوان شد پیش بینی می شد روابط میان ایران و جمهوری آذربایجان به مراتب نزدیک تر و بهتر از روابط ایران و دیگر جمهوری های تازه استقلال یافته شود در ابتدای امر نیز همین طور . در همان اولین سالهای استقلال جمهوری آذربایجان، این کشور به لحاظ اقتصادی وضعیت چندان مساعدی نداشت (البته  هنوز هم ندارد) در این شرایط جمهوری اسلامی ایران با آنچه در توان داشت به یاری مردم مسلمان این کشور شتافت و کمکهای فراوانی را راهی آذربایجان کرد.

اما مسئولان این جمهوری پس از مدتی الطاف ایران را فراموش کردند و با طرح موضوع "یان ترکسیم" یا تشکیل آذربایجان واحد به نوعی در صدد تجربه استانهای آذری زبان ایران به ویژه آذربایجان شرقی برآمدند. به طوری آنها از این استان تحت عنوان آذربایجان جنوبی یاد کرده اند.

حتی اخیرا جمهوری آذربایجان در اقدامی تحریک آمیز و شیطنت آمیز نام آذربایجان شمالی را برای خود برگزیده اند تا آذربایجان جنوبی معنای بهتری پیدا کند.

این رویکرد دولتمردان آذربایجان باعث شد تا به تدریج روابط گرم تهران- باکو به سردی بگراید و با فرد افتادن هر چه بیشتر آذربایجان به آغوش ایران یعنی اسرائیل و آمریکا این کشور بیشتر از یاران فاصله بگیرد.

هر چند ایران سعی کرد، با حفظ روابط حسنه خود، با باکو مانع قدرت گرفتن تل آویو و واشنگتن در باکو شود اما سران دولت باکو با اظهارات و اقدامات ناپخته موجب تشدید فاصله تهران و باکو شده اند.

اخیرا در یکی از این اقدامات سئوال برانگیز، باکو تهران را متهم کرد که قصد داشته اتباع اسرائیلی را در خاک آذربایجان ترور کند این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران با استناد به اسناد و گزارش ها دریافته است عاملان ترور دانشمندان هسته ای اش از طریق آذربایجان به اسرائیل گریخته اند و باکو با تل آویو به خصوص موساد در این حوادث تروریستی هم دست بوده است.

جمهوری آذربایجان نزدیکی ایران و ارمنستان را بهانه قرار داده و ایران را متهم به جانبداری از ارمنستان در مسئله قره باغ (منطقه مورد اختلاف آذربایجان و ارمنستان) کرده است. این در حالی است که طرح و پیگیری سیاست "پان ترکسیم" از سوی باکو عامل اصلی رویکرد ایران به ارمنستان شده است.

هفته گذشته باکو و تل آویو (دشمن شماره یک ایران) تلاش های جدیدی را برای افزایش روابط خود آغاز کردند.  گسترش روابط میان اسرائیل و آذربایجان مایه تعجب بسیار در منطقه خاورمیانه شده است زیرا جمهوری آذربایجان همسایه شمالی ایران است و مناسبت  فرهنگی و جمعیتی بسیار نزدیک با ایران دارد.

طی چند روز گذشته مقامات رژیم صهیونیستی با سفر به باکو بر تلاش های خود بر گسترش روابط میان تل آویو و باکو بیش از بیش افزودند. ابتدا وزیر کشاورزی اسرائیل راهی آذربایجان شد و پس از او آویگدور لیبرمن وزیر خارجه رژیم صهیونیستی به باکو سفر کرد تا ضمن دیدار با مقامات عالی رتبه آذری در خصوص مسائل مهم اقتصادی و سیاسی با آنها گفتگو كرد.

به دنبال این سفر گمانه زنی های فراوانی از سوی كارشناسان و تحلیل گران نظامی در خصوص دلایل و اهداف دیدار مقامات رژیم صهیونیستی و جمهوری آذربایجان مطرح شد. رخی ها آن را بلافاصله به مسئله ایران و تلاش اسرائیل برای نزدیك شدن به مرزهای ایران نسبت دادند ولی گروهی دیگر این نظر را رد كرده و هدف از سفر لیبرمن به باكو را فقط درچارچوب روابط تل آویو- باكو دانستند كه به تازگی وارد بیستمین سال خود شده است.

حجم مناسبات تجاری میان اسرائیل و آذربایجان اكنون سالانه 4 میلیارد دلار است كه بالاترین رقمی است كه اسرائیل با یكی از جمهوری های استقلال یافته از شوروی سابق دارد.

لیبرین در سفر اخیر خود به باكو گفت : روابط ما بسیار نزدیك است اما ماهیت روابط تجاری اسرائیل و آذربایجان در نوع خود جالب توجه است در فوریه سال جاری میلادی ، آذربایجان با عقد قراردادی 1.6 میلیارد دلاری با شركت صنایع هوا فضای اسرائیل تجهیزات نظامی دور برد شامل هواپیماهای بدون سرنشین و سامانه دفاعی ضد موشك و ضد هواپیما خریداری كرد. این رقم تقریبا یك چهارم درآمد 7.8 میلیارد  دلاری است كه آذربایجان سالانه به دست می آورد.

