بر اساس تعریف، دموکراسی حکومت توسط مردم به صورت مستقیم و یا از طریق نمایندگان است. از سوی دیگر، آرمان اولیه برای تشکیل یک حکومت، تامین کالا، خدمات و فراهم کردن زمینه های لازم برای رفاه و امنیت برای مردم یک کشور است. بر این اساس، اداره و حکومت کشور، فعالیت اصلی در جوامع به حساب می آید. در این راستا، حکومت بر مردم توسط نمایندگانی صورت می گیرد که به وسیله افراد دارای حق رای جامعه انتخاب می شوند و این مساله حاکی از آن است که حمایت شهروندی برای حکومت باید تامین شود. پس، انتخابات مجرای ارتباطی میان حکومت کنندگان و مردم تحت لوای حکومت می باشد.
با توجه به آنچه که گفته شد، و با در نظر گرفتن مشارکت پائین واجدین شرایط و همچنین فقدان پوشش خبری مناسب انتخابات شوراها توسط رسانه های گروهی جمهوری آذربایجان با نگاهی اجمالی به این انتخابات به بررسی علل مشارکت پایین مردم می پردازیم.
در جمهوری آذربایجان انتخابات شوراهای محلی با شرکت 93/38 درصد واجدین شرایط به پایان رسید. در این انتخابات مردم به 15035 نفر از بین 37077 نامزد برای عضویت در شوراهای محلی رای دادند. این انتخابات در ساعت 8 صبح شروع و در ساعت 19 به پایان رسید. 13907 نفر نامزد از احزاب ینی آذربایجان، آناوطن، اتحاد ملی، امید، سوسیال دموکرات، حرکت احیای ملی، اصلاحات دموکراتیک و حزب رهایی بزرگ شرکت کرده بودند و بقیه نامزدها به تعداد 23061 نفر نیز به صورت نامزد مستقل و 109 نفر هم از دیگر گروهها در این انتخابات نامزد شده بودند. در گزارش ارائه شده از سوی ستاد مرکزی انتخابات از بین 4819000 نفر واجدین شرایط 1806000 یعنی 93/38 درصد واجدین شرایط در این انتخابات شرکت کرده بودند. طبق قانون جمهوری آذربایجان ابتدا اعضای شوراهای محلی انتخاب می شوند و پس از آن این اعضا از بین خود رئیس شورا را به اتفاق آرا انتخاب می کنند.
اگرچه نتایج تفضیلی و انتخاب شوندگان بر اساس حزب و همچنین تعداد نامزدهای که به صورت مستقل رای آورده اند برای ارزیابی و تحلیل دقیق انتخابات بسیار ضروری است، اما آنچه مسلم است حتی آشنایان و وابستگان نامزدها نیز به طور گسترده در این انتخابات شرکت نکرده اند. مسئله دیگری هم که حائز اهمیت است در انتخابات فوق تعداد نامزدهای مستقل بیشتر از همه نامزدهای احزاب مختلف بوده است. از این رو، در صورت نزدیک شدن دیدگاههای این نامزدهای مستقل می توان انتظار تشکیل حزبی جدید را داشت که از اقبال عمومی در میان مردم برخوردار باشد. به نظر می رسد زمینه های لازم برای ظهور حزبی جدید در آینده کاملا مهیا است. از طرفی بررسی کلی انتخابات شوارها نشاندهنده نوعی عدم رغبت مسئولین حاکمیت مخصوصا در سطوح میانی برای وارد شدن به عرصه های اجتماعی و مردمی را نشان می دهد که این امر بیشتر به دلیل ساختار تک حزبی در جمهوری آذربایجان است. با توجه به تعداد اندک شرکت کنندگان در این انتخابات نکات زیر حائز اهمیت است.
1 – دلسردی مردم از عملکرد شوراها
2 – کم اثر و بی اهمیت بودن نتایج این انتخابات برای مردم آذربایجان؛ جهت پی بردن به این مسئله باید حدود اختیارات شوراها و نوع فعالیت شوراها مورد بررسی قرار گیرد.
3 – کم اهمیت بودن این انتخابات برای دولت حاکم؛ این امر نیز با بررسی نحوه تبلیغات و گستردگی تبلیغات از سوی رسانه های دولتی در هفته های قبل از آغاز انتخابات محرز می باشد و چنانکه این تبلیغات از طرف دولت گسترده باشد می توان نتیجه گرفت که عدم رغبت و توجه مردم باعث مشارکت اندک مردم شده است.
4 – نارضایتی مردم از حاکمیت
5 – عدم وجود برنامه و ابزار لازم جهت تحریک مردم برای شرکت در انتخابات
6 – تک حزبی بودن حکومت؛ به طوریکه احزاب دیگر تنها به عنوان نمایش دموکراسی در این جمهوری نقش بازی می کنند.
7 – درک مردم از این واقعیت که شرکت یا عدم شرکت کردن آنها در انتخابات هیچ تفاوتی در تغییر شرایط زندگی آنها ندارد .
8– عدم اعتماد مردم به دولت حاکم
در مجموع می توان گفت، آمار کم شرکت کنندگان در انتخابات شوراهای جمهوری آذربایجان یک شکست برای حاکمیت محسوب می شود و مشروعیت حکومت و وجود دموکراسی را در این جمهوری زیر سوال می برد.
علی حسینی