یکی از اتهامات واهی که محافل ضد ایرانی علیه کشورمان مطرح می کنند بی تفاوتی ایران به جنگ قره باغ است. در حالی که انتشار اظهارات برخی از مقامات سیاسی آن زمان جمهوری آذربایجان و ترکیه این ادعاها را رد می کند.
آران نیوز- ایران تنها دولتی بود که در جنگ قر ه باغ قصد ایجاد صلح و میانجی گری بین طرفین مخاصمه را داشت. مقامات ایرانی تلاش زیادی برای این کار کردند. حتی یک هواپیمای ایرانی بر فراز منطقه از سوی موشک های ناشناس مورد هدف قرار گرفت و عده ای از دیپلمات های کشورمان به شهادت رسیدند.
سیاوش نوروز اف، راننده و محافظ حیدر علی اف، رئیس جمهور فقید جمهوری آذربایجان که بعدا به نمایندگی مجلس از حزب حاکم نیز منصوب شد، در حالی دو سال پیش تمام کمک های ایران در این جنگ را منکر شد که اصولا در آن سال ها به عنوان محافظ در کنار رئیس خود حضور داشت.
ابوالفضل ایلچی بیگ، رئیس جمهور آن زمان آذربایجان در پاسخ به سوال خبرنگاری که از وی پرسیده بود، ترکیه در جنگ قره باغ چه کمک هایی به باکو داشت؟ گفته بود: من از ترکیه هیچ انتظاری نداشتم. ترکیه مشکلات داخلی خودش را دارد. منافع خودش را دارد. تنها چیزی که ما از ترکیه خواستیم یک وام 200 میلیون دلاری بود که به قدری به تاخیر انداختند که فرصت ها از دست رفت.
ایلچی بیگ در ادامه اظهار داشته بود: ما در آن دوران نمی خواستیم از کشورهای دیگر کمک دریافت کنیم. مثلا ایران پیشنهاد کمک داد اما من نپذیرفتم. گفتم نمی خواهیم.
حسن جلال گوزل وزیر اسبق آموزش و پرورش ترکیه نیز در این باره گفته است: ایلچی بیگ وقتی وارد ترکیه می شد خاکش را می بوسید. متاسفانه ما به چنین آدمی کمک نکردیم و او را تنها گذاشتیم.
تورگوت اوزال در تحلیلی که در همان اثنای جنگ در روزنامه ملیت منتشر شد، در پاسخ به این سوال که چرا ترکیه به آذری ها در قفقاز کمکی نمی کند می گوید: آذری ها شیعه اند و ما سنی. آن ها به ایران نزدیک تر اند تا ما.
گفتنی است افکار مالیخولیایی ایلچی بیگ را اصلی ترین عنصر شکست مفتضح جمهوری آذربایجان در برابر چریک های ارمنی دانسته اند. علاوه بر هیچ یک از سربازان قوای نظامی این رژیم حاضر به نبرد با ارامنه نبوده و اکثرا از جبهه فرار می کردند. در خاطرات سیاست مداران و افسران امنیتی آمده است که فرماندهان باکویی با دریافت رشوه از ارمنستان مناطق جنگی را ترک می کردند.
روزنامه ملیت ترکیه در گزارش خود به تحلیل رادیو مسکو از اوضاع بحرانی اشاره کرده است و به نقل از این رادیو رهبرانی چون ایلچی بیک را افراطی و نامتعادل معرفی می کند.
به گفته قابل حسینلی، سیاست مدار آذربایجانی، ترکیه در زمان اشغال شهر کلبجر توسط ارمنستان صرفاً به خاطر روسیه به جمهوری آذربایجان کمک نکرد. در آن زمان، ارتش آذربایجان از برخی مواضع عقب نشینی می کرد. این کار در نتیجه ی تلاش ارمنستان صورت نگرفت بلکه کماندوهای ارتش روسیه در اشغال کلبجر از نزدیک شرکت داشتتند. از این رو، در آن جا هم در تشکیل و سازمان ارتش آذربایجان و هم در تخلیه ی مردم مشکل پیش آمده بود. حقیقتاً در آن زمان، ابوالفضل ایلچی بیگ رییس جمهور آذربایجان از سلیمان دمیرل رییس جمهور وقت ترکیه درخواست دو فروند چرخ بال نمود تا اهالی غیرنظامی را از مناطق اشغال شده بیرون کند. سلیمان دمیرل در جواب گفته بود، ما اگر حتی یک عدد فشنگ به شما بدهیم این کار باعث عصبانیت روسیه و صدمه دیدن جدی و اساسی به روابط با این کشور می شود. به طور آشکار و علنی گفته بود که ما از روسیه احتیاط می کنیم. این جواب هم در آن زمان ایلچی بیگ را که بزرگ ترین طرفدار ترکیه بود، مأیوس و ناامید کرد.
وی می افزاید: روابط آذربایجان با ترکیه در زمان حیدر علی اف تا این حد گسترش نیافته بود گرچه در آن زمان این روابط بهتر شد اما این، بهبود روابط بین دو فرد بود و گسترش روابط بین دو دولت چندان هم بهبود نیافت. چنان که توسعه ی روابط بین دو کشور، منجر به امضا توافق نامه ی نظامی نشد.
حسینلی می گوید، ترکیه در هر زمان سیاست بزدلانه در پیش گرفته است. دوایر مربوط به ناتو که در ترکیه مستقر هستند، مانع توسعه ی روابط این کشور با آذربایجان می شدند چرا که امضا توافق نامه ی نظامی با ترکیه منوط به اجازه ی تمامی دولت های عضو ناتو بود. از طرف دیگر، ترکیه نمی خواست در این قضیه ریسک کند. ترکیه همیشه در سیاست خارجی خود ترسو بوده و نسبت به کشورهای ترک زبان هم سیاست محتاطانه و بزدلانه ای در پیش گرفته است.