وفا قلی زاده اظهار نظری در باره سرنگونی یک هلیکوپتر ارمنستان توسط ارتش جمهوری آذربایجان و پشت پرده های سفر حسن روحانی رئیس جمهور ایران به جمهوری آذربایجان کرده است.
آران نیوز/ سرویس آذربایجان
مصاحبه روزنامه «آزادلیق» با " وفا قلی زاده " کارشناس سیاسی آذربایجان :
س ـ هدف پشت پرده سفر حسن روحانی رئیس جمهور ایران به جمهوری آذربایجان چیست؟
ج ـ ایران در حال حاضر تلاش می کند روابط خود با غرب را عادی کند. مذاکرات آمریکا و ایران برای لغو تحریم ها حساب شده است. از این منظر، ایران سعی دارد روابط خود با جمهوری آذربایجان را نیز عادی کند. مناسبات جمهوری آذربایجان با اسرائیل و اختلاف نظر در رابطه با دریای خزر فعلا به تعویق انداخته می شود. این نیز به نفع ما است. ایران کشور بزرگی است. همکاری اقتصادی و روابط تجاری بین ایران و آذربایجان وجود دارد. توسعه این همکاری امکان پذیر است. تحت شرایط کنونی، سیاست نرم بین ایران و آذربایجان مسأله مهمی است. به همین دلیل، سفر رئیس جمهور ایران به جمهوری آذربایجان باید عالی ارزیابی شود .
س ـ رؤسای هر دو کشور بیانیه ای در مورد مناقشه قره باغ صادر کرده اند. "الهام علی یف" اعلام کرد که آذربایجان همواره حمایت ایران را احساس کرده است. رئیس جمهور ایران نیز بیان کرد که ایران علاقمند به حل مسالمت آمیز مناقشه قره باغ است. یعنی اظهارات معمولی مطرح شد. در بحبوحه این بیانیه ها ایران چند روز پیش در مورد احداث خط راه آهن با ارمنستان به تفاهم رسیده است .
ج ـ این، بیانیه های دیپلماتیک است. بی تردید، بزرگ ترین مسأله جمهوری آذربایجان مناقشه قره باغ است. زمانی ایران در راستای حل مناقشه قره باغ بسیار تلاش کرده است. رفسنجانی آن زمان سعی داشت که طرفین به صلح برسند. آن زمان روسیه با اشغال شوشا پاسخی به این تلاش ها داد. ایران زمانی که هفت شهرستان اطراف قره باغ اشغال شد، به این کشور کمک کرده است. ولی اگر ایران از جمهوری آذربایجان حمایت می کند، این به معنی آن نیست که این کشور باید با ارمنستان جنگ کند. ایران کشور بزرگی است و معتقد است که این مناقشه می تواند به صورت مسالمت آمیز حل شود .
س ـ رئیس جمهور ایران هرگز بیان نکرده است که از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان حمایت می کند. این مسأله تا حدودی جلب توجه می کند .
ج ـ برخی کشورها مسأله به رسمیت شناختن تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان را به زبان نمی آورند. روسیه، ایران و آمریکا زمانی تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان را به رسمیت شناخته اند. در حال حاضر مذاکرات قره باغ جریان دارد و این مسأله به طور مداوم مطرح نمی شود .
س ـ رؤسای هر دو کشور تفاهم نامه ای در رابطه با اعمال ممنوعیت بر کشتی های کشورهای خارجی در دریای خزر را نیز تجدید نظر کردند. دلیل دوباره مطرح شدن بیانیه آستراخان چیست؟
ج ـ این مسأله هنوز حل نشده است. به همین دلیل، دوباره بین طرف ها مورد مذاکره قرار گرفته است. چنین پیشنهادی در آستراخان ارایه شده است، ولی بر اساس قرارداد تایید نشده است. فکر می کنم این مسأله از لحاظ روابط بین ایران و آذربایجان و مناسبات ایران و غرب مطرح شده است. این مذاکرات را می توان به عنوان مذاکرات مفید ارزیابی کرد. ولی نمی توان گفت که تفاهم نامه جدیدی بین ایران و آذربایجان در باره دریای خزر حاصل شده است .
س ـ نظرتان در باره اظهارات رئیس جمهور ایران مبنی بر این که مشترکات دینی و مذهبی با جمهوری آذربایجان داریم و ایران در صدد استفاده از این مشترکات برای تقویت روابط است، چیست؟
ج ـ ایران در صدد صادر کردن دین به جمهوری آذربایجان است. ولی جمهوری آذربایجان با این قصد ایران مخالف است و به طور جدی در برابر این تلاش های ایران مقاومت می کند .
س ـ در حال حاضر برخی دینداران به خاطر دیدگاه های دینی خودشان بازداشت شده اند. این مسأله می تواند در دیدار رؤسای جمهور مورد مذاکره قرار گیرد؟
ج ـ بلی، این مسأله می تواند در دیدار رؤسای جمهور مورد مذاکره قرار گیرد. ولی نتیجه این مذاکرات را زمان نشان خواهد داد .
س ـ نظرتان در باره اظهارات رئیس جمهور ایران مبنی بر این که ایران می تواند از طریق جمهوری آذربایجان به اروپا، آذربایجان نیز از طریق ایران به اقیانوس ها دست بیابد، چیست؟
ج ـ ایران برای ترمیم روابط خود با غرب چنین اظهاراتی مطرح می کند. ایران درک می کند که بدون تجهیزات فنی غرب این کشور نمی تواند توسعه یابد. زیرا تحریم ها باعث تضعیف ایران شده است. ایران قصد دارد از این وضعیت نجات یابد. جمهوری آذربایجان نیز با استفاده از روابط عادی خود با ایران می تواند به بازارهای دنیا وارد شود. توسعه این روابط به نفع آذربایجان است .
س ـ آیا ممکن است رژیم ویزا بین ایران و جمهوری آذربایجان لغو شود؟
ج ـ جمهوری آذربایجان برای لغو رژیم ویزا با ایران و سایر کشورهای بزرگ عجله نمی کند. می توان آذربایجان را در این مسأله درک کرد. جمهوری آذربایجان در مقایسه با ایران یک کشور کوچک است. اگر رژیم ویزا لغو شود، آذربایجان می تواند درون ایران ذوب شود. علیرغم این که روابط همه جانبه ما توسعه می یابد، ولی لغو رژیم ویزا تنها در صورتی می تواند محقق شود که فرهنگ اروپا بر منطقه ما حاکم شود .
س ـ همچنین رؤسای جمهور بیان کرده اند که اجازه نخواهیم داد که کشورهای ثالث خللی به مناسبات ما وارد کنند. این بیانیه را چگونه ارزیابی می کنید؟ در این بیانیه به مناسبات بین آذربایجان و اسرائیل اشاره می شود؟
ج ـ آذربایجان و اسرائیل متفق نیستند. این، بیانیه عمومی است. زیرا کشورهای ثالث کشورهای عادی نیستند. کشورهای ثالث آمریکا، روسیه و اروپا می باشند که در منطقه نقش مهمی دارند. صرف نظر از بیانیه های ما، این کشورها سیاست خودشان را ادامه خواهند داد .