شوشا به عنوان مرکز فرهنگی، اقتصادی و سیاسی قره باغ در ادوار مختلف تاریخی جایگاه ویژه‌ای در تاریخ خان نشین قره باغ و جمهوری آذربایجان داشته است.
آران نیوز: امروز 25 سال از اشغال شهر تاریخی شوشا در قره باغ اشغالی از سوی نیروهای ارمنی می‌گذرد. شوشا یکی از مراکز فرهنگی منحصر به فرد جمهوری آذربایجان می‌باشد، این شهرستان با زیبایی‌های طبیعی خود نمونه ارزشمندی از معماری و هنر شهری قرون وسطی در جمهوری آذربایجان است.
این شهر با داشتن سنت‌ها و ارزش‌های ملی و معنوی تا زمان کسب جایگاه مهم اقتصادی، سیاسی و فرهنگی قابل توجه راه زیادی پیموده است. به عنوان مرکز سیاسی خان نشین قره باغ در دوران مختلف نقش به سزایی در تاریخ منطقه قفقاز و جمهوری آذربایجان داشته است.
در تاریخ 1977، به ابتکار حیدر علی اف بخش تاریخی شهر به عنوان میراث تاریخی و معماری آذربایجان اعلام شد و پس از آن فعالیت گسترده‌ای برای حفظ آثار تاریخی و همچنین ثبت موزه به نام شخصیت‌های برجسته شوشا از جمله ملا پناه واقف و خورشید بانو ناتوان آغاز گردید.
در 18 اکتبر 1991 با اعلام استقلال از سوی جمهوری آذربایجان در نتیجه آغاز مناقشه قره باغ این منطقه با سیاست تهاجمی و پاکسازی قومی ارمنستان روبرو شد. با وجود بحران‌های عمیق سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، کشور به دنبال خروج از وضعیت پیش آمده در قره باغ بود و برای رهایی از این وضعیت نه ارتش ملی بلکه به نیروهای داوطلب امید بسته بود.
با این حال علی رغم فداکاری نیروهای داوطلب، ارتش مجهز ارمنستان با حمایت روسیه در 8 می 1992 شوشا را اشغال کردند.در جریان درگیری در شوشا 195 نفر کشته، 165 نفر زخمی و 58 نفر نیز اسیر شده‌اند. نیروهای ارمنی در زمان حضور خود در شهر شوشا بسیاری از موزه‌های تاریخی و مراکز دینی از جمله مساجد را تاراج کرده‌اند.
در جریان اشغال شوشا صدها شهروند عادی کشته شده‌اند. نزدیک 60 نفر غیر نظامی گروگان گرفته شده و مفقود گشته‌اند؛ در میان کشته شدگان و گروگان‌ها زنان و کودکان نیز بوده‌اند.
از وضعیت بسیاری از آنان تاکنون خبری در دست نیست، در نتیجه اشغال شوشا 22 هزار نفر از محل زندگی خود آواره شده‌اند.