آمریکایی ها به صورت پنهان و اسرائیل به صورت آشکار، با حمایت از همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق تلاش کردند تا در آستانه شکست سنگین تکفیریها، از یک سوی میان اقشار مختلف عراق فتنه بیندازند و از سوی دیگر، منطقه را وارد مرحله جدیدی از تنش و هرج و مرج کنند.
به گزارش آران نیوز: با وجود مخالفت های منطقه ای و بین المللی با همه پرسی استقلال اقلیم کردستان از دولت مرکزی بغداد، این همه پرسی در نهایت با اصرار «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق برگزار شد؛ اقدامی که بدون شک هم پیامدهای وخیمی برای اقلیم کردستان به دنبال خواهد داشت و هم موجب ظهور و بروز تنش های جدیدی در منطقه خواهد شد.
همانگونه که پیش بینی می شُد اکثریت قریب به اتفاق شهروندان کُرد در اقلیم کردستان عراق به همه پرسی استقلال از دولت مرکزی بغداد پاسخ مثبت دادند. بارزانی نیز از فرصت به دست آمده استفاده کرد تا بار دیگر مسئولیت این اقدام غیرقانونی (برگزاری همه پرسی) را به دوش دولت مرکزی بیندازد. وی پس از پایان همه پرسی و مشخص شدن نتیجه آن گفت: «اقدامات دولت بغداد و نقض مکرر قانون اساسی، ما را بر آن داشت به سراغ شهروندان کُرد برویم تا صدای آنها را بشنویم». اکنون بارزانی به دنبال آن است تا از نتایج حاصل شده به عنوان اهرم فشاری بر دولت بغداد جهت جامه عمل پوشاندن به خواسته های اقلیم کردستان، بهره برداری کند.
شبهات متعدد درباره سنخیت همه پرسی با قانون
درخصوص قانونی بودن همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق شبهات و سؤالات متعددی وجود دارد. آیا قوانین بین المللی و منشور سازمان ملل متحد به اقلیمی که خود، جزئی از یک کشورِ دارای تمامیت ارضی مستقل است، این اجازه را می دهد که از این کشور جدا شود؟ اگر پاسخ مثبت است، بنابراین آیا هر قومیتی می تواند هرگاه که تصمیم گرفت، از کشور متبوعش در هر نقطه از جهان، جدا شود؟ در این میان، تکلیف قانون اساسی موجود در کشورهای مختلف چه می شود؟ این‌ها جملگی سؤالات و شبهات مهمی است که البته توسط مقامات اقلیم کردستان عراق تاکنون بی پاسخ مانده است و گویا آنها پاسخی برای این ابهامات و شبهات ندارند.
بارزانی به دنبال چیست؟
علیرغم فراخوان های متعدد از سوی دولت عراق برای مذاکره با مقامات اربیل و برگزاری سلسله مذاکرات دوجانبه جهت حل و فصل اختلافات فی مابین، اما مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان ضمن رد تمامی درخواستها بر لزوم برگزاری همه پرسی تأکید کرد و حاضر به عقب نشینی از مواضع خود نشد. بارزانی که پیشتر از رأی مثبت شهروندان کُرد به همه پرسی غیرقانونی آگاه بود، با برگزاری این همه پرسی در صدد بود تا از نتایج آن بهره برداری کرده و به زعم خود، مقامات دولت بغداد را اصطلاحا در گوشه رینگ قرار داده و به آنها مُشت بزند. بارزانی همچنین به دنبال آن بود تا از رهگذر برگزاری همه پرسی قدرت چانه زنی بیشتری در مذاکره با دولت بغداد بر سَر مناطق مورد مناقشه، پیدا کند. کرکوک یکی از مهمترین مناطق مورد مناقشه میان بغداد و اربیل است که اقلیم کردستان به دنبال تسلط کامل بر آن است.
