روز دهم ماه ذی‌الحجه و عید قربان یادآور تجلی اوج ایمان و عشق در وجود پیامبری است که در پرتو انوار اندیشه‌های بلند و الهی خویش، از سوی معشوق در بوته آزمایشی بس عظیم و دشوار قرار گرفت.
آران نیوز_این روز، روز عید و خوشحالی و سرور است، زیرا علاوه بر این که بنده‌ای مخلص از آزمونی دشوار، سربلند بیرون آمد و بندگی خویش را در پیشگاه خدای بزرگ ثابت کرد، گروه عظیمی از بندگان مخلص خدا به او تاسی جسته، به زیارت خانه خدا می‌شتابند و مراسم منا و از جمله، قربانی را انجام می‌دهند.
در واقع عید قربان، عید خودسازی و مبازره با تمایلات نفسانی دنیوی است. این عید با عظمت، نشانه‌ی بسیار بزرگ و مناسبی، برای سرمشق گرفتن از حضرت ابراهیم و اسماعیل (س) و پیمودن مسیر تقرّب خداوند متعال است.
از جمله کارهایی که برای تکامل و رشد معنوی و تعالی انسان در این جهان مورد نیاز است، تهذیب نفس و عامل بودن به دستورات اخلاقی و سیر و سلوک الی الله را می توان نام برد و دلیل اصلی این امر هم اینطور می‌توان بیان کرد که وقتی به دستورات الهی توجه می‌کنیم، می‌بینیم که انسان تنها برای پُر کردن شکم و قضای حاجت و خواب آفریده نشده است، بلکه این انسان برای یک هدف و نتیجه‌ی متعالی خلق شده است و آن هم رسیدن به مبداء بی‌نهایت هستی بخش است.
بر همین اساس در عرفان انسانی برای انسان سه معراج در نظر گرفته شده است که یکی از این معراج‌ها، معراج تحلیل است. اما چرا به آن معراج می گویند، چونکه همان سیر الی الله بوده و عروج و سلوک به سمت خداوند است. پس انسان در طی این زندگی نیاز به ورزشهای معنوی برای ابقاء کمالات در خود دارد و ریاضیت‌های شرعی و سیر و سلوک ورزش برای نفس محسوب می‌شوند.
جلوه‌ای از این مبارزات و معراج تحلیل را می‌توان در روز عید قربان در شاهکار مبارزه با نفس حضرت ابراهیم مشاهده می‌کنیم. این عید با عظمت، نشانه‌ی بسیار بزرگ و مناسبی، برای سرمشق گرفتن از حضرت ابراهیم و اسماعیل (سلام الله علیهما) و پیمودن مسیر تقرّب و بندگی خداوند متعال است. در شاهکار ابراهیم و اسماعیل، دو نبی و پیامبر خدا، جلوه‌ای از ایثار و فداکاری و قربانی کردن نفس برای همگان آشکار می‌شود. بنابراین در این ایام همگان باید فرصت را مغتنم شمرده و به مناسبت سالروز آن واقعۀ عظیم، همه‌ی ما در جهت قربانی کردن نفس خود تلاش کنیم.
در نتیجه عید قربان و داستان پند آموز حضرت ابراهیم و قربانی اسماعیل به ما می آموزد که، هر روز که انسان بتواند بین غرائز متعدد نفسانی خود و وظایف الهی یعنی بین حق و باطل و حتی بین دو حق، حق ترین و احسن را انتخاب کند آن روز عید است و عید قربان عیدی است که بنیان گذارش حضرت ابرهیم (علیه السلام) است، زیرا ابراهیم بین غریزه یعنی عشق به فرزندی که پس از سال‌ها و با تضرع از خداوند هدیه گرفته بود و وظیفه‌ای که خداوند بر روی دوش او گذاشته بود که باید فرزندت را قربانی کنی، وظیفه را انتخاب کرد، بهمین خاطر این روز، روز عید بوده و هر روزی که ما بتوانیم در آن روز گناه انجام ندهیم و وظیفه‌ی خود را بر غرائز خود مقدم بذانیم، عید محسوب می‌شود.