از دیگر مناسبات تجاری – اقتصادی میان تل آویو و باكو آن است كه جمهوری آذربایجان 30 درصد از انرژی مورد نیاز اسرائیل را تامین می كند یك دیپلمات اسرائیل كه مامور عقد چند قرارداد تجاری با آذربایجان است در این خصوص می گوید: باكو نقش مهمی در ( برآورده شدن ) آمال و آرزوهای منطقه ای اسرائیل دارد.

گمانه زنی ها  در مورد این كه روابط میان تل آویو و باكو تا كجا پیش خواهد رفت همچنان ادامه دارد اسرائیل تهدید می كند كه علیه فعالیت هسته ای ایران اقدام نظامی صورت خواهد داد همین مساله باعث شده تا برخی تحلیل گران سیاسی نزدیكی تل آویو به باكو را در این چارچوب بدانند.

اخیرا مجله فارین پالیسی گزارش داده است كه اسرائیل علاوه بر مناسبات تجاری و بازرگانی با جمهوری آذربایجان به پایگاه های هوایی این كشور نیز دسترسی یافته كه ممكن است از آنها در حمله احتمالی علیه ایران استفاده شود. البته مقامات آذری و اسرائیلی این ماجرا را تكذیب كرده اند.

اخیرا شبكه دوم اسرائیل گزارشی در خصوص آماده سازی اسرائیل جهت حمله احتمالی به ایران پخش كرد كه در آن مقامات اسرائیل عنوان كردند به جای استفاده از پایگاه های هوایی جمهوری آذربایجان گزینه های عملی دیگری وجود دارد اما این برنامه در خصوص این گزینه های توضیحی ارائه نكرد.

ایران معتقد است در ترور دانشمندان هسته اش به دست عوامل موساد، آذربایجان با مزدوران موساد همكاری داشته است اوایل سال جاری میلادی تهران سفیر آذربایجان را فرا خواند و با ارائه مستندات لازم به همكاری باكو به موساد در ترور دانشمندان هسته ای به شدت اعتراض كرد  و خواهان تحویل یكی از عاملان این ترورها كه در باكو اقدامات دارد شد.

ایران می گوید، گزارش های دریافتی حاكی از آن است كه دولت آذربایجان به عوامل موساد اجازه می دهند در طول مرز مشترك با ایران به گردآوری اطلاعات و جاسوسی علیه ایران بپردازد.

تحلیل گران نظامی آذربایجان بر این باورند كه هدف از دسترسی به پایگاه های نظامی جمهوری آذربایجان برای اسرائیل پرواز هواپیماهای بدون سرنشین بر فراز ایران و عملیات جاسوسی است نه حمله نظامی اروجلو. افسر سابق ضد اطلاعات اذربایجان درحال حاضر مدیر مركز تحقیقاتی شرق و غرب آین كشور را برعهده دارد می گوید: مدت ها است كه قدرت های غربی به پایگاه های هوایی آذربایجان چشم دوخته اند و خواهان استفاده از آنها بوده اند ممكن است اسرائیل راهی پیدا كرده باشد.

اسرائیل قسمتهایی از پهپادهای خود را جمهوری آذربایجان می سازد و ناوگان بزرگی را خارج از باكو نگه داشته است. آذربایجان حداقل از سال 2008 پهپادهای اسرائیل را نگه داشته شهریور (سپتامبر) سال گذشته یك پهپاد آذربایجانی – اسرائیلی بر فراز آسمان منطقه قرعه باغ – ناگورنو ،( منطقه مورد مناقشه بین آذربایجان و ارمنستان ) هدف قرار گرفت همان ماه ، جمهوری آذربایجان اعلام كرد اسرائیل مجوز ساخت پهپاد بر اساس مدل پهپاد اسرائیلی را به باكو اعطا كرده است.

براساس قراردادی كه فوریه سال جاری میلادی میان تل آویو و باكو معتقد شد، آذربایجان 60 فروند هواپیمای  بدون سرنشین اسرائیل خریداری خواهد كرد .

پایگاه خبری ( نیوز آذ) با اشاره به دیدار وزیر خارجه رژیم صهیونیستی از باكو نوشت این دیدار با هدف افزایش فشار روانی و ماجرا جویی علیه ایران است. روشن ابراهیم اف، كارشناس سیاسی آذربایجان در این خصوص گفت: سفر ( هفته گذشته ) لیبرمن به باكون در راستای اقدامات اسرائیل برای تهدید ایران از طریق جمهوری آذربایجان است اسرائیل در تلاش است به تهران نشان دهد می تواند هر زمان كه بخواهد به ایران حمله كند ورود لیبرمن به باكو بخشی از اقدامات اسرائیل برای تشدید اوضاع درباره ایران است.

