آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

به گزارش آران نیوز به نقل از خبرگزاري رسمي آذرتاج جمهوري آذربايجان، در مقاله مدير بنياد هريتيج آمده است : « گرچه بعضا مورد توجه قرار نمي گيرد، اما آذربايجان از جهت بسياري از مشکلاتي که آمريکا در دنيا با آنها مواجه است، کشوري بسيار مهم است. واشنگتن و باکو  مشکلات مشترکي همچون روسيه در حال شکوفايي، ايراني که جسارتش افزوده شده ،  متحدان مذبذب ، چين در حال گسترش و نيز  افزايش افراط گرايي اسلامي دارند.» 

لوک کافي با اشاره به اهميت موقعيت استراتژيک جمهوري آذربايجان در منطقه اي که آسيا و اروپا را به هم متصل مي کند، افزوده است : « ظاهرا، خيلي از سياستمداران آمريکا  اين واقعيت را فراموش مي کنند. در اين اواخر، آمريکا  موضع کنار ماندن از جمهوري آذربايجان و قفقاز جنوبي و منطقه خزر را برگزيده است. اما، اين وضعيت هميشگي نيست.» 

در اين مقاله آمده است : «تاريخ مناسبات آمريکا و جمهوري آذربايجان به دوره پس از جنگ جهاني دوم و کنفرانس صلح پاريس باز مي گردد. آن زمان ، مراحل اوليه عمر کوتاه جمهوري دموکراتيک آذربايجان بود.  عليمردان بيگ توپچي باشوف، وزير خارجه اين جمهوري ( رييس پارلمان جمهوري دموکراتيک آذربايجان) ، براي اينکه آذربايجان مستقل را به  طرف هاي پيروز جنگ جهاني دوم در کنفرانس پاريس بشناساند، در استانبول منتظر صدور ويزاي فرانسه  براي اعضاي هيات نمايندگي کشورش بود و در آنجا گير کرده بود.  روزها و هفته ها و ماه ها گذشت، و صدور ويزا براي آنها به طول کشيد.  نهايتا  ، روبرت لانسينگ، وزير خارجه وقت آمريکا  به منظور کمک به دريافت ويزاي  هيات نمايندگي جمهوري آذربايجان، نامه اي به استفان پيشون ، وزير خارجه وقت فرانسه نوشت. پس از سه ماه، هيات تحت سرپرستي توپچي باشوف توانست به پاريس سفر کند.  توپچي باشوف با  وودرو ويلسون ، رييس جمهوري وقت آمريکا  ديدار کرد و اين نيز منجر به شناسايي دفاکتوي جمهوري دموکراتيک آذربايجان شد. افسوس که عمر اين جمهوري کوتاه شد و پس از چند ماه، ارتش سرخ شوروي، آذربايجان را اشغال کرد و اين جمهوري به ترکيب اتحاد جماهير شوروي ملحق شد. »  

لوک کافي افزوده است : « پس از فروپاشي شوروي،  جرج بوش رييس جمهوري آمريکا در 25 دسامبر 1991 ، در عيد ميلاد (مسيح) استقلال مجدد  جمهوري آذربايجان را  به رسميت شناخت.  متاسفانه تا اواخر دهه 1990 ، آمريکا  تمايل خود به برقراري مناسبات با جمهوري هاي شوروي سابق از جمله جمهوري آذربايجان را از دست داد. اما،  اين وضعيت بلافاصله پس از حملات يازده سپتامبر تغيير کرد و آمريکا  براي استفاده از قفقاز و آسياي مرکزي به منظور ترانزيت و نقل و انتقال امن در جريان عمليات افغانستان،  تصميم به برقراري روابط با اين منطقه در سطحي جديد گرفت.  در اين برهه، جمهوري آذربايجان اهميت ويژه اي براي آمريکا داشت.  جمهوري آذربايجان با همکاري با آمريکا در مبارزه با تروريسم بين المللي ، کار دشواري را آغاز کرد.  علاوه بر اين، جمهوري آذربايجان با اعزام نيروهاي صلح باني اش به عراق و افغانستان نيز موافقت کرد. حتي برخي از نظاميان جمهوري آذربايجان از طرف همکاران آمريکايي خود تشويق نيز شدند. باکو همچنين راه هاي ترانزيت مهمي را براي آمريکا و ناتو گشود.  در نقطه اوج عمليات ضدترور ، يک چهارم از تجهيزات و ادوات نظامي  عمليات آمريکا و ناتو  در افغانستان، از مسير جمهوري آذربايجان و گرجستان منتقل شده است.  در اين مدت، بيش از يکصد هزار نفر از نيروهاي ائتلاف بين المللي به هنگام عزيمت به افغانستان از مسير هوايي جمهوري آذربايجان استفاده کرده اند.  » 

