حضور نظامی روسیه در سوریه و انجام عملیات نظامی تا حد زیادی آمریکایی هایی را غافلگیر کرد. غربی ها تصور نمی کردند روس ها درشرایط کنونی با توجه به آنکه در بحران اوکراین زیر فشارهای غرب و اتحادیه اروپا هستند، بتوانند وارد عرصه نظامی در سوریه شوند؛ بنابراین تا حد زیادی غافلگیر شدند.
پس از اینکه روس ها مانورهای نظامی زیادی در فضای سوریه انجام دادند و چندین بارهم حریم هوایی ترکیه نقض شد، مساله هماهنگی نظامی بین روس ها و آمریکایی ها قوت گرفت تا اصطکاک و برخوردی میان نیروی هوایی روسیه وآمریکایی ها بوجود نیاید و نهایتا بتوانند از هر گونه درگیری جلوگیری کنند.
بنابراین توافقاتی هم که بین مسکو و واشنگتن صورت گرفته به این جهت بوده تا بتوانند یکسری اطلاعات را به کمک هم رد و بدل کنند تا نزاع دوطرفه ایجاد نشود. باید توجه داشت اطلاعاتی که بین طرفین رد و بدل می شود آمار مکان هایی که قرار است از سوی روسیه یا حتی آمریکا که مورد هدف قرار بگیرد نخواهد بود . چرا که اگر این اطلاعات بین نمایندگان دو کشور تبادل شود احتمال نشت اطلاعات بالا می رود و ممکن است مواضع مورد نظر پیش از حمله و مورد اصابت قرار گرفتن خالی از تروریست ها شود.
بنابراین باید گفت کلیت و اصل موضوع این تفاهمنامه به ایجاد حریم و منطقه پرواز و خط سیر جنگده ها برمی گردد. موضوع دیگری که در خلال این تفاهنامه به خصوص از حیث سیاسی بسیار مهم جلوه کرده، اظهارات مسکو درباره عدم حمله به مواضع به اصطلاح ارتش آزاد سوریه است.
به نظر می رسد درشرایط فعلی روسیه نرمشی را در خصوص ارتش آزاد نشان داده است. بر این مبنا که ارتش آزاد بازوی نظامی بزرگترین ائتلاف مخالفان سوری یعنی ائتلاف ملی مخالفان سوری محسوب می شود و قاعدتا این ائتلاف در آینده سوریه و حتی مذاکراتی که قرار است در آینده صورت بگیرد، نقش موثری خواهد داشت. چراکه این ائتلاف از سوی کشورهای غربی و حتی کشورهای منطقه مانند ترکیه درحال حمایت شدن است و نتیجتا روس ها خواهان این هستند که مساله سوریه درپای میز مذاکره حل و فصل شود.
در چنین شرایطی این نیاز را دارند که کانال ارتباطی خود را با ائتلاف ملی مخالفان سوریه را هم حفظ کنند. تا جایی که که آنها اعلام کردند اگر ارتش آزاد سوریه حاضر باشد با گروه های تروریستی مبارزه کند می توانیم از آن حمایت کنیم و با این شرط روس ها موضوع ارتش آزاد را مطرح کردند، با این حال به نظر می رسد اهداف روسیه، ارتش آزاد و ائتلاف ملی مخالفان سوریه کاملا با یکدیگر متفاوت است و احتمال اینکه همکاری با یکدیگر از سوی آنها صورت بگیرید بسیارکم است. حتی اگر این همکاری به زبان آورده شود و بازهم احتمالات و شرایط به طوری است که عملی شدن این موضوع بسیار کم خواهد بود.
در این بین باید نقش ایران را هم باید در نظر داشت.، به گونه ای که ایران و روسیه در مورد مساله سوریه و حتی عملیات نظامی که در آنجا صورت می گیرد هماهنگی هایی را با یکدیگر صورت داده اند.
اما این هماهنگی به این معنا نیست که درابعاد سیاسی هردو کشور در هماهنگی کامل بسر می برند. در نهایت امکان دارد که اهداف دو کشور در خصوص مسائل سوریه متفاوت باشد و حتی ممکن است در مذاکراتی که پیش رو خواهد بود هر کدام از دو کشور موضع متفاوتی را پیگیری کنند که شاید این موضع خیلی شبیه یکدیگر نباشد.
نباید از یاد ببریم که روس ها از ابتدای شروع بحران سوریه تاکید کرده اند که همواره سعی دارند ارتباط خود را با طرف های درگیر در بحران حفظ کنند و این درحالی است که ایران تمام تلاش خود را معطوف به دولت و حاکمیت سوریه کرده است.بنابراین این تفاوت دیدگاه بین ایران و روسیه وجود دارد و درحال حاضر روس ها کانال های ارتباطی خود را با مخالفان و حتی کردها حفظ کرده اند و حتی ما شاهد بودیم که روس ها موفق شدند دو نشست با حضور همین مخالفان در داخل مسکو برگزار کنند.
بنابراین روسیه سعی می کند همه این طرفین را تا روز مبادا درکنار خود حفظ کند تا زمانی که بحث میانجیگری به میان آمد از این مولفه استفاده و نقش خود را درآینده سوریه ایفا کند و بتواند نقش خود را به عنوان یک چهره بین المللی مطرح و نمایان کند. دراین جا ممکن است اختلافاتی میان ایران و روسیه بر سر منافع به وجود آید.
چرا که هدف ایران و روسیه در داخل سوریه یک هدف مشترک نیست، به گونه ای که هدف اصلی ایران حفظ حکومت سوریه و محور مقاومت است و این در حالی است که سوریه درخاورمیانه عربی حتی دریای مدیترانه به عنوان مهمترین پایگاه نفوذ روسیه درمنطقه به شمار می رود و روس ها خواهان حفظ این پایگاه و حتی تثبیت و تقویت آن هستند.
بنابراین باید گفت اهداف طرفین دراین پرونده قدری با یکدیگر متفاوت است، همین موضوع ممکن است در آینده به قدری بر مواضع طرفین تاثیر گذار باشد.
منبع : الوقت