آران نیوز- سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر توسعه روابط با کشورهای همسایه مبتنی بوده و در راستای تحکیم روابط در این حوزه‌ها و در سطوح مختلف با رویکرد همکاری سازنده تلاش می‌شود. بعد از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، روابط با کشورها در چهارچوب تعامل سازنده، به‌ویژه با همسایگان تعریف شده و به تبع آن، نوع مناسبات با کشورهای منطقه از اهمیت و اولویت برخوردار گردیده است. از این منظر، تعمیق مناسبات با باکو، از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
همکاری در حوزه‌های دفاعی و نظامی به‌عنوان بخشی از راهبرد دفاعی و نظامی، همواره در سیاست کلان امنیتی کشورمان مورد توجه قرار داشته و می‌تواند برخی از اهداف سیاست خارجی را نیز محقق نماید. با همین فرض و در چهارچوب سیاست‌های کلی نظام با هدف گسترش روابط با همسایگان در حوزه فعالیت‌های دفاعی و امنیتی با ظرفیت شکل‌دهی به ابعاد دیگر روابط مدنظر بوده و به همین جهت، آقای دهقان، وزیر دفاع ایران، و ذاکر حسن‌اوف، وزیر دفاع جمهوری آذربایجان، در روزهای نخست خرداد ماه سال جاری، طی دیداری در حاشیه سومین نشست بین‌المللی امنیت در مسکو، بر ضرورت توسعه همکاری‌های دوجانبه تأکید کردند.
وزیر دفاع کشورمان با این ایده که مداخلات آمریکا در امور داخلی کشورهای دیگر، از عوامل مهم ایجاد بی‌ثباتی در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی است گفت: برای مقابله با این رویکرد نادرست همه باید تلاش کنند تا مناسبات حاکم بر روابط بین‌المللی عادلانه و مبتنی بر احترام متقابل باشد.
پیش از این، وزیر دفاع جمهوری آذربایجان در تهران با سرلشکر فیروزآبادی، رئیس کل ستاد نیروهای مسلح، و آقای دهقان ملاقات داشته و خواستار تلاش دو طرف برای تسریع اجرای همکاری‌های دوجانبه میان تهران و باکو بود. طرف ایرانی نیز با اعلام آمادگی برای تأمین نیازمندی‌های دفاعی جمهوری آذربایجان، ابراز امیدواری نمود که این سفر زمینه ارتقاء سطح مناسبات دفاعی و نظامی را بیش‌ازپیش فراهم کند.
وزیر دفاع آذربایجان در ملاقات با آقای جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور، با تأکید بر اشتراک دیدگاه دو کشور نسبت به مسائل منطقه و جهان، مذاکرات خود با همتای ایرانی‌اش را مثبت و سازنده ارزیابی کرد و گفت: ظرفیت‌های فراوانی در زمینه همکاری‌های دفاعی میان دو کشور وجود دارد.
سفر وزیر دفاع آذربایجان در حالی صورت گرفت که یک دهه از روابط منسجم دفاعی ایران و جمهوری آذربایجان سپری شده است و از دهه هفتاد تاکنون، امضای سه سند همکاری امنیتی در زمینه‌های مبارزه با جرایم سازمان‌یافته، تروریسم و مواد مخدر از شاخص‌های مهم برقراری روابط امنیتی میان دو کشور بوده است.
بدون تردید روابط در حوزه‌های دفاعی ـ امنیتی، افزون بر این بُعد، ظرفیت شکلی‌دهی به ابعاد دیگر روابط را نیز دربر می‌گیرد. در بازتنظیم روابط دو کشور در عرصه مسائل دفاعی و امنیتی چون گذشته در دو سطح امنیت مرزی و فعالیت‌های دفاعی ـ نظامی می‌تواند مورد ملاحظه قرار گیرد. پیش از این، مقامات دو کشور، از تشدید افراط‌گرایی در منطقه ابراز نگرانی کرده و ازاین‌رو، بحث افراط‌گرایی، موضوعی امنیتی و محور همکاری برای هر دو کشور محسوب می‌شود و این رویکرد در فضای جدید مبتنی بر همکاری منطقه‌ای، در شرایطی که طرفین بر خطر فزاینده تروریسم و افراط‌گرایی به‌عنوان عامل بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه تأکید دارند، بسیار حائز اهمیت و سازنده خواهد بود.
