تمایل حکومت آذربایجان به برقراری روابط نزدیک با آمریکا که از زمان روی کار آمدن ابوالفضل ایلچی بیگ شروع شده و کماکان ادامه داشته است اما طی ماهای اخیر سطح این روابط بصورت جدی تغییر کرده است.
آران نیوز- تمایل حکومت آذربایجان به برقراری روابط نزدیک با آمریکا که از زمان روی کار آمدن ابوالفضل ایلچی بیگ شروع شده و کماکان ادامه داشته است اما طی ماهای اخیر سطح این روابط به صورت جدی تغییر کرده است.
به گزارش پایگاه خبری تارود، جمهوری آذربایجان بعد از استقلال همواره سعی داشته است که با حفظ روابط نزدیک با آمریکا از حمایت این کشور برخوردار شود. تمایل حکومت آذربایجان به برقراری روابط نزدیک با آمریکا که از زمان روی کار آمدن ابوالفضل ایلچی بیگ شروع شد کماکان ادامه داشته است.
اهمیت باکو و رابطه با آن برای آمریکا
روابط جمهوری آذربایجان با آمریکا به دلیل وجود لابی قوی ارامنه در کنگره آمریکا دچار نوعی پیچیدگی است، اما این روابط برای آمریکا از آن جهت اهمیت دارد که واشنگتن را قادر می سازد با نفوذ در باکو آن را به منطقه ای برای فشار بر ایران و روسیه تبدیل کند. همچنین نفع آذربایجان در این رابطه این است که می تواند در قضیه قره باغ روی حمایت آمریکا حساب باز کند.
البته این تمام ماجرا نیست و سیاستمداران دو کشور تلاش وافری کرده اند تا بتوانند سطح مناسبات فی مابین را بالا نگه دارند.
بعد از تلاش های مستمر دیپلماتیک بین دو کشور برای اولین بار جهت مقابله با اشغالگری ارمنستان و اشغال مناطق قره باغ کوهستانی بیانیه ای از سوی سناتور جان مک کین در سال ۱۹۹۲ صادر گردید ولی بعدها بنا به دلایل نامعلومی این لایحه اجرا نشد. بعد از این اتفاق در همان سال سناتور جان کری با برنامه ریزی لابی ارمنستان لایحه ممنوعیت کمک به آذربایجان مطرح و با لایحه شماره ۹۰۷ به تصویب رسید. در ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ از سوی پارلمان آمریکا طرحی با ریاست رئیس جمهور جهت مبارزه با تروریسم ارائه گردید که از آن به بعد این مصوبه لغو گردید. یکی از مصوبات حمایت از آذربایجان در آن مصوبه، این بود که اگر آذربایجان فعالیت های خود جهت باز پس گیری مناطق اشغالی قره باغ و یا هر اقدام دیگری را به اطلاع آمریکا نرساند، دولت آمریکا حق حمایت از آذربایجان را نخوهد داشت. در سالهای گذشته تمامی سران آذربایجانی و آمریکائی تلاش نمودند تا این لکه سیاه بر تاریخ سیاسی بین دو کشور آشکار نباشد.
شروع اختلافات بین آمریکا و آذربایجان
مقامات دو کشور همیشه سعی بر بهبود روابط داشتند تا اینکه دو سال پیش و در پی حوادث شهر قوبا در جمهوری آذربایجان و حضور سفیر وقت آمریکا در بین معترضین خشمگین آذری، برای اولین بار بخشی از دیوارهای کاذب اعتماد بین دو کشور فرو ریخت و مسئولین آذری به خوبی دریافتند که آمریکایی با حضور در آذربایجان، نه به دنبال پیشرفت اقتصادی و سیاسی این کشور و حمایت از موضوع قره باغ، بلکه در صدد روی کار آوردن حکومتی ضعیف و وابسته می باشند تا بتوانند بدین طریق از موقعیت استراتژیک این کشور علیه ایران و روسیه بهره ببرند .
فقط اندکی بعد از این موضوع بود که مقامات آمریکایی مباحث مربوط به حقوق بشر و تضییع حقوق انسان ها و مطبوعات در آذربایجان را مطرح کردند و هر روز نیز بر این موضوعات تاکید کردند. با دستگیری “خدیجه اسماعیل اوا” خبرنگار رادیو صدای آمریکا در باکو که همیشه تیغ تند انتقاد غربی اش بر علیه حاکمیت بود، فصل جدیدی در اختلافات میان دو کشور گشوده شد.
