بر اساس اخبار منتشر شده، الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان روز ۱۰ اکتبر با امضای سندی، دستور تاسیس « بنیاد تبلیغ ارزشهای معنوی» در کمیته دولتی در امور دینی را صادر نمود.
به گزارش آران نیوز به نقل از ینی مساوات،هدف از تاسیس این بنیاد، حمایت از جمعیتهای دینی در داخل کشور، حفظ و تبلیغ ارزشهای معنوی و تقویت نظارت دولت بر موضوع دینی می باشد. بدین وسیله با تاسیس این بنیاد یک شورای مربوط به تبلیغ معارف و ارزشهای دینی در داخل کمیته دولتی در امور دینی فعالیت خواهد نمود. این هم بیشتر شبیه نمونه ترکیه می باشد. چون در وزارت دیانت ترکیه سازمان اوقاف ویژه ای وجود دارد که وظیفه آن ساخت و مرمت مساجد، تبلیغ ارزشهای دینی و معنوی می باشد. از این پس همانند سازمان مذکور در جمهوری آذربایجان شروع به فعالیت خواهد کرد که به معنای سلب اختیارات اداره مسلمانان قفقاز به شمار می آید. البته این اقدام بخشی از پروژه به اجرا در آمده در خصوص کاستن از اختیارات اداره مسلمانان قفقاز است. چون دولت آذربایجان همانند ترکیه در صدد به دست آوردن نظارت کامل بر امور دینی در کشور می باشد.
تاکنون فعالیتهای دینی در کشور در اختیار اداره مسلمانان قفقاز بوده و اداره مزبور مسوول برگزاری مراسمها و آئینهای دینی، اداره مساجد بزرگ کشور، تعیین ائمه جماعات و کارهایی از این قبیل بوده است. البته تعیین ائمه جماعات برای مساجد با ارگانهای دولتی مورد توافق قرار می گرفت. اما از این به بعد کمیته دولتی در امور دینی در خصوص این کارها هیچ نیازی به اداره مسلمانان قفقاز نخواهد داشت. بلکه به صورت مستقل عمل خواهد نمود.
کنار گذاشتن اداره مسلمانان قفقاز دارای چند علت اساسی است که عبارتند از:
۱) تصمیم دولت برای به دست آوردن نظارت کامل بر امور دینی در کشور؛ حکومت آذربایجان دریافته است که مقوله دین یک مسئله بسیار حساسی است. لذا در صدد نظارت مستقیم و کامل خود بر این مقوله است. در حالی که اداره مسلمانان قفقاز یک سازمان غیر دولتی به شمار می آید.
۲) غیر فعال بودن اداره مسلمانان قفقاز و مواضع محافظه کارانه آن در قبال حوادث و رویدادهای مختلف؛ حتی مشاهده می شود که در برخی مساجد کشور منافع دولت با منافع دیگران و کشورهای دیگر رودرروی هم قرار گرفته است.
۳) وجود رقبای جدی شیخ الاسلام پاشازاده در ترکیب حکومت: آنها در سالهای اخیر شیخ الاسلام را مورد فشار جدی قرار داده و در صدد تضعیف وی برآمده اند. از این رو، در این خصوص مخالفان شیخ الاسلام نیز نقش دارند.
۴) و نهایتا عامل آخر در کنار گذاشته شدن اداره مسلمانان قفقاز مربوط به زمان پس از شیخ الاسلام پاشازاده می باشد. امروز شیخ الاسلام در حکومت آذربایجان و در میان مردم دارای نفوذ زیاد و دارای اختیارات گسترده ای است. حتی مسلمانان منطقه شمال قفقاز نیز به جای مفتی عالی در مسکو، از شیخ الاسلام پاشازاده تبعیت و حمایت می کنند. این در حالی است که مسئله جانشینی شیخ الاسلام پس از وی زیر سوال است. چون به نظر می رسد که در کشور شخصی وجود ندارد که بتواند جای شیخ الاسلام قرار گرفته و دارای چنین نفوذی باشد. از این رو، صلاحیت های این اداره به صورت تدریجی در حال کاهش می باشد. در حال حاضر، اداره مسلمانان قفقاز به عنوان یک سازمان غیر دولتی به شمار رفته و از کمیته دولتی در امور دینی مجوز فعالیت خود را دریافت می کند. به نظر می رسد که پس از نظارت کامل دولت بر امور دینی در کشور، اداره مسلمانان قفقاز نیز به عنوان یک سازمان غیر دولتی باقی مانده و به فعالیت محدود خود ادامه خواهد داد.