به هنگام وقوع جنگ‌های آذربایجان و ارمنستان نیز ایران بیشترین حجم کمک‌های مادی، نظامی و مستشاری را به آذربایجان کرده است که متاسفانه بنابه‌دلیل همسایگی با ارمنستان در سال‌های گذشته شواهد این کمک‌ها کمتر منتشر شده است.
به گزارش آران نیوز، نشست "اسلام توپراغی" با موضوع بررسی تحولات اخیر قره‌باغ با حضور صاحب‌نظران، روزنامه‌نگاران و دانشجویان در تبریز برگزار شد.
در این نشست که به میزبانی پاتوق کتاب تبریز برگزار شد، مهدی نعلبندی پژوهشگر حوزه قفقاز به بیان گذشته تاریخی منطقه مورد مناقشه پرداخت و گفت: 22سال قبل، ارمنستان جنگی را بر علیه جمهوری آذربایجان آغاز کرد و به موجب آن بیست درصد خاک این کشور را ضمیمه خود کرد. این جنگ با واگذار کردن حکمیت به گروه مینسک در ظاهر پایان یافت اما هر از گاهی نیروهای دو کشور درگیری‌هایی محدود بایکدیگر داشته‌اند تا این‌که درگیری‌های هفته گذشته پیش‌آمد که شدیدترین درگیری در همه سال‌های پس از جنگ بوده است.
وی افزود: برای درک اهمیت قره‌باغ باید نگاهی به اوایل قرن بیستم داشته باشیم که بعد از فروپاشی امپراتوری تزاری روس، جمهوری‌هایی کوچک در این اراضی تشکیل می‌شود؛ در این زمان هم قره‌باغ بحث مهمی است بین روس و دولت عثمانی.
نعلبندی: موضع رسمی جمهوری اسلامی نفی اشغال و اعتقاد به تعلق قره باغ به جمهوری آذربایجان است
این پژوهشگر حوره قره‌باغ، ادامه داد: موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران که منبعث از گفتمان جمهوری اسلامی است، نفی اشغال و اعتقاد به تعلق قره‌باغ به جمهوری آذربایجان است؛ دولتمردان و روشنفکران در ایران هم بر این اعتقادند؛ در این راستا به هنگام وقوع جنگ‌های آذربایجان و ارمنستان نیز ایران بیشترین حجم کمک‌های مادی، نظامی و مستشاری را به آذربایجان کرده است که متاسفانه بنابه‌دلیل همسایگی با ارمنستان در سال‌های گذشته شواهد این کمک‌ها کمتر منتشر شده است؛ اخیرا فایل ویدئویی آموزش نظامیان آذری توسط منصور حقیقت‌پور نماینده فعلی اردبیل در مجلس در حضور حیدرعلیاف منتشر گردیده است که موید این مساله است.
نعلبندی افزود: کسانی که امروز از نجابت جمهوری اسلامی ایران سوء‌استفاده می‌کنند و کشور ما را متهم به کمک تسلیحاتی به ارمنستان می‌کنند حتی یک سند در این خصوص ندارند، بالطبع در میان بقایای جنگ‌افزارهای موجود و کشف شده ارمنی، در صورت وارد شدن از ایران نشانه‌ای و یا نوشته‌ای یافت می‌شد که حتی یک مورد در این خصوص سند ارائه نشده است؛ کسانی هم که عدم قطع رابطه با ارمنستان را دلیل این جانبداری می‌دانند به این سوال پاسخ بدهند که چرا از سفر رییس‌جمهور ترکیه به ارمنستان چنین برداشتی ندارند؟ این یک قول مشهور از سوی «ابوالفضل الچی بیگ» رییس‌جمهور سابق آذربایجان است که من حاضرم قره‌باغ در دست ارمنستان باقی بماند، اما به دست ایران آزاد نشود؛ بنابر این ایران در این قضیه سربلند است.
در ادامه نشست مسعود صدرمحمدی سردبیر سرویس استانبولی‌زبان خبرگزاری تسنیم، به طرح این موضوع پرداخت که "در زمانه وقوع جنگ ارمنستان و آذربایجان، چه‌کسانی از آن سود می‌بردند؟" و پاسخ داد: در قرون گذشته قره‌باغ بین سه دولت ایران، روس و عثمانی دست‌به‌دست شده است و هیچ یک از این سه قدرت نتوانسته‌اند حضور بلندمدتی در این منطقه داشته‌باشند؛ اسناد متقنی وجود دارد که از نیم قرن قبل مراکزی تحقیقاتی در دل اراضی اشغالی فلسطین به تحقیق در این خصوص پرداخته‌اند که ثبات در قره‌یاغ و منطقه قفقاز بیشترین نفع را برای کدام دولت خواهد داشت و نتیجه گرفته‌اند که با جهت علایق اسلامی و شیعی مردم منطقه قفقاز در صورت ثبات به سمت ایران سوق خواهند داشت و از همین رو باید کانون بحرانی در قفقاز به‌وجود بیاید.
صدرمحمدی: موساد درصدد تنش آفرینی در حوزه ی قفقاز است
وی ادامه داد: برای فهم دقیق جنگ قره‌باغ باید سیاست‌های قدرت‌های بزرگ از جمله روسیه را کاوید؛ در ظاهر هیچیک از طرف‌های درگیر در جنگ قره‌باغ از این جنگ سود نمی‌برند، اما اگر ما شناختی نسبت به سیستم اطلاعاتی و امنیتی شوروی سابق داشته باشیم؛ این جنگ دولت‌های روسیه، آذربایجان و ارمنستان را به کلیدواژه «شرایط حساس کنونی» تسلیح کرد که در همه این سال‌های پس از جنگ از آن بهره برده‌اند.
این روز‌نامه‌نگار حوزه آناتولی و قفقاز افزود: جمهوری آذربایجان جنگ را نه در قره‌باغ بلکه در باکو و به شیوه سیاسی باخت؛ جعبه سیاه این مساله هم در واکاوی کودتای نافرجام به دست عوامل ترکیه علیه حیدرعلیاف نهفته است؛ این اسناد نشان می‌دهد موساد در صدد تنش‌آفرینی در قفقاز برای ایجاد مانع جهت ورود گفتمان انقلاب اسلامی به این منطقه است.
وی افزود: گروه مینسک هیچگاه نخواهد توانست رای به آزادی قره‌باغ از بند اشغال قره‌باغ بدهد و این امری عیان برای سیاستمداران در جمهوری آذربایجان است که آمریکا و روسیه هیچگاه بر سر تقسیم قره‌باغ و تعیین حاکم آن به توافق نخواهند رسید بنابر این نباید به این گروه حکم دل بست؛ مساله «قره‌باغ» بایستی زنده بماند تا از آن بتوان به عنوان اهرم فشاری بر علیه جمهوری اسلامی استفاده کرد و علاوه بر آن بتوان کمک‌های مادی و معنوی را به این بهانه به سمت کشورهای درگیر سرازیر کرد و از این موضوع برای تنظیم تناسب قدرت قدرت‌ها در منطقه استفاده کرد.
شعبانی: برای شناخت ترکیه باید نخست قدرت‌های سایه این کشور را شناخت
حجت‌الاسلام شعبانی وابسته فرهنگی سابق ایران در استانبول هم در این نشست با اشاره به اهمیت مساله قره‌باغ برای ترکیه، تمایل دولت سایه ترکیه برای فرافکنی در خصوص اتهامات به دولت این کشور در خصوص کشتار ارامنه را دلیل اصلی این تمایل عنوان کرد و گفت: برای شناخت ترکیه باید نخست قدرت‌های سایه این کشور را شناخت.