آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

آران نیوز:درسال 1395در راستای تحقق توافق های حاصله میان دو کشور درچند سال اخیر، گام های موثری برداشته شده است که طرح های اقتصادی مشترک در دست اجرا بیانگر این واقعیت است. 

سفر رسمی 15 اسفند سال گذشته الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان به جمهوری اسلامی ایران بنا به دعوت همتای ایرانی خود با فاصله یک سال از سفر رسمی قبلی نشانگر عزم و اراده سیاسی جدی جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران برای توسعه روابط دو جانبه است. 

پس از ریاست جمهوری حسن روحانی و تشکیل دولت یازدهم، این سومین سفر رسمی الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان به کشورمان بود.

الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان درسال های 2014 و 2016 میلادی دو سفر رسمی به جمهوری اسلامی ایران داشته است. 

براین مبنا است که کارشناسان سیاسی در ارزیابی ازسطح فعلی مناسبات جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان، آن را در مسیر توسعه و گسترش روابط فیمابین عنوان کردند. 

همچنین کارشناسان سیاسی و صاحب نظران در جمهوری آذربایجان بر این باورند که روابط سیاسی دو کشور پس از برقراری روابط دیپلماتیک جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران در سال 1992 میلادی درحال حاضر در بالاترین سطح قرار دارد و الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان توانست در راستای تحقق خط مشی حیدر علی اف رهبر فقید جمهوری آذربایجان جهت توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران گام های موثری بر دارد. 

سیاست حیدر علی اف در راستای تقویت روابط با جمهوری اسلامی ایران از سوی الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان نیز ادامه داشته است. 

موضع گیری اصولی الهام علی اف دربرخی مسایل بین المللی از جمله نسبت به تحریم های ظالمانه غرب علیه جمهوری اسلامی ایران موجب تحکیم اعتماد متقابل میان دو کشور شده است. 

الهام علی اف بارها درسطوح بین المللی مختلف مخالفت کشورش با اعمال تحریم های علیه جمهوری اسلامی ایران را بیان کرده و خواستار رفع هرگونه اختلاف نظرهای موجود مربوط به برنامه هسته ای کشورمان از طریق روش های مسالمت آمیز و مذاکرات شده است. 

جمهوری آذربایجان همچنین از اولین کشورهای بود که ضمن استقبال از توافق برجام ایران با کشورهای غربی آمادگی خود را برای گسترش روابط با کشورمان درهمه زمینه ها اعلام کرد. 

دولت جمهوری آذربایجان همچنین در شرایط ادامه توطئه های گوناگون غرب علیه جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد این کشور هرگز به میدانی علیه جمهوری اسلامی ایران تبدیل نخواهد شد. 

آیت الله خامنه‌ای مقام معظم رهبری در دیدار الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان در سفر اخیر وی به تهران، مواضع دولت آذربایجان در قبال جمهوری اسلامی ایران از جمله در مورد مذاکرات هسته‌ای را بسیار خوب ارزیابی کرد و افزود: دولت آذربایجان در محافل و مجامع سیاسی همواره در کنار ایران بوده است و این مواضع مثبت، بیش از پیش دو کشور را به یکدیگر نزدیک می‌کند.

روابط جمهوری آذربایجان و ایران در دولت یازدهم به ریاست حسن روحانی وارد مرحله جدید شده و در واقع تحرکی بی سابقه در مناسبات دو کشور برای بسط هر چه بیشتر روابط و همکاری های فیمابین درهمه حوزه ها مشاهده می شود. 

رییس جمهوری آذربایجان در سفر اسفند سال گذشته که درجریان آن دو سند همکاری دو کشور در زمینه مقابله با پول شویی و نیز تعاملات فیمابین درحوزه حمل و نقل ریلی به امضا رسید، گفته است در چند سال گذشته مناسبات دو کشور به بالاترین سطح خود رسیده و باید این روند ادامه ‏یابد.‏

الهام علی اف به ارتباط نزدیک و دوستانه مسوولان دو کشور اشاره کرد و گفت : سفر امروز در توسعه همکاری‌ها و ‏مناسبات دو کشور، تاثیر بسزایی دارد و به توسعه و تعمیق روابط با تهران افتخار می کنیم.

