آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

آران نیوز:پس از استقلال جمهوری آذربایجان در سال 1991 میلادی مردم شیعه این کشور علی رغم حاکمیت نظام لائیک و سکولار و وجود محدویت های جدی و فراوان از سوی هیات حاکمه، همواره در مسیر بازگشت به هویت اصیل و احیاء ارزش های دینی خود گام های مهمی برداشته اند. در این راستا شرکت در برنامه ها و مراسم های دینی به ویژه در ماه محرم شاخص مهمی برای ارزیابی رویکردهای مردم آذربایجان به حساب می آید. بررسی روند حضور و مشارکت مردم جمهوری آذربایجان در برنامه ها و مراسم های ماه محرم در سال های گذشته نشانگر اقبال عمومی رو به رشد در این زمینه است. اما حضور و مشارکت مردم جمهوری آذربایجان در مراسم های ماه محرم امسال تفاوت معناداری را با مراسم های سال های قبل نشان می دهد. به طوری که حضور عظیم، باشکوه، استثانی و بسیار گسترده مردم در ماه محرم سال جاری به ویژه در روز عاشورا، کارشناسان مسائل جمهوری آذربایجان را با شگفتی زیادی روبه رو کرده است که برخی از آن با عنوان "معجزه عاشورا" یاد کرده اند. در مقام مقایسه حتی سطح حضور مردم آذربایجان در مراسم عاشورای امسال را شاید بتوان همتراز با مراسم های برگزار شده در ایران دانست. البته این مهم در حالی اتفاق افتاد که حاکمیت آذربایجان به ویژه در سال های اخیر از یک طرف با تصویب و اجرای قوانین بسیار محدود کننده و سخگیرانه در زمینه اجرای برنامه ها و مراسم های دینی و از طرف دیگر با برخوردهای شدید و خشن با اسلام گرایان اقدامات ظالمانه و سرکوب گرایانه را به صورت بی سابقه ای تشدید کرده و مقابله همه جانبه و تمام عیاری را در دستور کار خود قرار داده است.

     در این میان عظمت و شکوه بی نظیر برنامه ها و مراسم های امسال آن چنان چشمگیر و قابل ملاحظه بود که بر اساس سوابق و تجربیات گذشته انتظار بروز واکنش های منفی و اقدامات خاص از سوی مقامات آذربایجان امری بدیهی بود. بلافاصله کارشناسان امنیتی و نمایندگان معلوم الحال  پارلمان جمهوری آذربایجان وارد عمل شدند و با اظهارات  سخیف و بی پایه و اساس و ارائه طرح های فوری و در عین حال عجولانه خود تبلیغات و فضاسازی رسانه ای گسترده ای را  برای مقابله با اسلام گرایان به راه انداخته اند. این نمایندگان در اظهارات خود از استثمار کودکان و سوق دادن آنها به وحشی گری، جهالت، خرافات و نادانی صحبت کرده اند. آن ها به حجاب اسلامی و چادر به عنوان نماد اسلام حمله کرده و دختران چادری را به نیروهای انتحاری در سوریه تشبیه کرده اند. نمایندگان همچنین با متهم کردن اسلام گرایان به رادیکالیزم و مقایسه آنها با داعش سعی وافری برای همسنگ نشان دادن اسلام گرایان و گروه های تروریستی داشتند تا از یک طرف افکار عمومی را بر علیه آنها بسیج کنند و از طرف دیگر با پیشنهاد طرح های عجیب و غریب خود بسترهای لازم را  برای برخورد شدید و مجازات والدینی که فرزندان خود را به مراسم عزاداری می آورند، فراهم کنند. بر این اساس بود که پارلمان جمهوری آذربایجان به صورت جدی وارد موضوع شد و «کميته امور خانواده و مسايل زنان و کودکان» با فضاسازي سياسي و رسانه اي عليه مراسم عاشورا و حضور کودکان و جوانان در اين مراسم لايحه تغيير «قانون مراقبت در مقابل اطلاعات زيانبار براي سلامت و رشد کودکان» را به سرعت تدوين کرد که بر اساس آن والديني که کودکانشان را به مراسم عزاداري عاشورا مي برند، از حق سرپرستي کودک خود محروم خواهند شد. واحد مطبوعاتي «کميته امور خانواده و مسايل زنان و کودکان» جمهوري آذربايجان اعلام کرده است : « با درنظر گرفتن خلأهاي موجود در قوانين، بايد مسئوليت هاي قانوني والدين افزايش داده شود و قوانين براساس کنوانسيون هاي بين المللي تغيير داده شوند.» این کمیته اعلام کرده است : « تصويب قانون با درنظر گرفتن اين موارد ، رعايت منافع کودکان در زمان تشکيل مراسم هاي دسته جمعي را امکان پذير خواهد کرد. اين لايحه به رياست جمهوري تقديم شده است و انتظار مي رود در آينده نيز در مجلس ملي مطرح شود.»

