پانزده سال پس از حملات تروريستي يازده سپتامبر 2001، تبعات آن سرانجام گريبان عربستان را گرفت و کنگره در يک اقدام کم‌سابقه، وتوي باراک اوباما رئيس‌جمهور اين کشور بر ضد لايحه «عدالت عليه حاميان تروريسم» (جاستا) را با اکثريت آرا لغو کرد تا شکايت و درخواست غرامت بازماندگان 11 سپتامبر از دولت عربستان شکل قانوني به خود بگيرد.
به گزارش آران نیوز: رياض همانگونه که ماه‌ها پيش از طريق «عادل الجبير» وزير امور خارجه خود درباره تبعات تصويب اين قانون به واشنگتن هشدار داده بود، روز گذشته با تکرار هشدارهاي قبلي خود، صراحتا اعلام کرد ميلياردها دلار دارايي خود را براي جلوگيري از خطر توقيف از سوي دادگاه‌هاي آمريکا از اين کشور خارج خواهد کرد. رياض همچنين تهديد کرد عواقب اين اقدام کنگره بيش از هر کشور ديگري متوجه خود آمريکا خواهد شد.عربستان در سالهاي پاياني حضور اوباما در کاخ سفيد دوران شيريني را در روابط خود با آمريکا تجربه نکرد و اکنون با تصويب قانون جاستا که از هر دولتي که در حمله تروريستي به خاک آمريکا نقش داشته باشد، سلب مصونيت مي‌کند، حمايت کنگره آمريکا از خود را نيز از دست رفته مي‌بيند.
به نوشته نيويورک تايمز، نقطه آغاز جدايي ميان آمريکا و عربستان به وقوع بهار عربي در منطقه باز مي‌گردد. واشنگتن در سال 2011 براي نجات حسني مبارک – ديکتاتور سابق مصر – به رغم سالها وفاداري او به آمريکا و خدمت به منافع اين کشور در منطقه هيچ تلاشي انجام نداد و با اين کار، تلويحا به عربستان فهماند با تداوم بهار عربي ممکن است سرنوشتي مشابه مصر در انتظار آن باشد. اما از بخت مساعد عربستان، بهار عربي پيش از رسيدن به اين کشور از ريل خارج شد و کودتاي نظامي «عبدالفتاح سيسي» در مصر نيز وضع اين کشور را مجددا به نفع عربستان تغيير داد. با اين حال، نارضايتي آشکار دربار سعودي از بي‌تفاوتي آمريکا نسبت به سرنوشت متحدان منطقه‌اي خود همچنان به قوت خود باقي ماند تا اينکه اجتناب اوباما از اقدام نظامي عليه دولت بشار اسد - رئيس‌جمهور سوريه - در سال 2013، رياض را با تمام هزينه‌هايي که براي براندازي دولت مشروع سوريه صرف کرده بود، بيش از پيش نسبت به قابل اتکا بودن متحد قديمي خود نااميد کرد.پس از آن بود که عربستان در سال 2014 براي زمين‌گير کردن صنعت نفت ارزان (شيل) آمريکا وارد يک جنگ نفتي آشکار با اين کشور شد و با افزايش توليد خود بهاي 120 دلاري نفت را به زير 40 دلار رساند؛ اقدامي که باعث تعطيلي بسياري از سکوهاي نفتي آمريکا به قيمت کاهش درآمدهاي نفتي عربستان و در عين حال، دوري بيشتر دو کشور از يکديگر شد.
