آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

آران نیوز- پس از امارات در جنوب و ترکیه در غرب، حالا جمهوری آذربایجان در شمال ایران هم در تدارک و ساماندهی اهدافی بلندپروازانه برای رونق صنعت گردشگری است. تصمیم‌گیران دولت «باکو» در برنامه خود، چشم‌اندازی برای سال2020 در نظر گرفته‌اند که براساس آن، تعداد گردشگران ورودی به کشورشان از مرز 10میلیون‌نفر عبور کند. اکنون این رقم در بهترین حالت، حدود سه‌میلیون‌نفر است. برخی از مسوولان بلندپایه دولت جمهوری آذربایجان در گفت‌وگو با «شرق» گفته‌اند در زمینه تحقق این اهدافشان روی دولت، سرمایه‌گذاران و مردم ایران حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. در سال‌های اخیر و پس از آنکه جمهوری آذربایجان در سال1993میلادی از «شوروی» سابق جدا شد و استقلال خود را به دست آورد، مردم این کشور که از سمت شمال با روسیه و گرجستان، از سمت جنوب با ایران و از سمت غرب با ارمنستان همسایه هستند و بخش شرقی کشورشان کاملا در ساحل دریای خزر است، به دلیل اشتراکات پرشمار فرهنگی و دینی و تاریخی، با همسایه جنوبی خود دارای بیشترین مراودات و رابطه‌ها بوده‌اند. بالغ بر 80درصد مردم ساکن در این جمهوری، شیعه دوازده امامی هستند و اعتقادات دینی و آیین‌های مذهبی مشترکی با مردم ایران دارند. طبق آمارهای رسمی اعلام‌شده از سوی گمرکات هر دوکشور تنها در سال 2013میلادی بیشتر از یک‌میلیون‌نفر از اهالی جمهوری آذربایجان به ایران سفر کرده‌اند. طبق همین آمار، انگیزه اصلی این سفرها؛ مراجعه به پزشک و کارهای درمانی، اهداف زیارتی و سفر به قم و مشهد، سفرهای سیاحتی و همچنین تجارت بوده است .

نقاط اشتراک، بیشتر از نقاط افتراق

«علی حسن‌اف» رییس «اداره اجتماعی- سیاسی» نهاد ریاست‌جمهوری آذربایجان در همین زمینه در گفت‌وگو با «شرق» می‌گوید: «روزانه هزاران نفر از اتباع ما از طریق هوایی و زمینی به ایران سفر می‌کنند که علت سفر بیشتر آنها، استفاده از خدمات پزشکی در ایران است، مثلا الان یک بیمارستان یا یک جراح متخصص در اردبیل، روزانه پذیرای تعداد بسیار بیشتری از بیماران به نسبت قبل است که بخش عمده آنها اتباع ما هستند، به همین دلیل، هم پزشکان و متخصصان و بیمارستان‌های شما درآمد بالایی کسب می‌کنند و هم نیازهای درمانی مردم کشور ما تامین می‌شود. از آن سو نیز در حدود 10 تا 15هزار سرمایه‌گذار ایرانی نیز در کشور ما حضور دارند که در زمینه‌های بسیاری به ما کمک می‌کنند.»«حسن‌اف» در ادامه تاکید کرد: «من به‌عنوان رییس اداره اجتماعی- سیاسی نهاد ریاست‌جمهوری آذربایجان، طرفدار تعمیق و افزایش اینگونه روابط میان دو کشور هستم چون در کشور ما اکثریت مطلق مردم، مسلمان هستند و اگرچه دولت‌های دو کشور در نحوه گرایشات سیاسی خود متفاوتند اما با درنظرگرفتن نقاط اشتراک میان مردم دوکشور، عوامل اتحاد و اشتراک ما بسیار بیشتر از عوامل جدایی و دوری ما هستند، به همین دلیل من رسما اعلام می‌کنم طرفدار رفت‌وآمد متقابل اتباع ایران و جمهوری آذربایجان میان دو کشور هستم و خواستار افزایش اینگونه روابطم، چون با وجود تفاوت نظام‌های دو کشور، نمی‌شود این دو ملت را از همدیگر جدا کرد و بینشان فاصله انداخت، در هر صورت این مردم خواستار ارتباط با همدیگر هستند.»او همچنین با اشاره به لزوم افزایش نگاه مثبت میان مسوولان و رسانه‌های هر دوکشور گفت: «اگر مسوولان و خبرنگاران دوکشور، وجوه مثبت همدیگر را ببینند و برای مردم خود روایت کنند قطعا این شرایط بیشتر از این هم بهبود پیدا خواهد کرد. الان میان جمهوری آذربایجان و ایران خطوط اتوبوسرانی وجود دارد که از رونق بسیاری برخوردار است. همچنین سه پرواز فعال میان دو کشور وجود دارد و ما برای افزایش تعداد پروازها به ایران، از جمله افزایش پروازها به مقصد تبریز و تهران، زمینه‌سازی می‌کنیم و برای راه‌اندازی خط پروازی میان «باکو» به مشهد و قزوین مشغول برنامه‌ریزی هستیم».
»ساحل بابایف»، معاون وزیر اقتصاد جمهوری آذربایجان هم در گفت‌وگویی با «شرق» در همین زمینه می‌گوید: «درخصوص حوزه صنعت توریسم ما به همکاری با ایران اهمیت ویژه‌ای می‌دهیم، چون در زمینه‌های زیادی با مردم ایران اشتراک داریم، دین، فرهنگ و تمدن ما مشترک است و فکر می‌کنیم اینجا برای ایرانی‌ها مثل خانه خودشان خواهد بود، هم ذایقه غذایی ما مشابه است و هم چیزهای دیگرمان، در عید نوروز همیشه مسافران زیادی از ایران به باکو می‌آیند. تا امروز میان دو کشور همکاری‌های خوبی در این بخش وجود داشته اما این همکاری‌ها می‌تواند بسیار بیشتر از این باشد».

