پايگاه اينترنتي «ميدان تي وي» در تحليلي نوشت : «هدف از برگزاري همه پرسي ( روز دوشنبه، 26 سپتامبر) تغيير قانون اساسي در جمهوري آذربايجان ، آوردن «حيدر علي اف» ، فرزند نوجوان رييس جمهوري اين کشور به صحنه سياست است.»
به گزارش مونيتورينگ خبرگزاري صداوسيما به نقل از پايگاه اينترنتي «ميدان تي وي»، ليلا مصطفي اوا، نويسنده اين تحليل نوشت : « سال هاست که حاکميت (جمهوري) آذربايجان تحت کنترل يک خانواده است و به اين ترتيب، زماني که حاکميت در ماه ژوئيه گذشته پيشنهاد کرد حداقل شرط سني نامزدي انتخابات رياست جمهوري و نامزدي مجلس ملي کاهش داده شود، بسياري از منتقدان هدف از اين پيشنهاد را ايجاد شغل سياسي براي «حيدر علي اف» 19 ساله ارزيابي کردند.»
در اين تحليل افزوده شده است : « حيدر علي اف، کوچکترين و سومين فرزند خانواده علي اف، دانشجوي سال چهارم است و هيچ گونه تجربه سياسي ندارد. اما، اين موضوع براي (جمهوري) آذربايجان پدرسالار، اهميتي ندارد. انتظار مي رود که او به عنوان وارث مذکر خانواده حاکم، همانند پدرش و نيز پدربزرگ و هم نامش، حيدرعلي اف ، اين ميراث سياسي را استمرار خواهد بخشيد. مادرش، مهربان علي اوا، 52 ساله ، رييس «بنياد حيدرعلي اف » است. وي از سال 2005 ، نماينده مجلس و معاون حزب حاکم آذربايجان نوين (ياپ YAP) است که همسرش الهام علي اف نيز رييس اين حزب است. خواهران حيدرعلي اف، ليلا علي اوا، 31 ساله و آرزو علي اوا، 27 ساله نيز به فعاليت هاي اجتماعي مشغولند. در روز 26 سپتامبر، تغييرات 29 گانه در قانون اساسي که رييس جمهوري پيشنهاد کرده است، به همه پرسي گذاشته خواهد شد و چند مورد از اين تغييرات ، اين امکان را براي حيدرعلي اف فراهم خواهد کرد که وي نيز ارمغانش را به سياست اعطاء کند. دو مورد از اين تغييرات، کاهش حداقل شرط سني براي نامزدي نمايندگي از 25 سال به 18 سال و نامزدي براي کرسي رياست جمهوري نيز به 18 سال، مربوط است. يک تغيير ديگر نيز مدت دوره رياست جمهوري را از پنج سال به هفت سال افزايش مي دهد. زماني که حيدر علي اف به 22 يا 23 سالگي مي رسد، انتخابات رياست جمهوري و چندسال پس از آن نيز در سال 2020 ، انتخابات مجلس برگزار خواهد شد. به احتمال زياد، اين تغييرات در قانون اساسي مصوب خواهد شد و براي اين نيز آراي قدري بيش از 25 درصد از پنج ميليون 120 هزار نفر راي دهنده ( واجدان شرايط راي دادن) لازم است. هنوز رييس جمهوري و دستيارانش، اعلام نکرده اند که کاهش حداقل شرط سني انتخاب شدن را صرفا بخاطر حيدرعلي اف به همه پرسي گذاشته اند. حکومت و طرفدارانش اظهار مي دارند که اين تغييرات براي جوانان باسواد و آينده دار، شرايط فراهم مي کند و اين نيز بخشي از اصلاحات حکومت در زمينه دولتمداري است. علي احمدوف، معاون حزب حاکم «ياپ» در روز 28 ژوئيه در گفتگو با روزنامه «آذربايجان» ارگان رسمي مجلس ملي گفت :« شاه اسماعيل (صفوي) در 14 سالگي، اسکندر مقدوني در 20 سالگي و