به روى خرابه هاى دیروزى، باید عمارت فردا را برپا کرد؛این یکى از سخنان آزادیخواه بزرگ و مبارز، شیخ محمد خیابانى است
/خبرگزاری آران
خبرگزاری آران/سرویس تبریز
به روى خرابههاى دیروزى، باید عمارت فردا را برپا کرد؛این یکى از سخنان آزادیخواه بزرگ و مبارز، شیخ محمد خیابانى است.
به گزارش نصر نیوز ، محمد خیابانى، فرزند حاجى عبدالمجید خامنهاى در سال 1297 هجرى قمرى در قصبه خامنه، یکى از قصبههاى مهم اورنق از توابع تبریز، چشم به جهان گشود. محمد از همان روزهاى کودکى در خامنه محل تولد خود به مکتب‌خانه سپرده شد، مقدمات و علوم و معارف معمول روز را فرا گرفت، بعد روانه روسیه شد و مدتى در حجره پدر خود به کسب و تجارت پرداخت و رموز کار و اقتصاد آن زمان را آموخت و پس از چندى باز به تبریز برگشت.
وى در تبریز مشغول تحصیل علوم دینى گردید و فقه و اصول را نزد مرحوم حجت‌الاسلام حاجى میرزا ابوالحسن مجتهد انگجى آموخت و از شاگردان خوش استعداد و سرشناس حوزه درس مجتهد انگجى مطرح گردید و در مدت کمى به خاطر استعداد سرشار، حافظه قوى و کوشش فراوان قریب الاجتهاد شد.آن گاه عالم هیات و نجوم و حساب را از مرحوم میرزا عبدالعلى، منجم معروف فرا گرفت و در این علوم هم سرآمد شد و از دیگران گوى سبقت را ربود. زیرا وى مىتوانست مسائل مشکل و پیچیده هیات را به خوبى حل کند و حتى تقویم‌هاى رقومى هم مىنوشت و بالاخره در علم کلام و ادبیات و حکمت نیز به دانائى و مهارت زیادى رسید. محمد خیابانى علاوه بر مقام بلند علم و دانش، در زهد، تقوى، و اخلاق و فضائل انسانى هم به مرتبه درخشانى رسیده بود، تا آنجا که در عین حالى که جوان بود، پس از فوت پدرزن خود حاجى سید حسین آقا پیش‌نماز خامنه، وى حدود چهار سال ظهرها در مسجد جامع و شب‌ها و صبح‌ها در مسجد کریم‌خان امامت جماعت مىکرد، و با توجه به اینکه وى عالم زاهد و پرهیزگارى بود، بیش از هزار نفر در نماز جماعت او شرکت مىکردند.
در سال 1324 رژیم حکومت ایران تغییر کرد و مرحوم خیابانى وارد یک زندگى سیاسى جدید شد و شروع به مقدمات دوره حیات سیاسى خود نمود. در روزهائى که قواى ارتجاع و لشکر محمد على میرزا دورتادور شهر تبریز را محاصره کرده و آب و آذوقه را به روى اهالى شهر بسته بودند، مرحوم خیابانى تفنگ به دوش گذاشت و در سنگرها همراه مجاهدین به دفاع از مشروطیت و آزادى پرداخت.هرگاه هم در مجاهدین سستى احساس مىشد، خیابانى با نطق‌هاى شیرین و سخنرانىهاى مهیج در آنان روح امید مىدمید و آنان را گرم و مقاوم مىکرد.
این روحانى مجاهد در عین حالى که تفنگ بدوش گرفته بود و در سنگرها به دفاع مىپرداخت، در انجمن ایالتى نیز عضویت فعال داشت تا اینکه سلطنت محمدعلى میرزا پایان یافت و انقلاب داخلى تا اندازهاى سپرى شد، اعلامیه انتخابات مجلس دوم از سوى دولت جدید منتشر گردید و در آذربایجان هم انتخابات شروع شد.
شیخ محمد خیابانى بخاطر علم و دانش و روحیه قوى و بینش وسیعى که داشت، در میان مردم محبوبیت زیادى پیدا کرده بود، بدین جهت در دوره دوم قانونگذارى به سال 1327 هجرى قمرى با اکثریت آراء از سوى مردم آذربایجان به نمایندگى مجلس برگزیده شد و روانه تهران گردید.
در سال 1329 روسیه به ایران اولتیماتوم داد، ولى خیابانى و طرفداران آزادى خواه او در مقابل آن اعتراض کردند. وى در مجلس یک ساعت درباره ضررهاى پذیرفتن اولتیماتوم روس سخنرانى کرد، اما دولت اولتیماتوم را پذیرفت و حتى مجلس را هم با زور سرنیزه بست، ولى شیخ محمد در خیابان سبزه میدان تهران بالاى سکوئى رفت و علیه رفتار حکومت و اولتیماتوم دشمن در میان مردم یک سخنرانى آتشین ایراد کرد، حکومت او را به کاشان و قم تبعید کرد، ولى خیابانى خود روانه مشهد گردید.
مشهد هم تحت سیطره روس بود، بدین جهت خیابانى مصلحت در این دید که سرگرم کار و تجارت شود، در ضمن روى مسائل اجتماعى و سیاسى مطالعه کند و یاران خود را براى اقدامهاى بعدى آماده نماید.پس از انقلاب فوریه و سقوط دولت استبدادى روس، از آزادیخواهان آذربایجان دست بکار شدند، خیابانى حزب آزادى خود را پس از پنج سال تعطیلى تشکیل داد و روزنامه تجدد ارگان حزب خود را منتشر ساخت. در اواخر شعبان 1337 هجرى قمرى ترکان عثمانى به بهانه تنبیه آشورىها و آزاد ساختن ارومیه و سلماس وارد آذربایجان شدند، قسمت‌هاى غرب و شمال آنجا را تصرف کردند و با یک ارتش دو هزار نفرى وارد تبریز شدند، و در حالیکه ده هزار ایرانى در اثر گرسنگى و تنگدستى جان خود را از دست داده بودند، مهاجمین هم به غارت اموال و غله انبارهاى مردم آذربایجان پرداختند، اما خیابانى و یاران او که از قبل توانسته بودند یک نیروى مسلح و منظم حدود پانصد نفرى تشکیل بدهند، تا حدود زیادى تجاوز مهاجمین را مهار کردند و جان و مال مردم را حفظ نمودند.
در این گیرودار دردناک خیابانى و تعدادى از یاران او به دست ماموران عثمانى دستگیر و زندانى مىشوند و کشور همچنان میدان تاخت و تاز دشمن مهاجم مىماند.
در دوره چهارم مجلس، خیابانى و یاران حزب آزادیخواه او شش کرسى مجلس را احراز مىکنند، در برابر قرارداد استعمارى وثوق‌الدوله با انگلیس‌ها مخالفت مىکنند و در روزنامه تجدد آن را غیرقانونى اعلام مىنمایند، از نفوذ کمونیسم در ایران جلوگیرى مىکنند، با میرزا کوچکعلى معروف به سردار جنگل مبارزه گیلان و تبریز را علیه استبداد اتحادى مىبخشند، که نخست وزیر وقت مشیرالدوله پیرنیا براى دستگیرى خیابانى نیرو به تبریز مىفرستد، و سرانجام این روحانى مجاهد و آزادیخواه پس از یک عمر چهل و یک ساله سراسر آوارگى و فداکارى در راه استقلال کشور و مبارزه با استعمار، طى یک درگیرى با ماموران حکومت وى و همراهانش، 29 ذى حجه در سال 1338 هجرى قمرى شهید مىگردد./خ
انتهای پیام