کتاب «روابط دیپلماتیک جمهوری دموکراتیک آذربایجان و ایران » بعنوان یک ماخذ تاریخی مهم درباره روابط سیاسی ایران و جمهوری دموکراتیک آذربایجان در سال های 1919 - 1920 میلادی به تازگی منتشر شد.
به گزارش آران نیوز به نقل از خبرگزاری 'آپا ' ، این کتاب در پرتو اسناد کمیسیون فوق العاده قفقاز ( سال های 1919 – 1920 ) و به ابتکار «رامیز مهدی اف» مسئول دفتر رئیس جمهوری چاپ شده است.
این کتاب به مناسبت یکصدمین سالگرد برقراری جمهوری دموکراتیک آذربایجان و اعلام سال 2018 بعنوان سال جمهوری دموکراتیک آذربایجان به دستور الهام علی اف رئیس جمهوری اذربایجان ، منتشر شده است .
کتاب شامل مجموعه مکاتبات دیپلماتیک ' اسناد کمیسیون فوق العاده قفقاز ' است که برای نخستین بار به زبان آذری منتشر شده و ماخذ تاریخی مهم در باره رو ابط سیاسی جمهوری دموکراتیک آذربایجان و ایران در سال های 1919 و 1920 میلادی به شمار می رود .
در این مجموعه اسناد تاریخی مربوط به اوایل قرن بیستم میلادی نامه ها ، گزارش ها و تجزیه و تحلیل های هیات دیپلماتیک ایران به رهبری سید ضیا الدین طباطبایی،نخست وزیر وقت ایران، انعکاس یافته است .
این مجموعه متشکل از 98 سند تاریخی بوده و تنها شامل روابط جمهوری دموکرایتک آذربایجان و ایران نبوده بلکه از لحاظ تحقیق جریانات سیاسی آن دوره منطقه قفقاز از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
با توجه به این که بسیاری از این اسناد به مدت طولانی جنبه محرمانه داشته است ، آشنایی محققان با آنها امکان می دهد تا برخی مطالب مربوط به تاریخ سیاسی جمهوری دموکراتیک آذربایجان روشن شود و نیز به برخی رویکردهای رایج درباره تاریخ آن دوره از زاویه متفاوت نظر شود .
به گزارش ایرنا در پی فروپاشی امپراتوری روسیه بر اثر انقلاب ماه فوریه سال 1917 میلادی، اقوام ساکن در قلمروی این امپرتوری از جمله آذربایجانی ها ، گرجی ها و ارامنه از این فرصت تاریخی استفاده کرده و برای تشکیل دولت ملی خود اقدام کردند .
در ماه می سال 1918 میلادی سه جمهوری جدید از جمله جمهوری دموکراتیک آذربایجان ، جمهوری گرجستان و جمهوری ارمنستان در منطقه قفقاز جنوبی اعلام موجودیت کردند.
عمر جمهوری دموکراتیک آذربایجان چندان هم طول نکشید و پس از روی کارآمدن کمونیست ها به رهبری ولادیمیر لنین در روسیه به استقلال آن در ماه آوریل سال 1920 میلادی پایان داده شد و جمهوری آذربایجان بعنوان یکی از 15 جماهیر تا سال 1991 میلادی در قلمروی اتحاد شوروی بسر برد .