چه کسی از برگزاری همه پرسی بیشترین سود را بُرد
همه پرسی استقلال اقلیم کردستان از دولت مرکزی بغداد در شرایطی برگزار شد که نیروهای عراقی به شدت درگیر نبرد با تروریست های تکفیری داعش در جبهه های مختلف هستند؛ نبردی که اکنون در شُرف پایان قرار گرفته و صدای ناقوس مرگ تکفیریها مدتی است که به گوش می رسد. بنابراین، با مطرح شدن مسأله همه پرسی استقلال توسط مقامات اقلیم کردستان و برگزاری آن در این برهه از زمان، چه کسی بیشترین سود و بهره را می تواند ببرد؟ بدون شک طرف های خارجی از جمله ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی در برگزاری همه‌پرسی استقلال، دست داشته اند. آمریکایی ها به صورت پنهان و اسرائیل به صورت آشکار، با حمایت از همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق تلاش کردند تا در آستانه شکست سنگین تکفیریها، از یک سوی میان اقشار مختلف عراق فتنه بیندازند و از سوی دیگر، منطقه را وارد مرحله جدیدی از تنش و هرج و مرج کنند.
جدیت مواضع کشورهای همسایه
با وجود عدم جدیت مواضع آمریکا در قبال همه پرسی استقلال اقلیم کردستان، کشورهای همسایه عراق از جمله ایران و ترکیه مواضع قاطعانه و شفافی را در این زمینه اتخاذ کردند و حتی تا سطح هشدار به مقامات اقلیم کردستان هم پیش رفتند. درهمین ارتباط، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه در یکی از اظهارنظرهای خود در این خصوص تأکید کرد که برگزاری همه پرسی جدایی از دولت بغداد، یک خیانت آشکار است. وی همچنین تهدید کرد که آنکارا برای مقابله با این اقدام اقلیم کردستان، گام های تنبیهی را در عرصه اقتصادی برخواهد داشت.
از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران نیز مواضع قاطعانه ای را در مخالفت با همه پرسی استقلال اقلیم کردستان اتخاذ کرد. ایران اولین کشوری بود که مرزهای هوایی خود با اقلیم کردستان را به درخواست دولت مرکزی بغداد، مسدود کرد. ایران صراحتا اعلام کرد که برگزاری همه پرسی، به دموکراسی در عراق و همچنین منطقه آسیب جدی وارد می‌کند. همچنین مجلس شورای اسلامی ایران نیز به این اقدام اقلیم کردستان واکنش نشان داد و به صراحت، برگزاری همه پرسی را غیرقانونی خواند.
حمایت از جدایی‌طلبان؛ طرح جایگزین واشنگتن
بسیاری از شواهد و قرائن حاکی از آن هستند که ایالات متحده آمریکا برای دوران مابعد از داعش در عراق برنامه ریزی کرده است. ایالات متحده آمریکا پروژه جدایی اقلیم کردستان از دولت مرکزی بغداد را به عنوان جایگزینی برای دوره پساداعش در عراق در نظر گرفته است. البته هدف آمریکایی ها از حمایت از جدایی طلبان در عراق تنها ضربه زدن به این کشور نیست، بلکه آنها منطقه را نیز در تیررس اهداف خود قرار داده اند. آمریکایی ها برای جلوگیری از برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان گام عملی اتخاذ نکردند و پس از آن نیز، برخلاف اقدامات کشورهای همسایه عراق، اقدام محسوسی انجام ندادند. پر واضح است که جدایی طلبان از سوی آمریکایی ها و صهیونیستها حمایت می شُده و همچنان نیز می‌شوند.
رضایت عربستان از جدایی اقلیم کردستان
درمیان کشورهای عربی، عربستان سعودی بدش نمی آید که اقلیم کردستان از دولت مرکزی بغداد جدا شود. جای هیچ شکی نیست سعودی ها نسبت به تشکیل یک دولت مستقل کُردی که همواره روابط تنش آلودی با برخی کشورها ازجمله ایران، ترکیه و سوریه داشته باشد، بی‌رغبت نیستند؛ به ویژه اینکه روابط میان ریاض و سه کشور مذکور آنگونه که باید و شاید مستحکم و تنگاتنگ نیست. سعودی ها به خوبی می دانند که در صورت تشکیل دولت مستقل کُردی در عراق، این دولت می تواند در مرزهای ایران، سوریه و ترکیه خطرآفرین باشد و امنیت آنها را با مخاطره مواجه سازد. این مسأله نه تنها برای ریاض، بلکه برای آمریکا و اسرائیل نیز یکی از علل مهم رضایت از استقلال اقلیم کردستان عراق به شمار می رود.
تحلیلگر لبنانی: ذوالفقار الضاهر
مترجم: اکرم آزادی مهرگانی
سایتِ شبکه «المنار» لبنان
فارس