رييس جمهوري پيشین جمهوري آذربايجان گفت زماني که ازدحام و سازماندهي منظم زنان و مردان در باکو در مراسم روز عاشورا را ديدم، با خود فکر کردم «اگر روزي کسي اين «ارتش» را به سمتي نادرست هدايت کند، در کشور چه چيزهايي روي خواهد داد.»
به گزارش آران نیوز: اياز مطلب اف، در گفتگو با پايگاه اينترنتي «مدراتور» گفت : « حتي در دوره شوروي نيز ، خارج کردن اسلام از قلوب مردم (جمهوري) آذربايجان امکان پذير نشد. اسلام براي مردم (جمهوري) آذربايجان اهميت فراواني دارد.»
رييس جمهوري پيشين آذربايجان گفت : « در (جمهوري) آذربايجان بايد با اين موضوعات با حساسيت برخورد کرد. در روز عاشوراي اخير وقتي در باکو ازدحام عزاداران امام حسين (ع) و حرکت سازمان دهي شده آنها به شکل دسته هاي زنان و مردان را ديدم، فکر کردم که اگر به يکباره کسي اين «ارتش» را به سمتي نادرست هدايت کند، در آن صورت چه اتفاقاتي در کشور روي مي دهد و کدام ارتش مي تواند جلوي آن را بگيرد.»
اياز مطلب اف افزود : « در وهله نخست ، لازم است اقدامات فوري و جدي براي بهتر کردن رفاه مردم (جمهوري) آذربايجان انجام شود. در اين کشور ، ده ها هزار شهروند و جوان وجود دارند که بدون تاثيرپذيري از خارج، به اسلام خدمت مي کنند که نبايد از آنها ترسيد. برعکس، بايد براي جلوگيري از افراط گرايي ديني از ظرفيت آنها استفاده کرد. زيرا، برخي قدرت هاي خارجي در جستجوي جايگزين براي حاکميت هستند. هم اکنون ، نيروي مخالف واقعي در کشور وجود ندارد. بنابراين، دشمنان از چه کسي و کدام نيرو مي توانند در مقابل حاکميت استفاده کنند؟ بايد بطور جدي در اين باره انديشيد. به همين علت ، من دائم تاکيد مي کنم که حمايت از سياست رييس جمهوري آذربايجان و خانمش ضروري است. مقام «معاونت اول رييس جمهوري» ، بيهوده تاسيس نشد. اکنون، به تدريج روشن مي شود که چه فکرهايي در اين باره وجود دارد. به احتمال زياد، در قشر ديني ، نيروهايي وجود دارند که عليه اين ( تاسيس مقام معاون اول رييس جمهوري و انتصاب همسر الهام علي اف به اين مقام) هستند. اما، ما درک مي کنيم که هيات حاکمه گردآمده در اطراف الهام علي اف ، برغم تمامي نواقص موجود، تيمي مجرب است که اصطلاحا از «آسياب اصلاحات و تغييرات در (جمهوري) آذربايجان» عبور کرده اند. برغم اين، بايد در داخل کشور ، فضاي معتدل اقتصادي - سياسي ايجاد شود. زيرا، قدرت هاي خارجي بطور دائم براي بهره برداري از اختلاف نظر و تضادها در داخل تلاش مي کنند.»
اياز مطلب اف افزود : « در همين مورد ، فکر مي کنم که پوتين ( رييس جمهوري روسيه) و نظربايف ( رييس جمهوري قزاقستان) در ايجاد نوار امنيتي خارجي ، راه درستي را انتخاب کرده اند. بايد اعضاي جامعه مشترک المنافع نيز از اين سياست حمايت کنند. به نظر من، در ترکيب «اتحاديه اوراسيا» ، روسيه قصد دخالت در حق حاکميت هيچ کشوري را نخواهد داشت.»
اياز مطلب اف در پاسخ به اين سوال که «با توجه به اينکه روسيه بحران قره باغ را براي جمهوري آذربايجان ايجاد کرد، چطور مي توان درباره دخالت نکردن روسيه در حق حاکميت ساير کشورهاي عضو اتحاديه اوراسيا مطمئن بود؟» ، گفت : « اگر مساله مناقشه با ارامنه را درنظر داريد، در اين مورد نمي توان ارامنه را آن قدرها هم مقصر دانست. لازم است بدانيم که روس ها، اين حقيرها را تحريک کردند. چرا؟ به خاطر اينکه ، در اوايل دهه 1990 براي کرملين آشکار شد که (جمهوري) آذربايجان با تمامي ظرفيتش ، به سمت همگرايي با ترکيه که در آن زمان دشمن راهبردي روسيه بود، حرکت مي کند. اين واقعيت دارد. اما، من در سال 1990 ، به مرحوم تورگوت اوزال ، رييس جمهوري وقت ترکيه در ديدارخصوصي گفتم که «ما نمي خواهيم يک برادر بزرگ را با برادر بزرگ ديگري عوض کنيم. ما نمي توانيم اين کار را بکنيم. ما نمي توانيم با قره باغ ريسک کنيم. اما، ما مي توانيم حلقه اتصال کشورهاي برادر باشيم. برادري ما با ترکيه ابدي است. برغم اين، بايد بفهميم که چه چيزي و در کجا در انتظار ماست. ما بايد درک کنيم که چطور خودمان را در موازنه نگه داريم و از موانع «زير آبي» ناپيدا، چطور عبور کنيم.» به جناب تورگوت اوزال آن را هم گفتم که « شما مي توانيد به ما در برقراري رابطه با اروپا کمک کنيد و ما نيز مي توانيم در برقراري رابطه اقتصادي شما با روسيه کمک کنيم. زيرا، امروز ( اوايل دهه 1990) روسيه به اقتصاد سالم و همکار سالم نياز دارد. شما مي توانيد براي تامين منافع خود، از بازار بزرگ روسيه استفاده کنيد.»