چشم‌انداز گردشگری جمهوری آذربایجان در سال2020

در همین شرایط حالا مسوولان دولت جمهوری آذربایجان که 92درصد از درآمدهای اقتصادی کشورشان از چاه‌های نفت تامین می‌شود، قصد تنوع‌دادن به منابع درآمدی خود را دارند. در این زمینه گردشگری یکی از اولویت‌های اصلی این کشور اعلام شده است. طبق گفته مسوولان بلندپایه سیاسی- اقتصادی این کشور آنها قصد دارند درآمدهای خود از راه گردشگری را تا شش سال دیگر 10برابر افزایش دهند. این را علی حسن‌اف، رییس اداره اجتماعی- سیاسی نهاد ریاست‌جمهوری آذربایجان به «شرق» می‌گوید. او همچنین خبر از ساخت 35 هتل پنج‌ستاره در نقاط مختلف کشورشان می‌دهد. همه این هتل‌ها در چندسال اخیر ساخته و افتتاح شده‌اند. طبق گفته حسن‌اف «ایرانی‌ها در اهداف ما در زمینه توریسم جایگاه ویژه‌ای دارند، هم در زمینه ساختن زیرساخت‌ها در این صنعت و هم در زمینه پیشرفت در این حوزه. در این سال‌ها اولین هتل پنج‌ستاره کشور ما را یک ایرانی‌الاصل به نام پرویز که الان در ترکیه است در باکو ساخته، همچنین هتل ورمونت هم ساخت یک ایرانی است، عبدالباری گزل، سرمایه‌گذار ایرانی هم در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های زیادی در کشور ما انجام داده، می‌توانم بگویم ایرانی‌ها از اولین سرمایه‌گذاران در کشور ما بوده‌اند و از راه این همکاری تاکنون منفعت‌های متقابل زیادی نصیب طرفین شده است.» این مقام دولتی در جمهوری آذربایجان همین‌طور به ساخت و راه‌اندازی تعداد زیادی رستوران توسط ایرانیان در این کشور خبر داده و گفته است این رستوران‌ها بخشی از جذابیت توریستی کشور ما شده‌اند. «ساحل بابایف»، معاون وزیر اقتصاد جمهوری آذربایجان هم از تلاش‌ها برای ساخت و تکمیل هفت فرودگاه بین‌المللی، تکمیل پروژه‌های بزرگراهی در همه نقاط کشور و انجام سرمایه‌گذاری‌های کلان در حوزه گردشگری در شمال و جنوب این کشور  خبر داده است .

لزوم افزایش کیفیت خدمات در پایانه‌ها و گمرک مرزی

با این اوصاف؛ به نظر می‌رسد عزم مسوولان این کشور برای کسب رتبه‌ای درخور در حوزه گردشگری جدی است. مسوولان جمهوری آذربایجان بارها بر نقش ایران و سرمایه‌گذاران ایرانی در زمینه اهدافی که در سر دارند، صحبت کرده‌اند.
اما حالا باید دید در این سوی مرز و در ایران در همین زمینه چه برنامه‌هایی در دست اقدام است. طبق آمار رسمی در سال گذشته خورشیدی بیش از چهارمیلیون‌وصدهزار گردشگر به ایران آمدند که یک‌چهارم این تعداد، اتباع جمهوری آذربایجان بوده‌اند. همین موضوع اهمیت جایگاه این کشور در صنعت توریسم ایران را نشان می‌دهد .
اکثر اهالی این همسایه شمالی از راه زمینی و از طریق گمرک‌های مرزی بیله‌سوار، جلفا و آستارا به ایران می‌آیند. ورود به ایران برای آنها نیازی به ویزا ندارد و همین موضوع موجب استقبال بیش‌ازپیش آنها برای حضور در ایران شده است. اما با این حال ضعف خدمات، کمبود کیفیت و سرعت خدمات‌دهی در پایانه‌های مرزی ایران برای ورود این مسافران و همچنین 24ساعته‌نبودن گمرک مرزی، از عمده‌ترین نقاط‌ضعف موجود در این زمینه هستند. در گمرک آستارا زمین خاکی و گل‌آلود محوطه گمرک، نبود یا بی‌کیفیتی شدید سرویس‌های بهداشتی و در پاره‌ای مواقع، برخوردهای نامناسب با اتباع کشور همسایه می‌تواند در درازمدت منجر به کاهش میزان ورودی مسافران و به‌دنبال آن، کاهش درآمدهای ارزی برای کشور شود .
لزوم افزایش خدمات گمرکی در مرز ایران با جمهوری آذربایجان را محسن پاک‌آیین سفیر ایران در باکو و همچنین حجت‌الاسلام سیدعلی‌اکبر اجاق‌نژاد نماینده ولی‌فقیه در باکو در گفت‌وگوهایی با «شرق» مورد تاکید قرار داده‌اند. طبق گفته این دو مقام مسوول ایرانی در جمهوری آذربایجان، اهالی این کشور شوق و علاقه قلبی بسیاری برای حضور در ایران و گسترش ارتباطات خود با مردم کشورمان دارند و به همین دلیل افزایش و بهبود کیفیت خدمات‌رسانی به آنها در پایانه‌های مرزی و در داخل کشور می‌تواند در این زمینه نقش بسیار مهمی ایفا کند. «شرق» در روزهای آینده زوایای مختلف موضوع لزوم بهبود و افزایش ارتباطات میان دو کشور و به خصوص اهمیت حوزه گردشگری سلامت در این میان را در گزارش و گفت‌وگوهایی جداگانه منتشر خواهد کرد.