حسن روحانی رییس جمهوری کشورمان نیز با تاکید بر این که جمهوری اسلامی ایران برای توسعه مناسبات خود با ‏همسایگان اهمیت زیادی قائل است و در این بین جمهوری آذربایجان جایگاه ویژه‌ای دارد، گفت : هیچ ‏محدودیتی برای گسترش روابط و همکاری‌های تهران- باکو وجود ندارد.‏

رییس جمهوری ایران نیز سفر رییس جمهوری آذربایجان به تهران را زمینه ساز تحرکی تازه در روابط دو کشور ‏عنوان کرد. 

با توجه به این که سه سفر رسمی از مجموع شش سفر الهام علی اف به جمهوری اسلامی ایران در دوره ریاست جمهوری وی، در چهار سال اخیر انجام گرفته است، نشانگر گسترش بی سابقه روابط دو کشور در این مرحله و نیز علاقه باکو و تهران برای تعمیق مناسبات فیمابین می باشد. 

دراین حال روسای جمهوری ایران و جمهوری آذربایجان در سه سال اخیر به طور کلی هشت بار دیدار کرده و این دیدار ها از لحاظ تقویت روابط دوجانبه و نیز همکاری های منطقه ای از اهمیت خاص برخوردار است.

روسای جمهوری ایران و آذربایجان در این دیدارها علاوه بر گسترش روابط دوجانبه در حوزه های مختلف، راهکارهای توسعه همکاری های منطقه ای را نیز بررسی کردند و مرداد سال گذشته دیدار سه جانبه حسن روحانی، الهام علی اف و ولادیمیر پوتین روسای جمهوری ایران ، آذربایجان و روسیه در باکو در همین راستا ارزیابی می شود و از نتایج رایزنی های سران دو کشور بوده است. 

دیدار سه جانبه روسای جمهوری ایران، آذربایجان و روسیه در باکو در واقع پایه گذار فرمت جدید همکاری های منطقه ای بود و این دیدار تاریخی مورد توجه مجامع بین المللی قرار گرفت. 

در بیانیه مشترک سران ایران، روسیه و آذربایجان امضا شده در پایان این دیدار عزم راسخ سه کشور برای گسترش همکاری درهمه زمینه ها انعکاس یافته است. 

این دیدار به اجرای برخی پروژه های منطقه ای و به خصوص استفاده هر چه بیشتر از ظرفیت های ترانزیتی سه کشور از طریق تکمیل دالان حمل و نقل شمال – جنوب، تحرک جدی بخشید. 

به طورکلی تاکنون میان ایران و جمهوری آذربایجان بیش از120 سند همکاری درحوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی ، فرهنگی و گردشگری به امضا رسیده و درحال حاضر نیز یک مبنای حقوقی بسیار مناسب برای توسعه روابط فیمابین درهمه عرصه ها فراهم است. 

این درحالی است که برخی مخافل بیگانه غربی و صهیونیستی به ریشه های عمیق و مشترکات تاریخی، دینی و فرهنگی مردم ایران و جمهوری آذربایجان متوجه بوده و برای ایجاد تفرقه و اختلاف میان دو کشور همسایه و دوست، تلاش های بی وقفه داشتند. 

این محافل بیگانه برای ایجاد بدبینی میان ایران و جمهوری آذربایجان نسبت به یکدیگر بیشتر از اهرم های مختلف و به خصوص رسانه های تحت نظارت خود استفاده کردند ولی به خاطرعزم جدی مسوولان دو کشور همه این تلاش های خصمانه بی نتیجه بوده است. 

دراین ارتباط الهام علی اف در یکی از سخنرانی های خود اعلام کرد دوستی آذربایجان و ایران شکست ناپذیر است و هیچ نیروی بیگانه نمی تواند بین ما ایجاد تفرقه کند. 

علی اف همچنین اتحاد آذربایجان و ایران را برای آینده دو کشور و نیز منطقه بسیار مهم عنوان کرد .