کارشناسان سیاسی آذربایجان در عین حال اذعان کرده اند که  البته درست نیست همه توجهات فقط بر روی این موضوع متمرکز کنیم که همه چیز به مقاصد اسرائیل برای ماجرا جویی در ایران باز می گردد حتی اگر چنین طرح هایی مد نظر باشد روابط آذربایجان و اسرائیل ابعاد دیگری نیز دارد که نباید فراموش کرد که رژیم اسرائیل یک سوم نفت مورد نیاز خود را از جمهوری آذربایجان تامین می کند.

خود لیبرمن نیز در مورد اهداف سفرش به باکو و دیدار با مقامات آذری از جمله الهام علی اف رئیس جمهورآ‌ذربایجان را تمرکز در مورد روابط دو جانبه تل آویو باکو عنوان کرد هر چند که دفتر لیبرمن با صدور اطلاعیه ای گفت : مساله ایران نیز در دستور کار گفتگو های وزیر خارجه اسرائیل با مقامات آذری بوده است قبل از سفر لیبرمن به باکو اعلام شده بود وی برای افتتاح یک مرکز فرهنگی به باکو سفر می کند اما روزنامه آزاد لیق جمهوری آذربایجان اعلام این خبر را جلوگیری از اعتراض ایران نسبت به این سفر داشته و نوشت،  هدف سفر لیبرمن به باکو تنها افتتاح مرکز فرهنگی این رژیم در دانشگاه بین المللی زبانهای خارجی باکو نیست بلکه تحولات کنونی منطقه موضوع اصلی مذاکرات وی با مقامات جمهوری آذربایجان است.

همچنین طی هفته های اخیر برخی  مطبوعات جمهوری آذربایجان با افشای نقش رژیم صهیونیستی در برگزاری مسابقه موسیقی مبتذل یورو ویژن و رژه همجنس بازان در باکو نوشتند،  گشایش مرکز فرهنگی جدید این رژیم در باکو به ترویج تفکرات صهیونیستی و تشدید مبارزه با اسلامگرایان این کشور منجر خواهد شد.

لازم به ذکر است، که باوجود آن که اکثر جمعیت جمهوری آذربایجان مسلمان و شیعه مذهب هستند سران این کشور در راستای پیروزی از خواسته های غرب با پدیده حجاب دراین کشور به شدت برخورد می کند و سعی دارد نمادها و نشانه های مذهبی را در سطح شهرها جمع آوری کند به طوری که حتی پخش اذان از مساجد را ممنوع کرد است.

 

دیدگاه کارشناسان ایرانی

 برخی کارشناسان داخلی نیز اعلام کرده اند رژیم صهیونیستی در سالهای اخیر بیشترین تلاش های خود را برای کاهش سطح روابط بین ایران و جمهوری آذربایجان کرده است و در ماه های اخیر با افزایش فشارها بر ایران از سوی غرب دولت باکو نیز در چرخش محسوس به سوی غرب و رژیم صهیونیستی،  همکاری و روابط خود را با رژیم این ساخترا امنیتی غرب افزایش داده است.

این کارشناسان  معتقدند به طور مسلم دراین سفر و در جریان مذاکرات دو مقام صهیونیستی و آذربایجانی فعالیت هسته ای ایران و تشدید تحریم ها و اقدامات دیگر علیه کشورمان از مسائل مورد بحث بود و دو طرف توافقاتی در زمینه اقدامات ضد ایرانی داشته اند. می توان حدس زد لیبرمن در دیدار با مقامات آذری تصویری ناامید کننده از وضعیت داخلی،  منطقه ای و بین المللی ایران ارائه کرده تا ضمن کاهش انگیزه های طرف آذری برای تقویت روابط خود باتهران،  زمینه های تقویت روابط تل آویو با با کو را فراهم کند.

برخی دیگر از کارشناسان مسائل سیاسی کشورمان نیز تصریح کرد:  رژیم صهیونیستی علاقمند است ک از قلمرو جمهوری آذربایجان در راستای اقدامات ضد ایرانی خود از جمله جاسوسی و اعزام عناصر تروریست به داخل خاک ایران استفاده کند.

همچنین از طرف دیگر قطع صدور گاز مصر به رژیم صهیونیستی و لغو همه قرار داد های نفتی حسنی مبارک دیکتارتور سابق مصر بیشتر صهیونیست ها با مقامات باکو را ضروری تر کرده است.

از سوی دیگر در یازدهم فوریه سال جاری میلادی وجوه دیگری از مناسبات تل آویو- باکو علنی شد و روزنامه تایمز چاپ لندن گزارش داد که موساد، در جمهوری آذربایجان حضور گسترده ای دارد و هدف از این ارتباط جمع آوری اطلاعات از ایران است.

در حالی که روابط اسرائیل و ترکیه از سال 2010 به سردی گراییده در مقابل روابط اسرائیل و جمهوری آذربایجان به ویژه دربعد نظامی و امنیتی روز به روز در حال  توسعه است و این ارتباط می تواند جایگزین روابط رو به سردی این رژیم با ترکیه شود.

بنابر این گسترش روابط آذربایجان با اسرائیل با اصل حسن همجواری در مغایرت کامل است./خ

پایان پیام.