علی رغم اینکه نظرات مختلفی در رابطه با کشور گرجستان، کشوری که حقوق بشر در آن دارای اهمیت بوده و دموکراسی در آن تسلط داشته در ذهن افراد متصور می باشد، لکن مطالب درخور توجهی در مورد رفتار تبعیض آمیز دولت گرجستان نسبت به هموطنان آذری وجود دارد.
آران نیوز- در سفر اعضای تشکیلات آزادی قره باغ به گرجستان که با هدف آشنایی هرچه بیشتر مردم این کشور با مسئله قره باغ ترتیب داده شده بود، ما کتابهایی را که به زبان های مختلف از جمله گرجی بود را نیز همراه خود داشتیم. با وجود عدم مانع تراشی برای انتقال این کتابها از سوی گمرک آذربایجان، متاسفانه به هنگام بازرسی در گمرک گرجستان مرزبانان گرجی اجازه ندادند تا کتب مربوط به وحشیگری های ارامنه در قره باغ را به آن سوی مرز انتقال دهیم. علی رغم ارائه توضیحات، مامورین مرزبانی به بهانه بازرسی مجدد ما را از قطار پیاده کرده و به پاسگاه پلیس گمرک مستقر در مرز دو کشور انتقال دادند. پس از گذشت حدود یک ساعت بدون اینکه حتی نظری به این کتابها بیاندازند اجازه دادند تا ما این کتابها را همراه خود داشته باشیم. در نهایت مجبور شدیم تا دو نفر از اعضای هیئت توسط قطار، من و خانم "فریده عسگراوا"، معاون رئیس تشکیلات آزادی قره باغ نیز توسط تاکسی خود را به ترمینال راه آن تفلیس برسانیم.
مشکلات اجتماعی آذری های گرجستان
دوستانی که در ترمینال راه آهن منتظر ما بودند ضمن استقبال ما را به مکانی که از قبل تدارک دیده بودند انتقال دادند. بعد از یک روز استراحت به طرف روستای "ساداخلی" استان "مارنئولی" حرکت کردیم. این روستا به دلیل بالا بودن تعداد ساکنین، بزرگ ترین منطقه مسکونی روستایی منطقه بورچالی و کشور گرجستان به شمار می رود. به محض ورود به روستا مشکلات اجتماعی رفته رفته خود را نشان می دادند. روستای "ساداخلی" یک روستای بازرگانی محسوب می شود. اکثریت اهالی آن به کشاورزی و تجارت در مرز مشغول می باشند. اشغال اراضی آذربایجان توسط ارامنه تاثیرات منفی بسیاری بر تجارت مرزی روستای ساداخلی گذاشته است. مسدود کردن خط لوله آب شرب دولتی گرجستان و فروش آب در قبال دادن طلا به دولت نیز بر کشاورزی در این منطقه تاثیرگذار بوده است. جاده و راه در بسیاری از مسیرها می توان گفت در شرایط نابسامانی قرار دارد. در نتیجه مشکلات ناشی از بیکاری جمعیت 18000 تا 20000 نفری این روستا به 5000 تا 6000 کاهش پیدا کرده است. در نتیجه گرجی ها که 97درصد آذری های روستانشین این کشور را در این منطقه اسکان داده اند کم کم اقدام به تصرف عدوانی مناطق مسکونی در این روستا نموده اند. بنابه گفته ساکنین روستا احتمالا دولت با توجه به سیاست اتخاذ شده خواستار کوچ اجباری آذربایجانی های مقیم این روستا می باشد. در گرجستان با تماشای خودروهایی که در زمان اتحاد جماهیر شوروی تولید شده اند، می توان مناطق آذری نشین این کشور را مشخص نمود و این مسئله می تواند نشان دهنده وضعیت اجتماعی آذری ها در گرجستان باشد.
می توان گفت که اکثریت جوانان روستا برای کار و اشتغال به آذربایجان سفر می کنند. لکن قوانین کار مربوط به مهاجرین در آذربایجان بدون توجه به مشکلات ذکر شده نیز خود به تنهایی بر مشکلات و گرفتاری آذری های گرجستان افزوده است.