مدير بنياد هريتيج افزوده است : « باکو علاوه بر حمايت از ماموريت افغانستان،  از بسيار جهات ديگر نيز براي آمريکا مهم است. برغم اينکه اکثريت اهالي جمهوري آذربايجان مسلمان است، اين کشور جامعه اي لائيک است. جمهوري آذربايجان با اسراييل و ترکيه روابط بسيار نزديکي دارد و در جمهوري آذربايجان، بي اعتمادي به ايران حکمفرماست.  اين نيز سياست خارجي جمهوري آذربايجان را با سياست خارجي آمريکا  به اشتراک مي رساند.  جمهوري آذربايجان بخشي از برنامه «مشارکت براي صلح» ناتو است و  در تمرينات نظامي و برنامه هاي ناتو مشارکت مي کند. گرچه جمهوري آذربايجان بطور فعال براي عضويت در ناتو تلاش نمي کند، اما به ماموريت هاي اين سازمان مي پيوندد و علاوه بر ترکيه و گرجستان، با ساير اعضا و همکاران ناتو  مناسبات نزديکي برقرار مي کند. »

مدير بنياد هريتيج افزوده است : « برغم توسعه مناسبات آمريکا و جمهوري آذربايجان درپي واقعه 11 سپتامبر،  سه عامل اين مناسبات را تا حدي تضعيف کرد.   اولين عامل،  پاسخ نامشخص آمريکا به  اشغال گرجستان توسط روسيه در سال 2008 بود. پس از اين اشغال، سياستمداران باکو قدرت و تاثير آمريکا در منطقه را مورد سوال قرار دادند و در اين مورد نيز حق داشتند.  دومين عامل، واکنش غرب به الحاق کريمه به روسيه و اشغال شرق اوکراين مي باشد. اين نيز باکو را مجبور کرد که ارزش مناسبات با غرب را  زير سوال ببرد.  حوادث گرجستان و اوکراين، به عنوان نشانه ضعيف بودن غرب تلقي شد. نهايتا نيز عقب نشيني آمريکا از افغانستان و پس از آن نيز قطع مراودات با جمهوري آذربايجان و منطقه  نيز بسياري از افراد را در باکو  مجبور کرد که  ماهيت دوجانبه بودن مناسبات آمريکا-جمهوري آذربايجان را مورد سوال قرار دهند.  در باکو اين فکر ايجاد شده است که آمريکا به خواسته خود در جنگ افغانستان دست يافته است و اکنون احتياجي به جمهوري آذربايجان ندارد. » 

لوک کافي افزوده است : « به درست يا غلط ، امروز در باکو اين تصور شکل گرفته است که  جمهوري آذربايجان در مساله حقوق بشر هدف انتقادات مداوم غرب بخصوص اروپا و آمريکا قرار مي گيرد و برعکس، در مناسبات با چين و عربستان سعودي ، موضوع حقوق بشر کاملا در سکوت نگه داشته مي شود. »