فضای سیاسی متلاطم بین دو کشور آذربایجان و آمریکا در شرایط فعلی در صورتی ادامه یافته است که جمهوری آذربایجان همچنان به دلایل متعدد سعی دارد تا خود را از ایران به عنوان یک همسایه قدرتمند دور نگه دارد و بر این تصور است که نزدیکی سریع و بدون مرز روابط دو کشور، موجب ذوب شدن جمهوری آذربایجان در قدرت سیاسی،اجتماعی و اقتصادی و منطقه ای ایران خواهد شد.
آمریکا از یکسو با ایرانی های مخالف مقیم آذربایجان ارتباط برقرار می کند و از سوی دیگر به دنبال گرفتن امتیاز ایجاد پایگاه نظامی در آذربایجان است تا بتوانند از نزدیک بر خزر و ایران کنترل داشته باشد. در این میان با خرج کردن مبالغ هنگفتی برای مطبوعاتی های آذربایجان آنها را به تبلیغات منفی علیه ایران تشویق می کنند تا افکار عمومی در آذربایجان علیه ایران بصورت منظم تحریک شود. تلاش آمریکا برای حضور در دریای خزر و جلوگیری از عبور خطوط لوله نفت از ایران از دلایل تمایل به حضور آمریکا در آذربایجان می باشد که نمونه بارز این تلاش در متقاعد کردن رئیس جمهور فقید آذربایجان حیدر علی اف در تغییر مسیر خط لوله باکو جیحان بود که مانع از عبور آن از خاک ایران شد و این خط لوله را به سمت تفلیس کشاند.
از سوی دیگر سرمایه گذاری های کلان آمریکا در آذربایجان به خصوص در منابع نفت و گاز باعث شده است تا آمریکا خواهان محافظت از سرمایه های خود در این کشور باشد. تلاش برای بهره مندی هرچه بیشتر از منافع انرژی حوزه دریای خزر و در صورت امکان جانشین سازی آن به جای خلیج فارس، از دیگر اهداف آمریکا در این منطقه می باشد. در همین زمینه در سال ۱۹۹۴ باکو تحت فشار آمریکا ایران را از پروژه کنسرسیوم بین المللی برای توسعه نفت و گاز خود کنار گذاشت. علاوه بر این باکو دو سال بعد از این اقدام فعالیت های همه سازمانهای انسانی، عمومی و مذهبی طرفدار ایران را ممنوع اعلام کرد و رهبران حزب اسلامی آذربایجان را بازداشت کرد و به اتهام جاسوسی برای ایران به زندان های طولانی مدت محکوم کرد که از آن جمله می توان به مرحوم حاج علی اکرام اشاره کرد.
همچنین در زمانی که بحث های مربوط به احتمال حمله آمریکا به ایران مطرح بود موجب ایجاد بحث های گرمی در بین آذری ها شده بود و سیاستمداران طرفدار غرب بسیار امیدوار بودند که در صورت تحقق این رویا کشور واحد آذربایجان را تشکیل خواهند داد!
تاثیر تندی روابط باکو واشنگتن بر مناسبات با تهران
جمهوری آذربایجان در این شرایط نهایت سعی خود را بر این داشته است تا حدالامکان سطح سیاسی و دفاعی خود با ایران را برای غربی ها و علی الخصوص آمریکا مثبت نشان دهد تا بتواند در منطقه یک موازنه مثبت قدرت به نفع خود ایجاد کند و با وارد کردن آمریکا در فضای جمهوری آذربایجان، از نفوذ بیش از پیش ایران در منطقه قفقاز جلوگیری نماید در این شرایط نقطه قوت دیپلماسی ما در منطقه باید به این نکته میل داشته باشد که از تلاطم موجود در سطح روابط باکو واشنگتن به نفع خود استفاده کرده و بیش از پیش حضور اقتصادی و سیاسی خود را در همسایه شمالی بگستراند. متاسفانه جمهوری آذربایجان از موقعیت های پیش آمده برای خود و بر علیه ایران همیشه استفاده کرده است و به عنوان مثال هر زمان که خللی در سطح روابط دو کشور ایجاد شده است، میزان حضور رژیم صهیونیستی را در خاک خود ملموس تر و وسیع تر کرده و به این ترتیب سیگنال های قوی منفی برای کشورمان فرستاده است و این بار نیز نوبت دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران می باشد تا با چانه زنی مثبت در باکو،بتواند نفوذ بیشتری در این کشور داشته باشد که این نفوذ در نهایت قطعا به نفع ایران و علی الخصوص شیعیان مظلوم جمهوری آذربایجان خواهد بود.
منبع: راه دانا