کارشناس مسائل سیاسی معتقد است انبوهی از فشار رسانه‌ای غربی، منطقه‌ای تلاش می‌کنند مردم کشورهای منطقه را به یک جنگ شناختی علیه ملت و حکومت ایران در حوزه قفقاز قرار دهند.
به گزارش آران نیوز به نقل از خبرگزاری میزان - در ادامه سلسله گفت‌وگو‌ها دربارۀ تحولات حوزه قفقاز پای صحبت‌های عشرت شایق «کارشناس مسائل بین الملل» نشستیم و علت ورود ترکیه به جنگ قره‌باغ و نیز راهبرد ایران در قبال وضعیت جدید در منطقه قفقاز را مورد بررسی قرار دادیم که در این مجال می‌خوانیم.
منطقه قفقاز و اتفاقات پیرامون آن
میزان: چرا منطقه قفقاز به یکباره برای قدرت‌های منطقه ای و جهانی مهم شد و پای دیگر کشورها از جمله ترکیه و رژیم جنایتکار صهیونیستی را به این منطقه گشود؟
شایق: منطقه قفقاز و اتفاقات پیرامون آن، موضوع امروز و دیروز نیست و از نظر سیاسی، اقتصادی و منطقه‌ای برای ایران و کشورهای همسایه از اهمیت خاصی برخوردار است. برای درک اهمیت این جایگاه باید به خاصیت ژئواکونومیک این منطقه توجه کرد. واژه ژئواکونومیک وقتی پا به میدان می‌گذارد، یعنی باید اثرگذاری عوامل یا زیربنا‌های اقتصادی در محیط کشوری، منطقه‌ای و جهانی در تصمیم گیری‌های سیاسی و رقابت‌های قدرتی و اثرگذاری این عوامل در ساختار شکل دهنده ژئوپلتیک منطقه‌ای و یا جهانی را بررسی کرد. در اینجا یکسری تحلیل‌های استراتژی بدون در نظرگرفتن سود تجاری که از سوی دولت‌ها اعمال می‌شود، مدنظر است آنچه در حوزه ژئواکونومیک مطرح می‌شود در حوزه قلمرو کشورهاست.
میزان: با توضیحاتی که مطرح کردید حضور و تحرکات ترکیه هم بخاطر خاصیت ژئواکونومیکی این منطقه است؟
شایق: ترکیه برای اینکه بتواند از مسیر دریای خزر خود را به چین برساند و خط تجاری قدیمی را فعال کند، در این منطقه حضور یافته است، آنها درصدد هستند بجای اینکه در این مسبر تجاری ایران حضور داشته باشد، حضور و فعالیت یابند. از طرف دیگر ترکیه به دنبال کسب سود کریدور انرژی است که از شمال و جنوب ارس به انگلیس می‌گذرد. آنها در این مدت یکسری جلسات و مذاکرات در این باره گذاشته و شاید معاهدات پنهانی هم بین باکو، لندن و آنکارا انجام شده باشد.
وابستگی اقتصادی شمال ارس به ایران کاهش می‌یابد
میزان: منظورتان این است که با یک قرارداد سه جانبه قصد دارند ایران را دور بزنند؟
شایق: بله، پیش بینی می‌شود برای استفاده از این حوزه استراتژیک، ایران را دور بزنند و ایران از این سود سرشار دور خواهد ماند. در حالتی که این کریدور انرژی راه اندازی شود، وابستگی اقتصادی شمال ارس، نخجوان به ایران کاهش می‌یابد و مناطق جنوب ارس که از اقتصاد متاسفانه بحران زده آسیب دیدند، دیگر آن دهلیز‌های شکوفایی اقتصادی شان از بین می‌رود. منطقه اقتصادی ارس نخستین و مهمترین بازنده این‌کریدور است. هنو‌ز منطقه آزاد ارس نتوانسته به سکوی صادرات ایران تبدیل شود و تجارت در این منطقه بجای رشد، معکوس شده است و واقعا اگر این مباحث اقتصادی دشت مغان و ماکو وابسته به این کریدور شوند، به نابرابری جنوب و‌شمال ارس دامن زده می‌شود و تبعات اجتماعی و فرهنگی به دنبال دارد و گرایش‌های خارج از مدیریت به وجود می‌آید و باید دنبال این باشیم که جلوی این زیان را بگیریم و اجازه ندهیم که حوزه قفقاز با جنگ اکونومیک، منافعش در اختیار ترکیه و صهیونیست‌‌ها قرار بگیرد و آنها با فرافکنی و حرکت‌های سیاسی و شیخانی دنبال این باشند که ما را درگیر میاحث دیگر کنند.
