آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

به گزارش آران نیوز به نقل از پایگاه اطلاع رسانی سفارت ایران در باکو، امروز کشورهای تولید کنندۀ نفت و گاز به دنبال متنوع سازی اقتصاد و کاهش وابستگی خود به درآمدهای نفتی هستند و ایران و جمهوری آذربایجان نیز با این هدف و نظر به موقعیت جغرافیایی خود، تبدیل شدن به بازیگران فعال در عرصه حمل و نقل منطقه را هدف قرار داده اند.
روز شنبه 18 مهر، یادداشت تفاهم اتصال راه آهن جمهوری آذربایجان به ایران، در نشست آستارا- آستارا، امضا شد که در نتیجه آن، پروژه اتصال راه آهن جمهوری آذربایجان به ایران، آغاز شده و مسیر کریدور شمال- جنوب یا همان راه ابریشم احیا می شود. این سند با حضور آقای محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران و آقای شاهین مصطفی اف وزیر اقتصاد و صنعت جمهوری آذربایجان پس از دو روز مذاکره فشرده توسط رییس شرکت راه آهن جمهوری آذربایجان و مدیرعامل شرکت راه آهن ایران به امضا رسید.
امروز کشورهای تولید کنندۀ نفت و گاز به دنبال متنوع سازی اقتصاد و کاهش وابستگی خود به درآمدهای نفتی هستند. ایران و جمهوری آذربایجان نیز با این هدف و نظر به موقعیت جغرافیایی خود، تبدیل شدن به بازیگران فعال در عرصه حمل و نقل منطقه را هدف قرار داده اند. در حال حاضر ایران و آذربایجان می بایست قبل از آغاز مرحلۀ دیگری از بحران اقتصادی جهان، در پروژه های حمل و نقلی بزرگ سرمایه گذاری کرده و در یک وضعیت مطلوب به عنوان قطب حمل و نقل برای کشورهای منطقه، ایفای نقش نمایند. اراده سیاسی دو کشور برای توسعه روابط و روند مثبتی که مناسبات فیمابین طی می کند، مزیت مهمی است که امکانات زیادی را برای ایران و جمهوری آذربایجان ایجاد می کند تا اهداف مشترک اقتصادی خود در حوزه تزانزیت را دنبال نمایند.
سوابق تاریخی نشان می دهد که اجرای پروژه هایی با مقیاس بالا به منظور ایجاد زیر ساخت حمل و نقلی گوناگون، حدود 15 سال پیش در جمهوری آذربایجان آغاز شد. این کشور به عنوان دروازه قفقاز، مبتکر و شریک در ایجاد راه آهن باکو- تفلیس- قارص بوده، در مراحل پایانی ساخت بندر تجاری بین المللی در بخش Alat  می باشد، پایانۀ جدیدی را در فرودگاه بین المللی حیدر علی اف عملیاتی کرده، بزرگترین پایانۀ گذرگاهی منطقه را در بندر بین المللی تازه تاسیس «ینی باکو» راه اندازی نموده، طی دهۀ گذشته، حدود 11 هزار کیلومتر بزرگراه و 300 پل ساخته یا تعمیر کرده، شش فرودگاه مدرن را راه اندازی کرده برای تبدیل کشور به قطب کلیدی حمل و نقل منطقه ای، بیش از 20 میلیارد دلار سرمایۀ اختصاص داده است.
ایران نیز پل اتصال روسیه و قفقاز به آب های آزاد در خلیج فارس و دریای عمان است و مسیر ایران، امن ترین، نزدیک ترین و اقتصادی ترین مسیر حمل و نقل برای کشورهای پیرامونی می باشد. راه اندازی راه آهن آستارا- رشت و حمل کالا از خلیج فارس و دریای عمان با ایجاد تعرفه های مناسب، آسان سازی رویه برای اخذ روادید ترانزیت، و سرعت بخشیدن به انتقال بار به آذربایجان کمک خواهد نمود تا بطور واقعی به یک بازیگر فعال در عرصه حمل و نقل تبدیل شده و به هدف خود برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفت و گاز نزدیک گردد. آذربایجان که در چهارراه اروپا و آسیا قرار گرفته می تواند به واسطۀ راه آهن رشت استارا، زمینۀ انتقال کالا و مسافر از آسیا به اروپا و بالعکس را فراهم کرده و از طریق راه آهن، ایران را به روسیه متصل کند.
سندی که در آستار امضا شد برای دو مرحله تنظیم شده و بر اساس آن راه آهن سراسری آذربایجان تا نقطه صفرمرزی ادامه می یابد و پایانه ای با ظرفیت پنج میلیون تن کالا، در آستارای ایران و پلی بر روی رودخانه مرزی با سهم مشترک 50 درصد برای هر دو کشور احداث می شود. قرار است این اقدامات ظرف یک سال آتی به سرانجام برسد که در این صورت حجم روابط ایران و جمهوری آذربایجان می تواند به چهار برابر وضعیت فعلی ارتقاء یابد.جمهوری اسلامی ایران نیز تکمیل راه آهن رشت- آستارا در خاک خود را با سرعت مناسب ادامه داده تا به خط آهن جمهوری آذربایجان متصل گردد. در واقع با این اقدامات، برای حمل کالا، ترکیبی از راه آهن، بندر و حمل و نقل جاده ای ایجاد خواهد شد و این اتفاق فرصتی برای انتقال کالا به آذربایجان و روسیه از طریق خلیج فارس و از طریق خط آهن به اروپا و دریای سیاه خواهد بود.
موارد دیگری که در مذاکرات آستارا پیرامون آن توافق شد، احداث پل جدید در کنار پل حمل و نقل جاده ای، فعال کردن گمرک آستارا و ارتقای سرعت عملیات گمرکی از طریق الکترونیکی و عملیاتی شدن طرح 24 ساعته کردن کار گمرکات مرزی بود.
دو کشور معتقدند که راه آهن­ رشت- آستارا به عنوان حلقه مفقوده کريدور ريلی شمال­ جنوب، يکی از مسيرهای ترانزيتی برای جا به جايی کالا و اتصال کشورهای روسيه و حوزه قفقاز به اقيانوس هند و کشورهای حاشيه خليج فارس  محسوب می شود.
این راه آهن  یکی از مهمترین خطوط ریلی در دست احداث کشور بوده و کشورهای حوزه قفقاز از جمله جمهوری آذربایجان و روسيه را به بنادر جنوبی ایران و سپس اقيانوس هند و کشورهای حاشيه خليج فارس متصل می کند. احداث این راه آهن و بهره برداری از آن، موجب اشتغال زایی، کاهش هزینه های حمل، جلوگيری از توليد آلاینده های زیست محيطی، رشد حمل و نقل منطقه ای، کاهش مصرف سوخت و بار ترافيکی جاده ها و تصادفات رانندگی و سهولت حمل و نقل می شود. این مسير ریلی از سمت شمال نيز با اتصال به بندر انزلی و آستارا به جمهوری آذربایجان و اروپای شرقی ادامه می یابد که مسيری مطمئن برای جا به جایی مسافر و کالا در منطقه است و منبع درآمدی بسيار خوبی برای کشور خواهد بود.
در مجموع مفاد سند امضا شده در آستارا، در جهت تامین منافع دو کشور است و در چارچوب دیپلماسی برد- برد معنا پیدا می نماید. امیدواریم با اهتمام دو کشور بتوانیم هرچه زودتر شاهد اتصال این حلقه مهم به کریدور شمال- جنوب و تامین منافع دو کشور باشیم.