ناپلئون در سني که قدري کمتر از آن بود، در رأس دولت قرار گرفتند. تاريخ بشريت را بدون آنها نمي توان حتي تصور کرد.» تنها دستاوردي که حيدرعلي اف تاکنون کسب کرده، اين بوده است که وي در سال 2013، يکي از 238 دانشجويي بود که بخاطر خوب درس خواندن، مدال طلا کسب کردند. در مقياس بين المللي نيز نام وي در سال 2010 مطرح شد. روزنامه «واشنگتن پست» در آن زمان نتايج تحقيقاتي را منتشر کرد که نشان مي داد حيدر کوچک در سن يازده سالگي 9 ملک را در دبي به ارزش 44 ميليون دلار خريداري کرده است. خانواده رييس جمهوري آذربايجان در مورد اين مطلب هيچ توضيحي ندادند. حيدر علي اف، هم اکنون در آکادمي ديپلماسي آذربايجان تحصيل مي کند. مدير و موسس اين آکادمي، حافظ پاشايوف، معاون وزير خارجه و دايي بزرگ حيدرعلي اف ( دايي مهربان علي اوا) است. به اين ترتيب، شکل دادن به وجهه «حيدر نوه» ( نوه حيدر علي اف) آغاز شده است. در سال 2011 ، رسانه هاي طرفدار حکومت مصاحبه فرانسيز مونتن، معلم زبان انگليسي حيدر با روزنامه «يني مساوات» را در سطح گسترده اي منعکس کردند که گفته بود: « بچه خيلي عاقل و بادرايتي است. سريع کار مي کند و رفتارش نمونه است. اصلا احساس نمي کرد که پسر رييس جمهوري است.» سه سال بعد، او نخستين مصاحبه اش را به هنگام ورود به سال اول دانشجويي در آکادمي ديپلماسي ، انجام داد. در سال 2015 نيز دو بار راي دادن او در انتخابات، به عنوان خبر مهم در جمهوري آذربايجان منتشر شد. در 17 سپتامبر امسال نيز در جلسه مشورتي که در صابرآباد در ارتباط با افزايش توليد پنبه در برگزار شده بود، سخنان پيرزني هفتاد ساله درباره پيشنهاد رييس جمهوري حيدرعلي اف، از طرف رسانه هاي طرفدار حکومت تبليغ شد و مورد انتقاد رسانه هاي مستقل و مخالف قرار گرفت. «کامل خان رستم اوا» آرزو کرد که الهام علي اف، 54 ساله ، نود سال رييس جمهوري باشد و پس از او نيز حيدرعلي اف به رياست جمهوري انتخاب شود. به همين علت نيز، نمايندگان مخالفان ادعا مي کنند که کاهش حداقل شرط سني براي نمايندگي مجلس و رياست جمهوري نيز صرفا يک هدف دارد. گوزل بايراملو، معاون حزب جبهه خلق مي گويد : « اين تغيير، جهت باز کردن مسير براي جوان ترين عضو خانواده علي اف است. » نظامي جعفروف، نماينده حزب حاکم نيز مي گويد که اين ، به هيچ وجه تعجب آور نيست. نظامي جعفروف در مصاحبه با دفتر راديو آزادي در (جمهوري) آذربايجان گفت که خانواده علي اف ها ، خانواده اي بسيار بااستعداد است و نمايندگان اين خانواده مي توانند به نمايندگي مجلس انتخاب شوند. نظامي جعفروف گفت: « اين تغييرات، امکانات بالقوه اي براي جوانان ايجاد خواهد کرد.» آنار محمدلي، رييس «مرکز نظارت بر انتخابات و تدريس دموکراسي» مي گويد : « اين تغييرات، نامشخص و نامتناسب به نظر مي رسند. در شرايط کنوني ، از ميان برداشتن شرط سني ، ارايه نامزدي افراد جوان از طرف حزب حاکم را در انتخابات بعدي، مورد توجه قرار خواهد