رییس جمهوری آذربایجان در مهرماه سال گذشته نیز طی سخنانی در مراسم تسلیم استوارنامه جواد جهانگیرزاده سفیر جدید کشورمان در جمهوری آذربایجان با اشاره به قرارگرفتن روابط جمهوری آذربایجان و ایران درسطح بالا و توسعه با سرعت مناسبات فیمابین درهمه حوزه ها، آن را نشانه اراده سیاسی روسای جمهوری دو کشورعنوان کرد. 

رییس جمهوری آذربایجان همچنین علاقمندی کشورش برای تحکیم هرچه بیشتر روابط دوستی و برادری با جمهوری اسلامی ایران را اعلام کرد. 

ایران و جمهوری آذربایجان همچنین درقالب نهادهای بین المللی ازجمله در سازمان ملل متحد، سازمان همکاری اسلامی و سازمان همکاری اقتصادی(اکو)همکاری های نزدیک داشته و باکو همواره از موضع گیری تهران در رابطه با مناقشه قره باغ و حمایت از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان ابراز قدردانی کرده است. 

همچنین چالش ها و تهدیدات موجود درمنطقه از جمله ضرورت مبارزه مشترک با تروریسم بین المللی برقراری روابط تنگاتنگ و همکاری های گسترده میان جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران را ایجاب می کند.

بنا براین گام های موثر برداشته شده در راستای تقویت روابط سیاسی ایران و جمهوری آذربایجان تاثیرمثبت به توسعه همکاری های اقتصادی دو کشور داشته است که سال 1395 از لحاظ آغاز اجرای چند طرح مشترک اقتصادی سال مهمی به شمار می رود. 

با مرور بر سفرهای متقابل و مرتب مقامات دو کشور و نیز مذاکرات انجام گرفته و توافقات حاصل شده میان جمهوری آذربایجان و ایران می توان گفت، دو کشور برای استفاده هرچه بیشتر از ظرفیت های موجود جهت توسعه روابط اقتصادی در شرایط مناسبات سیاسی بسیار خوب، عزم راسخ دارند. 

کارشناسان براین باورند که بحران اقتصادی و مالی جهان و کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی ایجاب می کند تا دو کشورهمسایه برای مقابله با تاثیرات منفی این بحران به تعاملات خود در حوزه های اقتصادی مختلف بیافزایند و بصورت مشترک از ظرفیت های یکدیگر به نحو احسن بهره مند شوند.

میان ایران و جمهوری آذربایجان تا به کنون به طورکلی 40 سند همکاری در حوزه های اقتصادی مختلف به امضا رسیده و امضای 21 سند دیگر نیز در دستور کار قرار می گیرد. 

در راستای تقویت روابط اقتصادی جمهوری آذربایجان و ایران کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی دو کشور بسیار فعال بوده است. 

الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان در رابطه با تلاش های کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان جهت توسعه روابط اقتصادی فیمابین،درسال گذشته مدال دوستی این کشور را به محمود واعظی رییس ایرانی این کمیسیون اعطا کرد. 

بنابراین سال 1395 از لحاظ عملی کردن توافقات حاصله میان ایران و جمهوری آذربایجان و گسترش روابط اقتصادی فیمابین ازجمله اجرای برخی پروژه های مشترک، سال پر تحرکی بود. 

برگزاری مراسم کلنگ زنی پل ریلی آستارا – آستارا در مرز ایران و جمهوری آذربایجان رویداد مهم در راستای اتصال خطوط آهن دو کشورهمسایه درقالب تکمیل دالان حمل و نقل شمال–جنوب بود. 

این مراسم اردیبهشت ماه سال گذشته با حضور روسای کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی و مسوولان راه دو کشور برگزار شد. 

همچنین براساس توافقات حاصله میان دو کشور همزمان با این سازه حمل و نقل، ساخت خط ریلی 8.3 کیلومتری از ترمینال راه آهن آستارای جمهوری آذربایجان تا مرز ایران و نیز ساخت خط ریلی1.7 کیلومتری و ترمینال جابجای محموله ها درخاک ایران آغاز شد. 

براساس کارهای انجام گرفته در این راستا اداره راه آهن جمهوری آذربایجان در اواسط آبان ماه طی گزارشی از پایان کارهای ساخت و ساز خط ریلی جدید 8.3 کیلومتری از پایانه راه آهن آستارای جمهوری آذربایجان تا مرز جمهوری اسلامی ایران را خبر داد. 