مدير بنياد هريتيج توصيه کرده است : « مناسبات آمريکا با جمهوري آذربايجان بايد رويکردي چندشاخه اي داشته باشد و مسايل انرژي، امنيت، حقوق بشر و موضوعات ژئوسياسي را دربر بگيرد و صرفا موضوع حقوق بشر ، بر  ساير جهات مناسبات آمريکا-جمهوري آذربايجان برتري نيابد.  اما، مشاهده مي شود که در اين اواخر، اين مساله اتفاق افتاده است و مناسبات آمريکا - جمهوري آذربايجان از اين مساله اذيت مي کشد. تاريخچه يک مساله ديگر که در اين مناسبات بايد حل شود، به سال 1992 باز مي گردد.   در اين سال،  تحت تاثير لابي ارمني در واشنگتن،  کنگره اصلاحيه ماده 907  قانون حمايت از آزادي را  تصويب  کرد.  اين ماده ، از کمک نظامي آمريکا به جمهوري آذربايجان جلوگيري مي کند و جمهوري آذربايجان را در جنگ با ارمنستان ، به عنوان طرف متجاوز نشان مي دهد.  اين مساله، خيلي جلب توجه مي کند. بايد توجه کنيم که  20 درصد از اراضي جمهوري آذربايجان که توسط جامعه بين المللي به رسميت شناخته شده ، توسط ارمنستان اشغال شده است. هم اکنون بيش از 620 هزار نفر  آذربايجاني که در اوايل دهه 1990 آواره شدند، در اين کشور وجود دارند.  دولت جرج بوش،  پس از حملات يازده سپتامبر ، ايفاي نقش جمهوري آذربايجان را  در عمليات افغانستان و عراق پذيرفت و همه ساله ، اجراي اصلاحيه ماده 907 را معلق مي کرد و به اين ترتيب، اجراي اين ماده متوقف شد. مايه خوشحالي است که بنا به دلايلي، دولت اوباما نيز همانند دولت بوش، از اجراي اصلاحيه 907 خودداري مي کند. اما، جمهوري آذربايجان تنها جمهوري شوروي سابق است که عليه آن ، محدوديت هايي همچون اصلاحيه 907 وجود دارد. حتي ناظران عادي نيز مي توانند متوجه اين موضوع شوند که منبع اصلي اصلاحيه ماده 907 ،  از انگيزه هاي  يک گروه لابي منشأ مي گيرد و  با استراتژي کلي و اهداف آمريکا در منطقه ارتباطي ندارد.» 

مدير بنياد هريتيج افزوده است : « ممکن است برخي نگراني ها در مورد حقوق بشر در جمهوري آذربايجان وجود داشته باشد. اما، در چشم انداز بلند مدت، بجاي  انتقاد دائمي،  حمايت از باکو در مسير پيشرفت بسوي يک مديريت کامل با  مشارکت آمريکا مورد نياز است. برقراري دموکراسي ، يک روند است، صرفا يک برنامه نيست.  حتي نگاهي اجمالي به تاريخ خود آمريکا نيز اين موضوع را به اثبات مي رساند.  آمريکا  بايد براي برقراري مناسبات با جمهوري آذربايجان، استراتژي تدوين کند. اين استراتژي ، بايد دوستي و احترام متقابل،  رفاه اقتصادي و استفاده مثمرثمر از ذخاير انرژي را تبليغ کند و نتايج نفوذ روسيه و ايران و چين را در نظر بگيرد. »

مدير بينايد هريتيج افزوده است : « برقراري مجدد مناسبات آمريکا با جمهوري آذربايجان، با چند سفر نمادين مقامات سطح بالا ، به راحتي مي تواند آغاز شود.  آمريکا براي برقراري مناسبات با اين منطقه،  بايد بيشتر مقاماتي در سطح کابينه را  اعزام کند. بايد نمايندگان کنگره به اينجا بيشتر سفر کنند و سفر نمايندگان جامعه مدني و مراکز توليد فکر آمريکا به اين منطقه تدارک ديده شود. در سطح هيات دولت، آخرين سفري که به منطقه خزر انجام شد، سفر هيلاري کلينتون وزير خارجه پيشين به قفقاز جنوبي در سال 2012 بود.  اگر اين را با  ماه هاي پس از حوادث يازده سپتامبر مقايسه کنيم،  در آن زمان،  تنها  دونالد رامسفلد وزير دفاع آمريکا  چهار بار به جمهوري آذربايجان سفر کرده بود. »