باکو و آنکارا از جنگ قره باغ اهداف اقتصادی داشتند
میزان: منطقه قره باغ غیر از عبور کریدور انرژی چه خاصیت‌های دیگری برای کشورهای نفوذکننده دارد؟
شایق: قره باغ در حوزه نفت و گاز دریای خزر قرار دارد تنها در ۴۰کیلومتری شمال آن در گنجه و ۱۶کیلیومتری مرزش با ارمنستان، خط لوله باکو، تفلیس و جیحان می‌گذرد و شرکت‌های نفتی و گازی دنیا پیش از این جنگ دنبال باز شدن قره باغ بودند و می‌خواستند این منطقه به آرامش و امنیت برسد، مذاکرات با باکو در ماه‌های فوریه و مارس هم انجام شده بود و شرکت بزرگ نفتی بریتیش پترولیوم در نزدیکی مرز‌های ایران خیز برداشته و حرکت سرعتی برای سرمایه گذاری در حوزه های نفتی این منطقه داشتند. در زمان بروز جنگ قره باغ، سهام شرکت نفتی انگلیسی افزایش یافت و آنها به دنبال مذاکره فشرده با باکو قرار گرفتند و مدتهاست قرارداد استخراج طلا را نیز امضا کرده اند؛ حالا به دنبال این جریان نفت و گاز هم هستند اینجا ترکیه هم می‌خواهد منافع خود را تامین کند و باکو در این مورد با ترکیه همراهی می‌کند و ما اگر جمع بندی از جنگ قره باغ داشته باشیم، می‌بینیم باکو و آنکارا از جنگ قره‌باغ اهداف اقتصادی داشتند از جمله کریدور‌های انرژی و شبکه‌های تجاری و بازرکانی که مدنظرشان بود لذا حضور اردوغان و حماسه سرایی او در آذربایجان نیز از همین جایگاه قابل بحث است.
جنگ قره باغ در حقیقت یک جنگ ژئواکونومیک است
میزان: پس جنگ قره باغ این بار با مسائل اقتصادی پشت پرده‌اش کلید خورد؟
شایق: بله، جنگ قره باغ در حقیقت یک جنگ ژئواکونومیک است؛ به همین دلیل وقتی معاملات اقتصادی و تجاری ترکیه با انگلیس را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم پیش از جنگ زمینه‌های میادلات تجاری و اقتصادی را چیده و آماده اند که پای امضای تعهدات بروند و هرکس سهم خواهی خود را می‌کند به همین دلیل این جنگ ژئو اکونومیک و ژئو انرژیک‌بوده است یعنی از گذشته دور کمپانی‌های بزرگی برنامه ریزی کرده بودند که اگر این جنگ باعث ایجاد کریدور جنوبی بزرگی بشود، بتوانند از آن بهره برداری کنند و دنبال این بودند تا پای ترکیه به این منطقه انرژی خزر باز شود؛ در این صورت ایران با یک رقیب جدید روبرو می‌شود که محور مشترکش با ترکمنستان و آسیای مرکزی‌ی زبان مشترک و نگاه ژئوپلتیک است و نباید این جنگ را یک جنگ ساده منطقه‌ای فلمداد کرد.
ترکیه دنبال دستیابی به مناطق ژئو اکونومیک و ژئو انرژیک منطقه است
ترکیه خیلی تلاش کرد خود را در بین کشورهای اتحادیه اروپا قراردهد که نشد، از سوی دیگر جزو کشورهای عربی هم نیست که محور آنها شود لذا موضوع نوعثمانی را مطرح کرد که از آن جواب نگرفت و الان دنبال دستیابی به مناطق ژئو اکونومیک و ژئو انرژیک منطقه است که خب حوزه قفقاز در اولویتش قرار دارد و با آتش افروزی که در جنگ قره باغ کردند و بعد از سوختن مردم و به هم ریختن مرز‌ها و دنبال آن یک بحث آتش بس و نهایتا جشنی که با حضور اردوغان در باکو گرفته شد.