    گذشته از اعلام نظر نمایندگان مجلس آذربایجان و اقدامات فوری احتمالی آن در آینده نزدیک می توان به اظهار نظر یکی از کارشناسان امنیتی جمهوری آذربایجان به نام الهام اسماعیل نیز اشاره کرد. این کارشناس مسايل امنيتي هشدار داده است : « ساختار ايران هر طور است، در کشور ما نيز همانطور خواهد شد.» ایشان در ادامه گفته است: « مراسم عاشورا در مناطق مختلف (جمهوري) آذربايجان برگزار شد. مسلمانان شيعه اين روز را به عنوان روز قتل امام حسين (ع) نوه پيامبر ياد کردند. موردي که در روز عاشورا جلب توجه کرده است، حضور کودکان پيچيده در چادرهاي سياه در مساجد بود. همانطور که در عکس ها ديده مي شود، حتي دختري کوچک که پستانک به دهان دارد نيز به اين مراسم برده شده است. حتي وقتي به لباس هاي کودکان توجه مي شود، معلوم است که چادرهاي سياه براي اندازه آنها دوخته شده است. معنايش نيز اين است که کودکان کم سن و سال حتي در زندگي روزمره از چادر مشکي استفاده مي کنند. اين نيز در شبکه هاي اجتماعي بطور گسترده مورد بحث است. برخي ها از آن حمايت و برخي از آن انتقاد مي کنند.  اما، مشاهدات نشان مي دهد که تعداد کساني که وسيله شدن کودکان براي تبليغات ديني را نمي پذيرند، بيشتر است. »

    الهام اسماعيل، در ادامه گفته است : « اين، خطري بسيار بزرگ است. اين خطر تا آن حد بزرگ است که به طور مستقيم عليه قانون اساسي جهت گيري شده است.  کودکان پستانک به دهان، در چادر مشکي پوشانده شده اند. مردمي که اين را قبول مي کنند، فردا  خواستار تاسيس دولت ديني خواهد شد. تاسيس دولت ديني، به معناي تغيير ساختار مبتني بر قانون اساسي است. يعني، ساختار ايران هر طور است، در کشور ما نيز همانطور خواهد شد. »

    این کارشناس افزوده است : « وقتي مي بينيم افرادي که تا ديروز در خيابان مي ديديم، اکنون زنجيز و سينه مي زنند و خون مي ريزند و جملاتي را  بيان مي کنند (نوحه مي گويند)،  اين شبيه به ميني است که در آينده منفجر خواهد شد.  بمبي که امروز ساکت است، فردا منفجر خواهد شد.  زيرا، اين موارد انسان ها را به دين متمايل مي کند. دين نيز اين قبيل افراد را به تندروي و تروريسم سوق مي دهد. بايد سرويس امنيت دولتي با راديکاليزم مبارزه کند.  تا اتفاقي مي افتد شعار مي دهند  «جان مي دهيم، اما چادر را از دست نمي دهيم». حال آنکه چادر ، چيزي جز عقب ماندگي نيست. نمي توان اين مسايل را عادي تلقي کرد.»

    از فحوای اظهارات مقامات و کارشناسان به اصطلاح آذربایجان می توان نتیجه گرفت:

 اولا؛ حاکمت سعی می کند عامدانه اعتقادات دینی و حضور آرام و مسالمت آمیز مردم عادی جمهوری آذربایجان در مراسم عزاداری ماه محرم را معادل عقب ماندگی، تندروی و تروریسم معرفی کند. از این رو، حاکمیت آذربایجان با عصبانیت و بکارگیری  کلمات و جملات اهانت آمیز مانند جاهل بودن، وحشی بودن و همتراز دانستن عزاداران با تروریست ها و داعشی ها [ تشبیه دختران چادری به نیروهای انتحاری در سوریه] توهین آشکار به مردم آذربایجان را در دستور کار خود قرار داده است. در واقع، با اتخاذ چنین رویکردی حاکمیت می خواهد اقدامات تند احتمالی خود را در آینده نزدیک توجیه نماید.

دوم؛ وحشت و نگرانی عمیق حاکمیت آذربایجان از گسترش فرهنگ عاشور در حال حاضر و آینده به شکل آشکاری احساس می شود، به طوری که از آن به عنوان "خطر بزرگ" یاد کرده اند. به همین دلیل از سر استیصال و ناتوانی در مقابله با هویت اصیل و اعتقادات دینی تلاش می کنند حضور گسترده مردم در مراسم ماه محرم را به عامل خارجی نسبت دهند. از این رو، برای انحراف افکار عمومی موضوع گسترش ایدئولوژی کشورهای همسایه [یعنی جمهوری اسلامی ایران] در جمهوری آذربایجان مورد تاکید قرار گرفته است.

سوم؛ حاکمیت آذربایجان با فضاسازیهای رسانه ای و تدوین لایحه تغییر قانون " مراقبت در مقابل اطلاعات زیانبار برای سلامت و رشد کودکان"  برای مقابله با جریان های اسلامی و دینداران و با هدف ایجاد فضای تهدید و وحشت در میان توده های مردم واکنش فوری و اقدامات عملی را  از خود نشان داد. طرح محرومیت از حق سرپرستی کودکان برای والدینی که فرزندان خود را به مراسم های عزاداری می برند، موید آن است. به نظر می رسد حتی اقدامات بیشتری نیز در دستور کار حاکمیت قرار خواهد گرفت.

    اما باید اذعان نمود اعتقادات دینی و فرهنگ عاشورا و عشق و ارادت به سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) در میان مردم آذربایجان آنچان عمیق و ریشه دار است که اقدامات حاکمیت آذربایجان نخواهد، توانست مانعی در برابر آن ایجاد نماید. بنابراین حاکمیت آذربایجان باید با قبول و درک این واقعیت مسلم، با مردم خود از در آشتی درآید.