لوک کافي افزوده است : « در برهه اي که گروه هايي نظير داعش سربرآورده اند، براي جلوگيري از استفاده شدن اين منطقه به عنوان مسير ترانزيتي و جذب همکار براي افراط گرايان اسلامي،  آمريکا بايد با جمهوري آذربايجان همکاري کند. افزايش امکانات در بخش امنيتي و مبادله بهتر اطلاعات ميان ارگان هاي امنيتي آمريکا و جمهوري آذربايجان در اين زمينه مي تواند شامل اين همکاري بشود.  آمريکا بايد در مطرح شدن بين المللي مساله اشغال قره باغ و نواحي اطراف آن توسط ارمنستان، نقش مهم تري ايفاء کند. واشنگتن همچنين بايد به مناسبات نزديک ايروان با روسيه و ايران توجه داشته باشد. سياستمداران آمريکا بايد درک کنند که هر حرکت حکومت جمهوري آذربايجان بايد از زاويه ديد اشغال قره باغ کوهستاني توسط ارمنستان، ديده شود و در نظر گرفته شود که   اين مساله ، از عوامل اصلي تعيين کننده در سياست خارجي و داخلي باکو مي باشد. »

مدير بنياد هريتيج افزوده است : « آمريکا بايد  از تمامي متحدان شايسته خود حمايت نظامي بکند و امنيت آنها را تامين نمايد.  هم اکنون ، آمريکا در مقابل خود  جمهوري آذربايجاني را مي بيند که  نقش خود را در منطقه درک و با احتياط رفتار مي کند  و از نقطه نظر جهاني، براي حفظ توافق در مناسباتش با روسيه و غرب تلاش مي کند. از نقطه نظر منطقه اي نيز ، جمهوري آذربايجان با حفظ توازن ميان روسيه و ايران، تا حد امکان خواستار حفظ استقلال خود است.  جمهوري آذربايجان به عنوان رهبر اقتصادي منطقه قفقاز جنوبي، به حضور مهم اقتصادي در منطقه خزر ادامه خواهد داد. اگر سياست درستي درپيش گرفته شود، مناسبات آمريکا- جمهوري آذربايجان مي تواند به منافع هر دو کشور خدمت کند.  جمهوري آذربايجان به رويکرد نگاه به غرب ادامه خواهد داد. اين کشور درک مي کند که آمريکا مي تواند به اين منطقه بيايد و همچنين از اينجا خارج شود. اما، روسيه و ايران همواره در اينجا حضور دارند. به همين علت نيز آمريکا بايد مناسباتش را با جمهوري آذربايجان استمرار بخشد و جمهوري آذربايجان را  به داشتن مناسبات خوب با همسايگانش و همچنين همکاري عميق تر با غرب سوق دهد. جمهوري آذربايجان همواره براي امنيت و اقتصادي اين منطقه نقش مهمي داشته است.   پطر کبير در سال 1723 ، به هنگام تصرف باکو در جنگ با ايران ، اين شهر را  کليد منطقه توصيف کرده بود. در زمانه ما نيز   همين واقعيت حفظ شده است. اگر واشنگتن استراتژي اي داشته باشد که در ارتباط با روسيه در حال شکوفايي و ايراني که جسارتش افزوده شده،  کار کند و  امنيت انرژي اروپا را بهبود بخشد و با تروريسم مبارزه کند، استراتژيست هاي واشنگتن نمي توانند از اين منطقه چشم پوشي کنند. نمي توان جمهوري آذربايجان را که رهبر منطقه اي است، در نظر نگرفت.»