ابتکاری که جمهوری اسلامی ایران برای حل و فصل مناقشه قره‌باغ ارائه کرد و مقام معظم رهبری هم در ۱۳ آبان با راهکار خود بر حل این بحران صحه گذاشت از نظر کارشناسان روس طرحی متعادل و متوازنی است که در صورت اجرا می‌نواند گره‌گشای سه دهه جنگ و کشمکش بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان باشد.
به گزارش آران نیوز به نقل از ایرنا؛ طرح ایران بعد از تایید در شورای امنیت در سفر سید عباس عراقجی معاون سیاسی وزارت امور حارجه به جمهوری آذربایجان و ارمنستان با مقامات مختلف این دو کشور به ویژه رئیس جمهوری و نخست وزیر، در روسیه با مقامات وزارت خارجه این کشور و در ترکیه با همتای خود مطرح و به بحث گذاشته شد.
خروج نیروهای اشغالگر در کنار تضمین حقوق مردم ارامنه، ایجاد راه‌های ارتباطی، نظارت کشورهای منطقه بر روند اجرای طرح و مسائلی از این قبیل از جمله اجزای طرح صلح جمهوری اسلامی ایران برای برقراری صلح در منطقه قره باغ اعلام شد. از نکات مهم طرح این است که فقط مربوط به آتش بس موقت نیست، بلکه حرکت به سمت حل و فصل درگیری‌ها براساس چارچوبی است که با اعلام تعهد دو طرف به مجموعه‌ای از اصول آغاز می‌شود و بعد با اقداماتی به ویژه خروج نیروهای اشغالگر از همه مناطق اشغالی ادامه می‌یابد.
تاکید مقام معظم رهبری برای مناقشه قره باغ
حضرت آیت الله خامنه‌ای در سخنرانی زنده تلویزیونی خود در روز ۱۳ آبان به موضوع جنگ در قره باغ میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان اشاره کردند و با تأکید بر اینکه این موضوع حادثه‌ای تلخ و تهدیدکننده امنیت منطقه است، اظهار داشتند: این درگیری نظامی باید هرچه زودتر تمام شود؛ البته همه سرزمین‌های جمهوری آذربایجان که به وسیله ارمنستان تصرف شده باید آزاد شود و به آذربایجان برگردد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای لزوم حفظ امنیت ارامنه در این سرزمینها و رعایت مرزهای بین‌المللی از جانب دو طرف را نیز مورد تأکید قرار دادند.
ایرنا از مسکو در این چارچوب تلاش کرده تا دیدگاه صاحبنظران و کارشناسان روس را جویا شود و همه آنها موافق بودند که ابتکار ایران طرحی متعادل و متوازن است که در صورت اجرا می تواند گره‌گشای سه دهه جنگ و کشمکش بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان باشد.
موسی قربانف صاحبنظر روس در امور خاورمیانه درباره این سخنان رهبر معظم انقلاب گفت که حضرت آیت الله خامنه ای رهبر عالی ایران بهترین راهکار را برای حل و فصل مسالمت آمیز مناقشه قره باغ و پایان جنگ و خونریزی در این منطقه اعلام کردند.
موسی قربانف که ریاست جامعه اهل بیت شیعیان در روسیه را برعهده دارد، در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: ایران باتوجه به اینکه منطقه مناقشه قره باغ در مجاورت مرزهایش قرار دارد سعی می کند این مناقشه را هرچه سریعتر حل کند.
وی خاطرنشان کرد که ایران تلاش می کند تا شرایطی فراهم نشود که آمریکا بتواند از آن برای نفود به منطقه مجاور ایران استفاده کند و به همین دلیل تلاش های تهران برای پایان دادن به مناقشه قره باغ تمرکز یافته و اقدامات این کشور صادقانه است.
فرهاد ابراهیموف کارشناس دیگر روسیه عضو باشگاه سیاسی بین المللی والدای نیز گفت که بسیاری در انتظار بیانات رهبر عالی ایران درباره قره باغ بودند.
وی با بیان اینکه ایران از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان دفاع می کند، اظهار داشت: در این مساله هیچ کس نباید شکی داشته باشد. ایران همواره جدایی طلبی را محکوم کرده است و می داند که در صورتی که جدایی طلبی چه پیامدهای خطرناکی می تواند داشته باشد. به همین دلیل مقام های ایرانی در این مساله (قره باغ) بطور پیگیر اقدام می کنند. کارشناس امور قفقاز روسیه معتقد است که ایران همواره خواهان راه صلح آمیز برای مناقشه قره باغ بوده است زیرا مقام های ایرانی معتقدند که جنگ می تواند پیامدهای پیش بینی نشده به همراه داشته باشد.