بعد دیگری از همکاری‌ها، همچنان که مسئولان ارشد نظامی بدان اشاره داشته‌اند، تأمین تجهیزات مورد نیاز این همسایه قفقازی است. با نظر به پیشرفت‌های علمی و دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه تولید تجهیزات دفاعی، این کشور آمادگی دارد همکاری‌های دفاعی و نظامی خود را بدون هرگونه محدودیتی، با جمهوری آذربایجان افزایش دهد.
هرچند روابط ایران و آذربایجان در دو دهه اخیر با فرازونشیب‌هایی مواجه بوده و وجود چالش‌ها و موانع بسیار در روابط طرفین سبب شده که تعاملات در سطح پایینی قرار داشته باشد، این امر معطوف به ماهیت نظام‌های سیاسی و رقابت آنها در چهارچوب دسته‌بندی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بوده است، لکن به‌کارگیری راهبرد همکاری سازنده از سوی مقامات ایرانی، حاکی از خواست ایران مبنی بر داشتن آذربایجانی قوی در همسایگی خود است؛ ازاین‌رو، تداوم تبادلات سیاسی و ادامه مذاکرات دیپلماتیک، موجب کاهش سوءتفاهم شده و فرصت مناسبی را برای همکاری‌های بیشتری ایجاد می‌کند. با توجه به نقش آذربایجان در قققاز، باید تلاش نمود تا با اتخاذ راهکارهای مسالمت‌آمیز و با دوراندیشی در سایه اشتراکات و با تأکید بر توسعه روابط در آینده و نه تحت تأثیر اختلافات، مناسبات تثبیت‌شده به‌سوی روابط استراتژیک هدایت و مدیریت شود. فعال‌سازی دیپلماسی دفاعی، گامی مؤثر در تولید و زایش بیش‌ازپیش قدرت ملی است. گستره این برنامه در وزارت دفاع از کشورهای همسایه تا سراسر دنیا با اولویت‌بندی و افزایش حداکثری مناسبات دفاعی با کشورهای همسایه، و کشورهای اسلامی را شامل می‌شود.
با نظر به نقش مهم دیپلماسی در فرصت‌سازی برای روابط خارجی، پیوند فعالیت‌های دفاعی و نظامی با فعالیت‌های دیپلماتیک می‌تواند ابزار به هم‌پیوسته و عظیم قدرت ملی را به نمایش بگذارد. بر همین اساس، یکی از محورها و رویکردهای اصلی وزارت دفاع مبتنی بر تقویت و توسعة شکلی و ماهوی دیپلماسی دفاعی است؛ بنابراین، اجرای به‌هنگام این برنامه، گامی مؤثر در تولید و افزایش اقتدار ملی به‌شمار می‌رود.
تحقق صلح، امنیت و شکوفایی اقتصادی نه‌تنها برای ایران، بلکه برای کل منطقه و جهان در گرو همکاری برای ایجاد امنیت، ثبات پایدار و اعتماد متقابل از طریق مشارکت کشورهای منطقه امکان‌پذیر است. این مشارکت در سایه کاهش نیروهای بیگانه و تسریع خروج آنها از منطقه مؤثر خواهد بود. بدیهی است به‌منظور حصول این اهداف و اجرای سیاست‌های پیش‌بینی‌شده در حوزه دیپلماسی دفاعی، تمرکز تلاش وزارت دفاع بر ایجاد ارتباط مفید و مؤثر با وزارت امور خارجه و دیگر نهادهای مرتبط استوار است.