اعتراف وزير خارجه پيشين باکو: ايران در سال 1918 خواهان بازگرداندن اراضي بود که درجنگ با روسيه تزاري از دست داده بود
آران نیوز_ در چارچوب تبليغات ويژه يکصد سالگي تشکيل «جمهوري دموکراتيک آذربايجان» در سال 1918، رسانه هاي باکو در ادامه انتشار سلسله مقالات مربوطه « ولايت قلي اف»، وزير امورخارجه پيشين و سفير جمهوري آذربايجان در مجارستان، مقاله اي را درباره رد « پيشنهاد اتحاد » دولت وقت ايران با «جمهوري دموکراتيک آذربايجان» منتشر کردند.
به گزارش « استراتگ» وزير خارجه پيشن جمهوري آذربايجان در اين مقاله تحت عنوان « مفاد پيشنهاد اتحاد ايران به جمهوري دموکراتيک آذربايجان: آذربايجان استقلال داخلي خود را حفظ مي کند و روابط خارجي با قانوني ويژه معين خواهد شد»، نوشت : « برپايي دولت (جمهوري) آذربايجان در سال 1918 و تداوم حيات آن به مدت دو سال و تبديل آن به بستر و پايه دولتمداري ملي مان ، مجعزه اي بود که گروهي کوچک از رهبران ملي آن را خلق کردند. »
وزير خارجه جمهوري آذربايجان افزوده است : « دولتي به نام آذربايجان را هسمايگان و همچنين اروپا و آمريکا که خواهان ايجاد نظام جديد بين المللي بودند، نمي پذيرفتند. اصول ويلسون نيز با تقسيم دنيا به دولت هاي کوچک مخالف بود. روس هاي سفيد و سرخ نيز برغم اينکه خون همديگر را مي آشاميدند، درباره آذربايجان ، موضع واحد داشتند و کشور ما را در ترکيب « روسيه واحد و تجزيه ناپذير» مشاهده مي کردند. ارمنستان که خود در اراضي متعلق به ترک ها تشکيل شده بود نيز علاوه بر شش ايالت شرقي امپراطوري عثماني ، ادعاي مالکيت اراضي آذربايجان تا رود « کورا » را داشت. گرجستان نيز اشتهاي خود در مطالبه شمال کشورمان يعني مناطق «زاگاتالا» و «بالاکن» را پنهان نمي کرد. حتي ترکيه که در روزهاي سخت به کمک ما آمد و باکو را از اشغال نيروهاي « داشناک - بلشويک» نجات داد نيز آذربايجان را نه به عنوان کشوري مستقل و دموکراتيک و لائيک ، بلکه به عنوان يکي از ايالت هاي امپراطوري عثماني تلقي مي کرد. »
وزير خارجه پيشين جمهوري آذربايجان افزوده است : « ...ايران که زماني در مقابل تسليحات روس ها شکست خورده و براساس معاهدات گلستان و ترکمانچاي در مقابل روسيه تسليم شده بود، مي خواست «آذربايجان شمالي» ( نام جعلي رايج در جمهوري آذربايجان براي معرفي مناطق شمال رود ارس ) را مجددا به خود ملحق کند...اين فکر بطور گسترده رواج داده مي شد که گويا ترک هاي ايران ، فارس هايي بوده اند که در زمان حاکميت سلاجقه به زور ترک شده اند. ادعا مي شد که اراضي واقع در شمال رود ارس هيچ گاه آذربايجان ناميده نمي شده و اين منطقه که «آران» نام داشته ، به ايران تعلق داشته است. »
وزير خارجه پيشين جمهوري آذربايجان افزوده است : « اينکه اراضي قفقاز جنوبي که پس از سقوط روسيه تزاري در آنجا سه جمهوري آذربايجان، گرجستان و ارمنستان ايجاد شدند، در برخي دوره هاي تاريخي تحت حکمراني شاهان ايران بوده است، واقعيت دارد. اما، عجيب آن است که حکمرانان قاجار ايران برغم اينکه اصالتا ترک بودند، فقط در مورد آذربايجان ادعا داشتند. اگر به واقعيات تاريخي استناد مي کردند، آنها بايد ادعاهاي مشابه و يا خيلي شديدتري درقبال ارامنه که خان نشين ايروان را به عنوان پايتخت خود برگزيده بودند، مطرح مي کردند. اما، مشاهده مي شود ديپلماسي ايران که از يک طرف از اروپا واهمه داشت و از طرف ديگر اميد داشت که اهالي آذربايجان در آن شرايط سياسي - تاريخي، در معماي روسيه - ايران ، ايران را برگزينند، فقط سياست اعمال فشار بر آذربايجان را درپيش گرفته بود. »
ولايت قلي اف سپس متني را به عنوان ترجمه مذاکرات ميرزا علي قلي خان و عليمردان بيگ توپچي باش اف، وزراي خارجه وقت ايران و جمهوري دموکراتيک آذربايجان در ژانويه 1918 در حاشيه کنفرانس صلح پاريس، منتشر کرده است. اين متن به مذاکره درباره پيشنهاد ايران براي تشکيل اتحاد جمهوري دموکراتيک آذربايجان با ايران با حفظ خودمختاري داخلي و تظاهر به طفره رفتن عليمردان بيگ توپچي باش اف از پذيرش اين پيشنهاد اختصاص دارد.