حسن روحانی رییس جمهوری ایران درجریان دیدار با الهام علی اف همتای آذربایجانی در جریان سفر اخیر از تهران گفت: اتصال راه‌آهن آستارا – آستارا اقدم مهمی بود که به انجام رسید. 

وی اظهار امیدواری کرد هرچه سریع تر خط راه‌آهن رشت به آستارا نیز با مشارکت دو کشور متصل شود تا به ‏واسطه آن راه‌آهن جمهوری آذربایجان به خلیج فارس متصل شود.‏

درمرداد ماه سال گذشته مراسم کلنگ زنی کارخانه مشترک خودروسازی در کوی صنعتی نفت چالا واقع در168کیلومتری جنوب باکو با حضور شاهین مصطفی اف وزیر اقتصاد جمهوری آذربایجان و محمدرضا نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران برگزار شد که یکی از رویداد های مهم درعرصه همکاری های اقتصادی دو کشور می باشد.

ظرفیت تولید این کارخانه که براساس طرح مشترک 15 میلیون دلاری شرکت های ایران خودرو و 'آذیوروکار' احداث می شود، 10 هزار دستگاه خودرو سواری درسال خواهد بود. 

دردی ماه سال گذشته و درسفرعلی ربیعی وزیرکار، تعاون و رفاه اجتماعی جمهوری اسلامی ایران به جمهوری آذربایجان مراسم کلنگ زنی کارخانه مشترک داروسازی در منطقه پیر اللهی حومه باکو برگزار شد. 

کارخانه مشترک داروسازی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان با سرمایه گذاری بیش از21 میلیون دلاری از سوی دو کشور درسه ماه سوم سال 2018 میلادی مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت و در فاز نخست در آن 84 قلم دارو برای درمان امراض قلب وعروق، اعصاب و روان، ضد حساسیت، ضد ویروس و مکمل های دارویی تولید خواهد شد. 

با توجه به این که جمهوری آذربایجان صد درصد داروهای مورد نیاز خود را از خارج تامین می کند، ساخت این واحد تولیدی تحولات اساسی در تامین نیازهای این کشور به دارو ایجاد خواهد کرد و فرصت برای صادرات بخشی از محصولات این کارخانه مشترک به کشورهای همسایه از جمله روسیه، گرجستان و قزاقستان فراهم خواهد شد.

مذاکرات انجام گرفته میان ایران و جمهوری آذربایجان و نیزعلاقه متقابل محافل کاری دو کشور برای گسترش همکاری نشان می دهد تعداد طرح های مشترک اقتصادی بین طرفین افزایش خواهد یافت.

بیش ازیکصد سفر متقابل هیات های ایران و جمهوری آذربایجان و برگزاری سه اجلاس کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی درسه سال اخیر و نیز15 همایش اقتصادی و نمایشگاه ها ظرف یک سال اخیر بیانگرعلاقه متقابل برای گسترش همکاری های اقتصادی و اجرای فعالیت های مشترک می باشد. 

راه اندازی قطار مسافربری نخجوان – مشهد در دی ماه سال جاری اقدامی مهم در راستای توسعه گردشگری میان ایران و جمهوری آذربایجان و نیز تقویت روابط مردمی دو کشور بود. 

همچنین برنامه ریزی شده است، درآینده نزدیک پروازهای مسافربری در مسیر ارومیه – شهر قبله واقع در225 کیلومتری شمال –غرب باکو بالعکس تحقق یابد. 

براثرتلاش های مشترک دو کشور در راستای توسعه روابط اقتصادی حجم گردش تجاری فیمابین درسال 1395 در مقایسه با سال 1394 حدود 70 درصد افزایش پیدا کرد. 

مسوولان اقتصادی جمهوری آذربایجان حجم کل سرمایه گذاری جمهوری اسلامی ایران در اقتصاد جمهوری آذربایجان را دو میلیارد و 700 میلیون دلار اعلام کردند. 

همچنین براساس آمار رسمی جمهوری آذربایجان درحال حاضر بیش از 530 شرکت ایرانی در حوزه های اقتصادی مختلف این کشور فعال هستند. 

