هشت می یادروز واقعه ای است که ظاهرا همه بی‌بازگشت بودنش را باور کرده‌اند! سقوط شوشا وجه‌المصالحه اخراج ایران از بحران قره‌باغ بود تا مذاکرات تهران از تاریخ این بحران پاک و دست یاری ایران از قره‌باغ کوتاه شود .
به گزارش آران نیوز به نقل از آناج؛ هشت می یادروز شوشاست. یادروز برای امری که ظاهرا همه بی‌بازگشت بودنش را باور کرده‌اند! سقوط شوشا وجه‌المصالحه اخراج ایران از بحران قره‌باغ بود تا مذاکرات تهران از تاریخ این بحران پاک شود و دست یاری ایران از قره‌باغ، کوتاه.
بعد از ناکامی های گروه میسنک، این روزها هر دو طرف بحران قره باغ با لبخندی بر لب به تل‌آویو رو کرده‌اند. و این خود قابل تامل است. ورود اسرائیل به موضوع قره باغ ، چیزی است شبیه ورود نریمانف به باکو. قره‌باغ برای آزادی نیاز به اسلامگراها دارد و این یعنی گسترش جبهه مقاومت، و اسراییلی شدن طرفین منازعه یعنی حرکت به سوی خودمختاری جمهوری آرتساخ.
شوشا شهری نمادین است. "پناه‌آباد"ی که پناه‌علی‌خان جوانشیر در ۱۱۲۹ خورشیدی ساخت، بعدها شد شوشی. زادگاه عزیر حاجی بیگف و خورشید بانو ناتوان و خان شوشینسکی و مدفن ملاپناه واقف.
شوشا مهم است. ارامنه بر کلیسایش تاکید دارند و مسلمانان بر مسجد جمعه‌اش. تاریخ می‌گوید قره‌باغ و ایروان هر دو مسلمان‌نشین بوده‌اند. پای یهود که بیاید وسط پشت سرش نقشه‌ای جدید هم پیدا خواهد شد و حکایت مسجد جمعه شوشا خواهد شد حکایت هیکل سلیمان و مسجد اقصی. صهیونیست‌ها در این میان، هر دوطرف منازعه را دارند مال خود می‌کنند.
سال گذشته سرکیسیان گفت که شوشا را در سایه بی‌ثباتی داخلی جمهوری آذربایجان به دست آورده اند و همین موفقیت، پیروزی ارامنه در جنگ قره‌باغ را فراهم کرد. یعقوب محمداف کفیل ریاست جمهوری آذربایجان در ۱۹۹۲ هم پیش‌تر فیلمی منتشر کرده بود با این مضمون که ارتش، شوشا را تسلیم ارامنه کرد و فرار سربازان بدون مقاومت از جبهه جنگ باعث سقوط این شهر استراتژیک شد.
شوشا وقتی سقوط کرد که طیاره حامل محمداف در تهران نشست چرا که ایران، قره‌باغ را متعلق به طرف مسلمان منازعه می‌دانست. همین باعث اخراج ایران از منازعه شد.
ایران از بحران قره‌باغ کنار گذاشته شد و ترکیه نشست جای آن. با اتهام کشتار ارامنه بر پیشانی که می‌توانست در این بحران شسته شود. ترکیه را به مینسک راه ندادند ولی تاریخ بحران قره‌باغ وارونه نوشته شد. دانشگاه‌های باکو و ایروان هنوز بنا بر سنت استالینی، کارخانه تولید تاریخ بوده و اتاق‌های فکر تل‌آویو، کارخانه های چاپ نقشه برای سرزمین های افسانه‌ای هستند.
ایران را با حیله از شوشا و در واقع از تاریخ وقایع قره باغ اخراج کردند تا جوانان آذربایجان ندانند چه شد و چه بر سر قره باغ آمد و ایران چه خون دلی در ازدست رفتن قره باغ خورد و در نهایت ایران شد متهم اشغال قره باغ؛ ولی نه ! نه برادر چنین نبود ، ایران مردانه و تا پای جان در کنار قره باغ و این قطعه از خاک عزیز اسلام ایستاد ولی انگار آزادی قره باغ به ضرر خیلی ها بوده و هست !
/ - مهدی نعلبندی