آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

آران نیوز- در این بین بحران اوکراین و نوع تعامل غرب با آن بر ابعاد مختلف این نشست سایه افکند. تا اینکه آنچه در کانون توجه رسانه های بین المللی قرار گرفت بیشتر مساله برخورد با روسیه بود تا بحران های اقتصادی.

سران کشور آمریکا و بریتانیا از این فرصت برای معرفی کردن رفتارهای متناقض روسیه در امنیت بین المللی بهره بردند و خواستار تحریم های گسترده برای کنترل رفتار روسیه گردیدند. باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا با رهبران اروپایی در خصوص نقش روسیه در گسترش بی ثباتی در شرق اوکراین گفتگو کرد تا غرب به یک موضع واحدی علیه روسیه برسد. در این یاداشت ضمن اشاره سطح اقدامات روسیه در محیط این اجلاس به تحلیل رفتارشناسی روسی پرداخته می شود.

برون دادهای رفتاری روسیه در حاشیه اجلاس

روس ها با درک اینکه غرب از این گونه اجلاس ها علیه روسیه بهره خواهد برد، رفتار خود را در دو حوزه سخت افزاری و نرم افزاری به نمایش گذاشتند که در ذیل اشاره می شود:

1-  نمایش قدرت نظامی؛ چهارکشتی جنگی نیروی دریایی روسیه در نزدیکی سواحل استرالیا حضور پیدا کردند. به نظر می‌ر‌سید که روسیه در آستانه ‌برگزاری اجلاس کشورهای عضو "گروه۲۰" قصد داشت قدرت نظامی خود را به نمایش گذارد. تارنمای "اشپیگل آنلاین" اقدام روسیه را "یک نمایش قدرت جدید" می‌داند. لازم به ذکر است که این نخستین بار نیست که روسیه همزمان با برگزاری اجلاس کشورهای گروه ۲۰  با نیروی دریایی خود در محل حاضر می‌شود. نیروی دریایی روسیه در زمان برگزاری اجلاس آپک در سال ۲۰۰۹ در سنگاپور و همچنین در سال ۲۰۱۰ هنگام دیدار دمیتری مدودیف، رئیس جمهور وقت روسیه، از سان ‌فرانسیسکوکشتی‌های جنگی فرستاده بود.

2- مقصر قلمداد نمودن غرب در بحران اوکراین؛  در این اجلاس رئیس جمهور روسیه سیاست‌های اروپا را دلیل ایجاد بحران در عرصه سیاست اوکراین معرفی کرده و گفته است تحریم‌های اعمال ‌شده علیه روسیه به همه طرف‌ها از جمله اوکراین آسیب وارد می‌کند.

3- مدیریت کنترل تنش با غرب؛ روسها تلاش کردند که تنش های موجود به جلوه هایی از منازعه اقتصادی، سیاسی و امنیتی تبدیل نشود. با این رویکرد فاز دیپلماسی تعامل گرایانه را نیز فعال نمودند. در این راستا می توان به دیدار پوتین و کامرون، نخست وزیر انگلیس اشاره کرد که علاوه بر مساله اوکراین که موضوع عمده مورد بحث بود، درباره علت بروز اختلافات جدی بین روسیه و غرب در مرحله فعلی رایزنی کرده و آمادگی خود را برای احیای روابط عادی ابراز نمودند". به همین جهت  پوتین اشاره به «فضای سازنده» در این نشست داشت. به گفته وی  «برخی از دیدگاه‌های ما با هم منطبق نیستند، اما این مذاکرات کامل، سازنده و بسیار مفید بودند.»

4- ترک زود هنگام اجلاس؛ رئیس جمهور روسیه روز یکشنبه (۲۵ آبان) پیش از اعلام بیانیه نهایی این اجلاس، شهر «بریزبن» استرالیا را ترک کرد. علت آن انتقاد تند سران دولت های غربی حاضر در اجلاس از مواضع روسیه در خصوص بحران اوکراین تحلیل شد. هرچند که پوتین طولانی بودن پرواز استرالیا به روسیه را دلیل زود هنگام اجلاس بیان کرد.