مشکلات ارمنی محور آذری های گرجستان
تعداد زیادی از روستاهای آذربایجان از قبیل "ساداخلی"، "مالا اوخلو"، "بیت آراباچی"، "بورما تازه کند" به داخل ارمنستان کشیده شده اند که در نتیجه آن اذری ها از شرق و غرب توسط ارامنه محدود شده و مجبور به خارج شدن از خاک مادری خود شده اند. در بسیاری از مناطق کشیده شدن مرزهای ارمنستان به داخل خاک گرجستان و بی تفاوتی دولت این کشور نسبت به این مسئله نشان می دهد که آذری های ساکن این مناطق با چه خطراتی روبرو هستند. روستای "بورما" که ما در سفر به آن از نزدیک با مشکلات این روستا آشنا شدیم خود یکی از مناطق متاثر از تهدیدات ارمنستان در منطقه می باشد. ارمنستان با امتداد مرزهای خود به داخل گرجستان اراضی روستای "بورما" را تحت کنترل خود درآورده است. در حال حاضر 5 خانه از این روستای آذری نشین در اراضی ارمنستان قرار گرفته و متعلق به این کشور محسوب می شوند. بنابه گفته اهالی روستا ارامنه توسط تانک و خودروهای نظامی به این روستا وارد می شوند. چندین بار اتفاق افتاده که آذری هایی که مشغول جمع آوری هیزم و یا چوپانی در این منطقه هستند توسط ارامنه دستگیر شده و با انتقال به خاک این کشور تحت شکنجه قرار گرفته اند. در مرز گرجستان و ارمنستان تمامی باغات و اراضی زراعی یکی از ساکنین روستای "بیت آراباچی"، ضمن اشغال به خاک ارمنستان ملحق شده است. دولت گرجستان نیز هیچ اقدامی برای تامین امنیت ساکنین این منطقه انجام نداده است. در حال حاضر بیش از 500 تبعه ارمنی بطور غیر قانونی به خاک گرجستان انتقال یافته و در حال استفاده از اراضی این مناطق می باشند. علی رغم وجود یک منطقه نظامی بزرگ متعلق به ارمنستان، 5 الی 6 سرباز گرجی نیز در این منطقه حضور دارند. درصورت شروع جنگ از سوی جمهوری آذربایجان به منظور حفظ تمامیت ارضی و طرح ادعای اراضی متعلق به گرجستان از سوی ارمنستان همانند اشغال خاک آذربایجان یا در صورت بروز تنش، تصور وقوع فجایعی که بر سر آذری ها در این منطقه اتفاق خواهد افتاد کار چندان دشواری هم نخواهد بود.
برپا کردن نماد قتل عام ارامنه در مقابل خانه جوانان شهر "نینوسمیندا" در گرجستان، نشان دهنده بی خبری ارامنه گرجستان نسبت به سیاست ارامنه می باشد.
مشکلات آموزشی و تحصیلی آذری های گرجستان
تلاش کردیم تا در سفر به مناطق آذری نشین گرجستان با وضعیت مدارس و اماکن آموزشی آشنا شویم. تمامی مدارس مناطق آذری نشین در وضعیت نابسامانی قرار داشتند. ساختمان های فرسوده و ویران شده مدارس نه تنها برای آموزش و تحصیل مناسب نمی باشند، بلکه منبعی برای بیماری های خطرناک هستند. بسیاری از مدارس از اتاق های ویران شده ای که از گل درست شده اند تاسیس شده اند. برخی از دبیرستان ها نیز وضعیت مشابهی دارند که بسیاری از والدین تمایلی به فرستادن فرزندان خود به این مدارس از خود نشان نمی دهند. تامین کادر آموزشی مدارس مربوط به آذریها نیز یکی دیگر از مشکلات می باشد که در این رابطه بنابه گفته اهالی به وزارت آموزش و پرورش آذربایجان نیز مراجعه شده لکن متاسفانه هیچ توجهی به مراجعه کنندگان صورت نگرفته است. این در حالی است که مدارس مربوط به ارامنه گرجستان در شرایط مطلوبی مشغول فعالیت می باشند. می توان گفت که تمامی امکانات و منابع مالی این مدارس از سوی ارمنستان تامین می شوند.