«اسماعیل شعبانف» عضو شورای روابط بین اقوام روسیه که زیر نظر ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری این کشور فعالیت می‌کند، در این رابطه اعلام کرد: طرح ایران برای حل مناقشه قره باغ فرصت واقعی برای حل و فصل مسالمت آمیز این بحران بوجود می آورد.
شعبانف در گفت وگو با خبرنگار ایرنا در مسکو، با اشاره به سفر عراقچی به کشورهای جمهوری آذربایجان، روسیه، ارمنستان و ترکیه گفت: این ماموریت بسیار جالب و مهم و برای دو کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان سودمند است.
مقام روس با وزین خواندن طرح صلح ایران برای پایان مناقشه قره باغ اظهار داشت: باید به این واقعیت توجه داشت که هرگونه میانجی گری در مورد قره باغ تاکنون نتیجه نداده است و معاون وزیر امور خارجه ایران مواضع این کشور را در قالب طرح صلح با طرف های مناقشه هماهنگ کرد.
شعبانف تصریح کرد که ایران در نزدیکی منطقه مناقشه قره باغ قرار دارد و از وضعیت این مناقشه اطلاع دارد و در طرح پیشنهادی ایران، حقوق ساکنان محلی قره باغ نیز مورد توجه قرار می گیرد.
طرح ایران گره‌گشای مساله قره‌باغ
«گنادی آودییف» رئیس اداره امور بین الملل حزب لیبرال دموکرات روسیه می گوید: طرح ایران باتوجه به اینکه ازسوی جمهوری آذربایجان در عالی ترین سطح استقبال شده و ارمنستان نیز وعده داده است که باتوجه به امکان پایان یافتن جنگ با اجرای این طرح، آن را مورد بررسی قرار دهد، می تواند گره گشای مناقشه سی ساله قره باغ شود.
وی معتقد است که ایران یک بازیگر مهم در منطقه است و طرح پیشنهادی این کشور برای مناقشه قره باغ قابل تامل و اجرایی است.
آودییف که در گذشته رایزن فرهنگی اتحاد جماهیر شوروی در ایران بوده و در زمان حاضر استاد انستیتو تمدن جهانی مسکو است در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، خاطرنشان کرد که ایران طرح پایان مناقشه در قره باغ را برای اهداف انسان دوستانه ارائه کرده است و می خواهد جنگ و خونریزی در این منطقه پایان بیابد و صلح برقرار شود.
آودییف گفت: ایران برای امنیت منطقه قفقاز جنوبی احساس مسئولیت می کند و تلاش میانجی گرانه تهران نیز در همین راستا ارائه شده است.
«آندره سیدوروف» رئیس دانشکده سیاست های جهانی دانشگاه دولتی مسکو (ام. گ. او) بزرگترین دانشگاه روسیه نیز معتقد است که طرح ایران برای حل و فصل مناقشه قره باغ برای امنیت و ثبات منطقه قفقاز جنوبی مهم است.
سیدوروف» در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به ارائه این طرح توسط سید عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران در دیدار با طرف روسی، اظهار داشت: طرح پیشنهادی ایران برای حل مناقشه قره باغ به نفع ایران و روسیه است زیرا که اجازه نمی دهد که نیروهای بیگانه و کشورهای ثالث به بهانه حل مساله قره باغ در امور منطقه مداخله کنند. وی افزود: ایران و روسیه خواهان استقرار نیروهای نظامی کشورهای فرامنطقه ای در منطقه قفقاز جنوبی نیستند و به همین دلیل باید در حل مسائل منطقه با یکدیگر مشارکت نزدیک داشته باشند و رایزنی منظم مقام های دو کشور حاکی از این رویکرد مثبت در روابط دوجانبه است.
در نهایت می توان گفت که طرح ایران برای حل مناقشه قره باغ از یک طرف بستر و پلتفرم مناسبی برای همکاری در تامین امنیت منطقه قفقاز جنوبی بین ایران و روسیه است که دو بازیگر مهم این منطقه و دریای خزر محسوب می شوند و ازسوی دیگر می تواند از ورود نیروهای بیگانه منطقه که می تواند عامل برای ایجاد تنش های جدید باشد، جلوگیری کند.
وی تصریح کرد: به همین دلیل تهران و مسکو به عنوان دو شریک راهبردی مسوولیت ویژه ای دربرابر فرایندهای سیاسی در منطقه قفقاز دارند که تعلل در این زمینه می تواند برای ثبات منطقه خطرناک باشد و مسوولان هر دو کشور از این وضعیت باخبرند و رایزنی های منظم ایران و روسیه در همین راستا صورت می گیرد که حتی در شرایط شیوع همه گیر ویروس کرونا متوقف نمی شود.