تحلیل رفتار روسی

قبل از اشاره به مبانی رفتاری دولت روسیه در اجلاس گروه 20، لازم است به این نکته اشاره شود که سیاست، رفتار و اقدامات هر دولتی در عین کشمکش ها و رقابت ها بر اساس آگاهی از موقعیت خویش در رابطه با دیگران صورت می گیرد. دولت های قوی در مواجهه با قدرت دیگران قادر به حفظ استقلال خویشند، یعنی هر اندازه یک دولت  قدرت و توانایی بیشتری داشته باشد به همان نسبت بر حوزه عملش افزوده می شود. رفتار پوتین نیز از این منظر قابل تحلیل است.
با اینکه قدرت روسیه تا آن اندازه که باید اثر گذاری بین المللی ندارد و بیشتر کارکردش به عنوان قدرت منطقه ای است، با این حال با مدیریت مولفه های قدرت زای به ارث مانده از دوران شوروی (به مانند قدرت هسته ای و حق وتو) در کنار منابع غنی انرژی (نفت و گاز) همواره می تواند فرایند های امنیتی غرب را در برخی مناطق پرهزینه نماید. البته روس ها ضمن اینکه برای احیای قدرت بین المللی خویش در آینده تلاش می کنند، از منظری نیز افول قدرت بین المللی آمریکا، بر باورمندی آنها افزوده است.

در ادراک امنیتی روسیه دیگر آمریکا تعیین کننده نهایی نیست، بلکه پدیده های نوظهور جهانی به خصوص در حوزه امنیتی نیازمند مشارکت قدرت های مختلف جهانی است و هیچ قدرتی به تنهایی قادر به مدیریت آن نخواهد بود. در این بین قدرت آمریکا زمانی که از طرف قدرت های اروپایی و آسیایی همراهی نگردد، اثر سازی راهبردی نخواهد داشت. در بحران اوکراین تحلیل روسی بر این مبنا شکل گرفت که بر خلاف اتحاد و اتفاق ظاهری، راهبرد آمریکا از طرف قدرت های جهانی همراهی نمی گردد و ماهیت تحریم ها به خاطر وابستگی اروپا و چین به انرژی روسیه محدودیت راهبردی ایجاد نخواهد کرد، هر چند که روندهای رشد اقتصادی روسیه را کند خواهد کرد.
با این حال طرف روسی نیز سیاست هایش را با چشم اندازهای آینده نگرانه تنظیم نمی کند. نمایش قدرت سخت در مسائل و موضوعات غیر ضروری در نهایت وجهه بین المللی روسیه را مخدوش می نماید. حضور چهار کشتی جنگی در سواحل استرالیا و همزمان شدن آن با برگزاری اجلاس گروه 20 ، خوراک عملیات روانی غرب قرار گرفت. روس ها باید درک می کردند که در دورانی که قدرت و مقبولیت بین المللی آمریکا چالشی شده، نباید با نمایش چهره ای خشن و سخت زمینه های منزوی شدن خود را فراهم نمایند. دولت های تاثیر گذار در جهان فردا کشوهایی خواهند بود که بتوانند به تولید همزمان قدرت، ثروت و فکر(علم) بپردازند و از این طریق موازنه ای بین قدرت نرم و سخت خود ایجاد کنند؛ وضعیتی که در روسیه فعلا اتفاق نیفتاده است.

سخن پایانی

روسیه همواره به دنبال احیای قدرت خویش در نظام بین الملل آینده است، با این حال سطحی از سازش و ستیز را تجربه می کند. نقطه ظریف در اینجا است که قدرت نرم روسیه به اندازه قدرت سخت آن رشد نکرده است، به همین جهت در روندهای جهانی رفتار واکنشی روسیه بیشتر از کنش گری آن به چشم می خورد؛ امری که اهداف جهانی روسیه را آسیب پذیر نموده است.

 رحمت الله فلاح