در اين بين، امضاي توافق هسته‌اي با ايران در سال 2015 نيز به نوشته گاردين، تقريبا به مقامات رياض ثابت کرد واشنگتن ديگر مانند گذشته معتقد به نقش محوري عربستان در منطقه نيست و به‌دست آوردن ايران را به از دست دادن عربستان ترجيح مي‌دهد. به نوشته اين روزنامه انگليسي، در چارچوب سياست خاورميانه‌اي جديد اوباما، گشايش در روابط با ايران ايده خوبي براي واشنگتن بود؛ اما براي عربستاني که ايران را دشمن هميشگي خود و خود را محور اصلي مناسبات منطقه مي‌داند، به هيچ وجه خوشايند نبود. در اين ميان، سياست خارجي تهاجمي و ماجراجويانه عربستان طي سالهاي اخير نيز به نوبه خود فاصله اين کشور با متحد قديمي خود را بيشتر کرد. تهاجم نظامي عربستان به يمن به بهانه حمايت از دولت «عبدربه منصور هادي» رئيس‌جمهور فراري اين کشور در برابر نيروهاي انصارالله اگرچه با چراغ سبز آمريکا انجام شد، در ادامه به دليل کشتار غيرنظاميان يمني و انتقاد گسترده سازمان ملل و نهادهاي حقوق بشري جهان، آمريکا را در موقعيت انتخاب بين ادامه يا سلب حمايت از عربستان قرار داد؛ تا جايي که به نوشته وبسايت آتلانتيک، اوباما علنا در مصاحبه با رسانه‌ها سياست‌هاي بي‌ثبات‌کننده عربستان در منطقه و رقابت شديد آن با ايران را مورد انتقاد قرار داد و جمعي از اعضاي جمهوري‌خواه و دموکرات سنا را نيز به تلاش براي تصویب قوانین مربوط به ممنوعيت فروش سلاح به اين کشور واداشت.
در چنين شرايطي، تصويب لايحه جاستا و لغو وتوي اوباما از سوي مجلس سنا و مجلس نمايندگان آمريکا آخرين ميخي بود که به تابوت اتحاد قديمي اما شکننده عربستان با آمريکا کوبيده شد و پازل نگراني مقامات سعودي از متحد قديمي خود را کامل کرد. با اين حال، عربستان همچنان اميدوار است اين تنش‌هاي فزاينده در روابط با آمريکا تنها محدود به دوره اوباما باشد؛ اما به‌نظر می‌رسد که در صورت راهیابی یک جمهوی‌خواه به کاخ سفید این روند ادامه پیدا کند. پیشتر نیز دونالد ترامپ و یکی از شاهزاده‌های سعودی جدال توییتری داشته‌اند. افزون بر این، این لایحه حمایت اکثریت دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان را پشت سر خود دارد و این قانون جزو معدود قوانینی است که حمایت هر دو حزب را توانسته به‌دست آورد.
در واقع، افزايش موج تروريسم در آمريکا طي يک سال اخير باعث شده است تمامي نگاه‌ها در داخل اين کشور يکبار ديگر متوجه عربستان سعودي شده و بسياري از مقامات و رسانه‌هاي اصلي خواهان تجديد نظر در اتحاد استراتژيک آمريکا با اين کشور شوند. به نوشته وبسايت هيل، تا پيش از اين، تنها باراک اوباما – رئيس‌جمهور آمريکا– به عنوان منتقد اصلي سياست‌هاي عربستان شناخته مي‌شد؛ اما اکنون تعداد صداهايي که در مخالفت با رابطه واشنگتن–رياض به دليل حمايت آل سعود از ترويج افراطي‌گري در سراسر جهان به گوش مي‌رسد، بسيار بيشتر از گذشته است.
از سوي ديگر، با وجود آنکه بيشتر مقامات و سياستمداران عربستان سعودي معتقدند در مقايسه با دموکرات‌ها، جمهوري‌خواهان نزديکي بيشتري به اين کشور دارند؛ ترديدهاي زيادي در رابطه با حمايت «دونالد ترامپ» نامزد جمهوري‌خواهان از رياض در صورت پيروزي در انتخابات وجود دارد. به نوشته گاردين، ترامپ علنا عربستان را مسبب حملات تروريستي 11 سپتامبر معرفي و اعلام کرده است در صورت پيروزي در انتخابات، در خريد نفت از اين کشور نيز تجديد نظر خواهد کرد.«هيلاري کلينتون» نامزد انتخاباتي دموکرات‌ها نيز که از او به‌عنوان ادامه‌دهنده راه اوباما ياد مي‌شود با وجود مواضع حمايت‌آميز خود نسبت به رياض، در بحبوحه تنش بر سر تصويب قانون جاستا در يک گفت و گوي تلويزيوني برخلاف اوباما از اين لايحه حمايت و تاکيد کرد هر فرد يا دولتي که به‌طور مستقيم يا غيرمستقيم از طريق حمايت‌هاي مالي خود نقشي در تروريسم دارد، بايد بهاي آن را بپردازد.
منبع: فرارو