رئیس مرکز دیدگاههای راهبردی روسیه و جهان اسلام هم گفت: در زمان حاضر مساله این است که چگونه باید فرمت مینسک را تغییر داد. موضوع این است که موازنه قوا به گونه ای باشد تا ایده تغییر فرمت گروه مینسک تحقق بیابد و شرایط برای حل مناقشه قره باغ که ایران و روسیه و ترکیه علاقه مند به آن هستند، فراهم شود.
اما شامیل سلطانف نماینده پیشین دومای روسیه با بیان اینکه تهران باید مخالفت روسیه با تغییر فرمت گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا را درک کند، گفت که روسیه نمی خواهد به شکل کشور ساختارشکنی بنظر برسد که روند مذاکرات برای حل مناقشه قره باغ را نابود می کند.
وی بر این باور است که اگر روسیه به نابودی و تغییر فرمت مذاکرات گروه مینسک بپردازد شبیه آمریکا عمل می کند که به نقض قوانین بین المللی معروف شده است. این مساله برای روسیه بسیار مهم است.
سلطانف خاطرنشان کرد که آمریکا در سال ۱۹۹۴میلادی که روسیه همانند بسیاری از کشورهای دیگر ازجمله ترکیه ضعیف بود فرمت گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا را به این کشور تحمیل کرد.
به گفته این کارشناس روس، در آن زمان آمریکا که از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی رقیب ژئوپلیتیکی خود فارغ شده بود خود را همه کاره جهان می دانست و هر کاری که می خواست و به نفع خود می دانست انجام می داد و به دیدگاههای هیچ کشوری توجه نمی کرد.
هنوز باکو، ایروان، مسکو و آنکارا نظر قطعی خود را در باره ابتکار ایران برای حل بحران قره باغ اعلام نکرده اند اما سخنان غیررسمی این دولت ها از جمله مقامات جمهوری آذربایجان و ارمنستان نشان می دهد که از طرح ایران استقبال می کنند.
سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه هم گفت که ما خواهان آن هستیم که با همه شرکا از جمله کشورهای همسایه طرف های مناقشه که امکان برای تاثیرگذاری بر طرف های متخاصم را دارند همکاری کنیم تا شرایط برای دستیابی به راهکاری سیاسی-دیپلماتیک برمبنای اصول اساسی پیشنهاد شده از سوی سران گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا در تماس های با باکو و ایروان فراهم شود.
سفیر ایران: تهران تمام تلاش خود را برای حل مناقشه قره‌باغ بکار می‌گیرد
کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه هم می گوید: ایران تمام تلاش خود را برای حل و فصل مناقشه قره باغ در پشت میز مذاکره بکار می‌گیرد.
وی در مورد عواقب جنگ برای ارمنستان و جمهوری آذربایجان بیان کرد: این جنگ برای ئو کشور پیامدهای بسیار جدی در پی خواهد داشت و در جریان جنگ زیرساخت‌های دو طرف نابود و و مردم کشته می‌شوند.
جلالی با بیان اینکه ایران تمام تلاش خود را بکار می‌گیرد که مناقشه قره باغ در پشت میز مذاکره حل شود، اظهار داشت: رییس جمهوری و وزیر خارجه ایران با مقام‌های دو کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان مذاکره و آمادگی ایران برای میانجی گری اعلام کردند.
و سرانجام اینکه در حالی که طرح جمهوری اسلامی ایران برای حل مناقشه قره باغ ارائه شده و اکنون هم رهبر معظم انقلاب نیز بصورت واضح و شفاف و کاملا همه فهم، راهکار عملی و واقعی را ارائه داده اند، اکنون توپ در زمین مقامات جمهوری آذربایجان و ارمنستان و نیز دوستان ایرانی روس و ترک است که طفره نروند و تلاش خود را برای حل این کشمکش با همکاری منطقه ای انجام دهند.
بازی با بحران قره باغ از سوی بازیگران منطقه ای و بین المللی بعد از گذشت سه دهه ثابت کرده که این بحران، اگرچه برای مردم عادی، رنج و مرگ و آوارگی همراه داشته، اما گویا برای خیلی هم آب و هم نان داشته است؛ چنانچه گروه بین المللی مینسک این بحران را از سال ۹۴ تاکنون در وضعیت بلاتکلیف نگهداشته است.