رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه ضمن دعوت از ارمنستان برای حل این موضوع تاریخی آن را به اختلافات منطقهای گره زد.
به گزارش آران نیوز به نقل از ایسنا، هفته گذشته پاپ فرانسیس رهبر کاتولیکهای جهان و پارلمان اروپا در مصوبهای کشتار ارامنه را نسل کشی خواندند، اما اکنون ترکیه به عنوان وارث امپراتوری عثمانی در مقام دفاع از خود برآمده است.
اردوغان اعلام کرد اگر ارمنستان در پی آن باشد تا در دو موضوع، یعنی ادعای کشتار دسته جمعی ارمنیها و قرهباغ گامهای مثبتی بردارد، ترکیه نیز آماده است با این کشور همکاری کند. اردوغان در ادامه صحبتهای خود مدعی شد سیاسی کردن واقعه سال 1915 بدون توجه به بستر تاریخی این حادثه بیش از هر کس دیگری به ارامنه آسیب خواهد رساند.
این نخستین بار نیست که ترکیه به نسلکشی ارامنه متهم میشود. تقریباً هر سال در ماه آوریل که سالگرد این حادثه تاریخی است، سیل بیانیههای محکومیت کشتار ارامنه به سوی ترکیه سرازیر میشود. اما امسال این واکنش با تب و تابی بیش از هر سال جریان یافته است طوری که بیش از یک هفته مانده به 24 آوریل، یکصدمین سالگرد این رخداد، موج هجمهها چنان به دیواره صبر ترکیه کوبیده شده که واکنش تند سران ترکیه را برانگیخته است. شاید یکی از سختترین ضربهها را پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان نواخت. او صراحتاً از واژه نسلکشی ارامنه استفاده کرد و گفت: «این اقدام امپراتوری عثمانی نخستین نسلکشی قرن بیستم به شمار میرود.» شبکه تلویزیونی «تله سور» در گزارشی مینویسد، مقامات آنکارا که معتقدند، استفاده از واژه نسلکشی یک برچسب سیاسی است نه بیان صحیح واقعیت، بلافاصله به اظهارات پاپ واکنش نشان داده و سفیر واتیکان را در ترکیه فراخواندند. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه خطاب به پاپ گفت: «دوباره اشتباهات گذشته را تکرار نکنید.» احمد داوود اوغلو، نخستوزیر ترکیه نیز گفت، «پاپ هم به توطئه ضد ترکیه پیوسته است».
این در حالی است که اتیان محجوپیان، مشاور ارشد نخستوزیر ترکیه در امور اقلیتها که چند روز قبل نیز استعفا کرد، در اظهارنظری متفاوت، نسل کشی ارامنه را پذیرفت و گفت: «اگر بپذیریم آنچه در آفریقا و بوسنی رخ داد نسل کشی بوده ناگزیر باید بپذیریم که حوادث سال 1915 نیز نسل کشی ارامنه بوده است.» محجوپیان که نخستین مشاور ارمنی تاریخ ترکیه به شمار میرود در سال 2014 توسط داووداوغلو به این سمت منصوب شده بود. او پس از این اظهارات بود که استعفا کرد. هرچند سال گذشته در سالگرد کشتار ارامنه اردوغان نیز مراتب «تأسف و تأثر» خود را از این حادثه بیان و با ارامنه همدردی کرده بود اما او هرگز واژه «نسل کشی» را به کار نبرد. در واقع اردوغان نخستین رهبر ترکیهای بود که با ارامنه همدردی کرد. در دسامبر گذشته پاپ سفری به ترکیه داشت و با اردوغان ملاقات کرد. در آن زمان اردوغان اعلام کرد، در مورد مسائل گوناگون با پاپ مذاکره کرده و به توافقهایی رسیدهاند اما هیچ بیانیه رسمی مبنی بر اینکه آیا مسأله کشتار ارامنه نیز مورد بحث قرار گرفته یا نه صادر نشد.
در حالی که ترکیه سالهاست برای عضویت در اتحادیه اروپا تلاش میکند، کشورهای اروپایی از هر مستمسکی برای متهم کردن آنکارا به نقض حقوق بشر استفاده می کنند و دولت ترکیه بر این باور است قطعنامه اخیر اتحادیه اروپا نیز بخشی از اقدامات سیاسی اروپاست. با وجودی که ارامنه و شماری از تاریخنگاران با قطعیت از کشتار 5/1 میلیون ارمنی در دوران عثمانی سخن میگویند، ترکیه از مهاجرت اجباری ارامنه در دوره عثمانی و در زمان جنگ روسها و عثمانها در جریان جنگ جهانی اول بحث میکند و میگوید، برخی از ارامنه به دلیل ابتلا به بیماریهای مسری و برخی دیگر به دست گروههای دیگر در جنگ کشته شدهاند و این اتفاقات در زمان جنگ طبیعی است و نسل کشی محسوب نمیشود.
از سوی دیگر، روزنامه تودی زمان چاپ آنکارا به نقل از برخی تحلیلگران ترکیهای مینویسد، اگر امروز ترکیه به نسل کشی ارامنه متهم میشود به دلیل ضعف و ناتوانی مقامات این کشور در لابیگری با قدرتها و کشورها بوده است. در حالی که لابی ارامنه چندین دهه تلاش کردهاند افکار جامعه جهانی را به نفع خود و علیه ترکیه تغییر دهند. واقعیت امروز این است که ترکیه در میدان یکی از حساسترین و کهنهترین چالشهای تاریخی خود در سطح بینالمللی بازنده شده است. در حالی که لابی ارمنی هر ساله قدرتمندتر میشود و کشورهای بیشتری را به استفاده از واژه نسلکشی ترغیب میکند. در حالی که ترکیه هر آوریل تنها کشورهایی که نسلکشی را پذیرفتهاند، سرزنش میکند. حتی یک دانشآموز دبیرستانی نیز میتواند حدس بزند که رویارویی با صدسالگی یک تراژدی تاریخی نیازمند برنامهها و عملیات ویژه است در حالی که ترکیه همواره غافلگیر میشود و باید این ضربالمثل را برای مقامات ترکیهای به کار برد که «آنچه کاشتید برداشت میکنید».