به همین دلیل است که شاهین مصطفی اف وزیر اقتصاد جمهوری آذربایجان اخیرا جمهوری اسلامی ایران را از شرکای مهم بازرگانی برای کشورش عنوان کرد و فعالیت مشترک دو کشور همسایه در راستای اجرای برخی طرح های اقتصادی را موفقیت آمیز خواند. 

توافق برجام ایران با کشورهای غربی همچنین شرایط خوبی برای توسعه همکاری های اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان در بخش انرژی ازجمله در صنعت نفت و گاز را فراهم کرد. 

دریک سال اخیر سفرهای متقابل ومرتب مقامات و هیات های بخش انرژی با هدف بررسی ظرفیت های همکاری در این حوزه اقتصادی انجام گرفته است. 

درحال حاضر ایران و جمهوری آذربایجان تاسیس یک شرکت بین المللی برای فعالیت مشترک در میادین انرژی در دریای خزر را بررسی می کنند. 

همکاری دو کشور درحوزه انرژی برق را می توان موفقیت آمیز خواند و بر این مبنا در سال گذشته یک خط جدید انتقال برق 330 کیلوولتی ایمیشلی- پارس آباد میان دو کشور مورد بهره برداری قرار گرفت. 

همچنین یکسان سازی خطوط انتقال برق ایران – جمهوری آذربایجان و روسیه در دستور کار قرار می گیرد و سه کشور توافقنامه مربوطه در این زمینه نیز امضا کردند. 

اجرای این پروژه به افزایش مبادله نیروی برق میان سه کشور و نیز ترانزیت برق به کشورهای دیگر کمک خواهد کرد. 

با این حال مسوولان ایران و جمهوری آذربایجان حجم گردش تجاری و سطح تعاملات اقتصادی فعلی را مطابق با ظرفیت های موجود دو کشور نمی دانند و به همین دلیل بر ضرورت توسعه روابط در حوزه های مختلف اقتصادی و ایجاد بهترین شرایط برای همکاری بخش خصوصی دو کشور تاکید دارند. 

سفرمحمود واعظی رییس ایرانی کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان در آخرین روزهای سال 1395 به باکو از نظر پیگیری اجرای توافقات حاصله میان دو کشور در راستای اجرای برخی پروژه های مشترک اقتصادی و نیز هماهنگی فعالیت های مشترک در سال جدید، سفری مهم بود. 

اقدمات متقابل در راستای توسعه روابط فرهنگی ایران و جمهوری آذربایجان درسال 1395 نیز ادامه داشته است. 

مسوولان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان مشترکات فرهنگی را سرمایه بزرگ برای توسعه روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور می دانند و از هرگونه ابتکارات در این زمینه به طور متقابل درسطح دولت حمایت می شود. 

همه ساله برنامه های فرهنگی و هنری زیادی در شهرهای مختلف جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران برگزار می شود. 

درسال 1395 نمایشگاه مساجد جمهوری آذربایجان در تبریز برگزار شده و همچنین برنامه ریزی شده است در سال آینده هفته فرهنگ جمهوری آذربایجان در شهرهای تهران، اصفهان و اردبیل برگزار شود. 

البته با توجه به ظرفیت های بزرگ برای همکاری دو کشور در حوزه فرهنگی، کارهای انجام گرفته در این عرصه را نمی توان رضایت بخش خواند و فعالیت های هماهنگ شده و تلاش های بیشتر نهادهای مربوطه در هر دو کشور جهت استفاده حد اکثر از این ظرفیت ها می تواند به تعمیق تعاملات فرهنگی فیمابین کمک کند. 

برهمین اساس است که مهربان علی اوا معاون اول رییس جمهوری آذربایجان در دیدار اخیر محمود واعظی رییس ایرانی کمیسیون مشترک همکاریهای اقتصادی دو کشور گفت لازم است مسوولان فرهنگی دو کشورهماهنگی بیشتردراین خصوص داشته باشند وبا توجه به ریشه های دو کشور درحوزه تمدن و فرهنگ ظرفیت های زیادی برای همکاری وجود دارد.

بنا براین کارشناسان و صاحب نظران تعمیق تعاملات فیمابین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در همه حوزه ها را برای آینده روابط دو کشور و نیز گسترش همکاری های منطقه ای بسیار مهم می دانند.