داد. » نهاد رياست جمهوري به اتهامات مطرح شده، پاسخي نداده است. برخلاف اعضاي «ياپ» ( حزب حاکم)، سياستمداران همگي بر اين باور نيستند که پارلمان و رياست جمهوري براي جوانان امکانات شفافي را ايجاد خواهند کرد. سردار جلال اوغلو، رييس حزب دموکرات (جمهوري) آذربايجان مي گويد: « در چين، کودکان سه ساله نيز امپراطور شده اند، اما توانايي اداره دولت را نداشته اند و سرپرستان آنها، دولت را اداره کرده اند. اين تغييرات نيز راه را براي اين خواهد گشود که (جمهوري) آذربايجان را قيوم ها اداره کنند.» کميسيون ونيز شوراي اروپا، که درباره تغييرات قانون اساسي کشورهاي عضو اعلام نظر مي کند، در نظر اوليه خود اعلام کرده است که کاهش حداقل شرط سني براي انتخابات پارلماني، بطور اصولي مشکلي ندارد. در عين حال، اين کميسيون اعلام کرده است که اين تغيير، بر کيفيت اداره دولت در اين کشور تاثير منفي خواهد گذاشت. بطور کل، کميسيون ونيز درباره اين تغييرات نظر منفي داده است و اعلام کرده که اين تغييرات ، اختيارات غيرقابل باوري به رييس جمهوري خواهد داد. اگر تغييرات پيشنهادي تصويب شود، الهام علي اف، رييس جمهوري ، اختيار انحلال مجلس و اعلام انتخابات زودهنگام را خواهد داشت. معاون اول و معاونان رييس جمهوري نيز از اختياراتي بيش از اختيارات نخست وزير برخوردار خواهند شد. مقامات دولتي ، نظر کميسيون ونيز را «عجولانه» خوانده اند و اعلام کرده اند که اين نظر ، سفارش برخي از اعضاي مجمع پارلماني شوراي اروپاست. مخالفان دولت در روز هاي 17 و 18 سپتامبر عليه اين همه پرسي تظاهرات برگزار کردند. حاجي بيگ حيدرلي، سردبير سايت «آذخبر» گفته است : « معترضان فراموش مي کنند که درانتخابات پارلماني در کشورهاي اروپايي نظير آلمان و مجارستان نيز حداقل شرط سني 18 سال و در چک نيز 21 سال است. » برخي نمايندگان مخالفان پيشگام نيز مي گويند که ارتباطي ميان اين مقايسه ها مشاهده نمي کنند. المان فتاح، معاون حزب مساوات مي گويد : « دشوار مي توان تصور کرد حکومتي که نخست وزير 80 ساله اش را تغيير نمي دهد ، نسل جوان را به پارلمان راه دهد.» آذر قاسملي، عضو هيات مديره جنبش «رئال» نيز مي گويد : « براساس قوانين (جمهوري) آذربايجان، 25 ساله ها نيز جوان محسوب مي شوند و به همين خاطر، اقدام حکومت در کاهش حداقل شرط سني ، منطقي به نظر نمي رسد.» سازمان هاي جوانان دولتي و طرفدار دولت، برنامه هاي تبليغاتي در ارتباط با همه پرسي تغييرات قانون اساسي برگزار مي کنند. برخلاف آنها، اين همه پرسي به هيچ وجه براي جوانان مستقلي که خواهان مشارکت در سياست هستند، جالب نيست. رشادت آخوندوف، فعال جوان مي گويد که تغييرات پيشنهادي به هيچ وجه با اصلاحات سياسي ارتباطي ندارد. رشادت آخوندوف، عضو جنبش جوانان «ندا» مي گويد: « انتخابات مجلس بايد آزادانه برگزار شود. تا زماني که انتخابات آزاد برگزار نشود، افزايش شمار جوانان در مجلس ، وضعيت موجود را تغييري نخواهد داد.»