اياز مطلب اف افزود : « پيش از ديدار با تورگوت اوزال ، در ديدار با الکساندر بسمرتنيج، معاون ادوارد شواردنادزه، وزيرخارجه شوروي در مسکو نيز بطور مفصل درباره فوايد برقراري رابطه ميان ترکيه و روسيه صحبت کرده و تاکيد کرده بودم که ديگر نبايد همانند دوره جنگ کريمه ، به ترکيه به چشم دشمن نگاه کرد. اما، در آن زمان، اين ها محقق نشد. اتحاد جماهير شوروي فروپاشيد و من هم مقام خودم را از دست دادم. تورگوت اوزال هم مرد. »
اياز مطلب اف افزود : « خوب شد که در سال هاي اخير پوتين حرکتي غيرمنتظره کرد و ترکيه و اردوغان را به همکاري فراخواند. اين ، در سياست روسيه تازگي دارد. خدا کند که اين روند ادامه يابد. چنين همکاري در وهله نخست براي خود ترکيه هم مفيد است. »
رييس جمهوري پيشين آذربايجان گفت : « در آن دوره، من با جرج بوش ، رييس جمهوري وقت آمريکا درباره بحران قره باغ مکاتباتي انجام داده بودم. در آن زمان، چند مامور سازمان سيا در باکو تحت پوشش فعاليت تجاري ، مشغول کار بودند. زماني که آنها در ارتباط با فعاليتشان نزد من آمدند، احساس کردم که مامور سيا هستند. يکي از آنها به نام «هري» از من پرسيد که چرا شما محافظ نداريد؟ من هم گفتم توانش را نداريم. او در جواب گفت اگر لازم است ، ما مي توانيم محافظت ويژه از شما را تامين کنيم.»
اياز مطلب اف افزود : « يک بار هم شنيدم که جيمز بيکر، وزير خارجه وقت آمريکا قصد دارد به ايروان و تاشکند سفر کند، اما نمي خواهد به باکو بيايد. «هري» را خواستم و به او گفتم که به کاخ سفيد اعلام کنيد باکو از سفر نکردن وزيرخارجه آمريکا به جمهوري آذربايجان ناراضي است. نيم ساعت پس از آن، «هري» آمد و گفت که جرج بوش به جيمز بيکر دستور داده است هنگام پرواز از ايروان به تاشکند، در باکو فرود بيايد، اما او فقط يک ساعت وقت خواهد داشت. من هم تشکر کردم و گفتم که همين هم کافي است. با خودم هم فکر کنم که وزير خارجه آمريکا را در باکو دستکم دو ساعت معطل مي کنم. واقعا هم همينطور شد و بيش از دو ساعت ، بطور خصوصي ديدار کرديم و به جيمز بيکر بطور مفصل درباره مساله قره باغ گزارش دادم. اما، او چيز مشخصي نگفت. فقط تاکيد کرد که به اين مساله خواهد پرداخت. »
رييس جمهوري پيشين آذربايجان در باره جهت دهي هاي ضدايراني ماموران سيا در باکو گفت : « زماني که مي خواستم براي حضور در اجلاس سران دولت هاي مشترک المنافع به مسکو سفر کنم، «هري» از من درباره نوع هواپيما و نحوه پروازم سوالاتي کرد و ظاهرا با هيجان توصيه کرد که خيلي مواظب باشم. او گفت ما از افرادمان در ايران گزارش دريافت کرده ايم که ممکن است از خاک ايران، هواپيماي شما هدف گرفته شود. اما، من فهميدم که اين اطلاعات ، ساختگي است و سازمان مخفي آمريکا مي خواهد مرا به ايران بدبين کند و مناسبات ميان تهران و (جمهوري) آذربايجان را وخيم کند. من با همان هواپيما به مسکو پرواز کردم و هيچ اتفاقي هم نيفتاد. »