ایران باید یک تجدید نظر جدی در سیاست‌های خود در منطقه قفقاز داشته باشد
میزان: ایران برای حفظ منافع خود در منطقه قفقاز چه راهبردهایی پیش رو دارد؟
شایق: بعد از جنگ اخیر قره باغ لازم است ایران یک تجدید نظر جدی در سیاست‌های خود در منطقه قفقاز داشته باشد.لازم است در این منطقه کریدور انرژی جدید را شکل دهیم و در این جریان وقتی شرکت‌هایی مانند بریتیش پترولیوم وارد می‌شوند و قرارداد ببنندند و این خط جدید نفت از باکو به ترکیه و اروپا ببرند، ایران از این مزیت دور می‌شود و اینجاست که باید وارد این حوزه شده و حرکت لازم را کنیم. نباید غفلت نکنیم و بعد چشم باز کنیم ببینیم این‌منطقه از دست رفته است. نباید از مدل سیاست های قبلی در قفقاز استفاده کنیم. نباید اجازه دهیم کشورهای غریبه با حضور در این منطقه استراتژیک به نفع خود بهره ببرند بلکه لازم داریم محور باکو آنکارا شکسته شود. باید وضعیت پایگاه نظامی ترکیه در قره باغ که در نزدیکی مرز‌های مشخص شود، همچنین حضور رژیم صهیونیستی غاصب با چند شرکت نفت و گاز در این منطقه؛ موضوع دیگری است که صد‌ها مخاطره دارد و ایران باید با قدرت وارد شده و از حقوق حقه تمامیت ارضی و استقلال کشور دفاع کند.
باید جبهه مقاومت تقویت شود
میزان: حضور کشورها و گروهک‌های تروریست در شمال ایران چه مخاطرات و چالش‌هایی را متوجه ایران می کند؟
شایق: ما باید یکی، یکی تهدیدات و چالش‌هایی که برای کشورمان وجود دارد را مشخص کنیم و اجازه ندهیم یکسری نیرو‌هایی که اصلا نمی‌دانیم با چه مقصودی به این ناحیه آمده اند و نزدیک ما هستند و روسایشان مانند اردغان هر ازگاهی یک رجزخوانی و شعر تحریک آمیز قرائت می‌کند، در اینجا حضور داشته باشند. نباید رجزخوانی‌ها تنها با یک توئیت آقای ظریف پاسخ داده شود. باید حوزه قفقاز بیش از این مورد توجه قرار گیرد و از همه مهمتر جبهه مقاومت در این کشورها باید تقویت شود. حمایت از مسلمانان در بند ارمنستان نیز باید با قوت ادامه داده شود، اما یک ارتباط فعال نیز بین دو کشور اتفاق بیفتد؛ انتظارما از دولتمردان محافظت و متمرکز شدن روی منافع ملی باهمه جوانب است. از بالا حضور ترکیه و انگلیس و این‌ها به بهانه کریدور نفتی و گازی و در پایین هم باز شدن سفارتخانه‌های رژیم صهیونیستی، چنانچه نخواهند جنگ‌های نیابتی جدیدی رابرای ما به راه بیندازند. خطرناک است. هرچقدر در جنگ ژئواکونومیک قفقاز، حرکت دیپلماتیک ما قوی باشد، منافع و ارتباط دوستانه ما را بیشتر حفظ می‌کند و به‌نوعی با نشان دادن قدرت مان اجازه نمی‌دهیم جنگ نیابتی در منطقه شکل بگیرد.
خط لوله باکو، تفلیس و جیحان می‌تواند از ایران عبور کند
میزان: جنگ قره باغ برای کشورهای درگیر آن چه سودی داشت؟
شایق: این را می‌دانیم که جنگ قره باغ غیر از بیماری، ویرانی و خرابی زیرساخت‌ها فایده‌ای نداشت و زمانی هم که یک جنگ تمام می‌شود، تبلیغات نادرست آن ادامه می‌یابد و چه جنگ قره باغ در سال ١٩٨٠، چه جنگ چچن و داغستان که سال ١٩٩٠ اتفاق افتاد و چه جریان قره باغ در سال ٢٠٢٠ همگی خانمان سوز هستند و این جنگ‌ها ارتباطی به دولت و ملت ایران ندارد و هیچکدام از طرفین نیز نیاز به نبرد و جنگ افزار برای کشتن همدیگر ندارند؛ علت این است که سلاح‌هایی که این دو دولت استفاده می‌کنند، بیشتر از تل آویو، آنکارا، مسکو و واشنگتن تهیه شده است. اما انبوهی از فشار رسانه‌ای غربی. منطقه‌ای تلاش می‌کنند مردم کشورهای منطقه را به یک جنگ شناختی علیه ملت و حکومت ایران در حوزه قفقاز قراردهند و باید دقت کنیم که در این زمینه می‌خواستند دیپلماسی عمومی را تقویت کنند در حالی که می‌دانیم، ایران پس از فروپاشی شوروی سابق به دو طرف جنگ قفقاز کمک‌های انسان دوستانه کرده است و فقط یک مورد آن اسکان به ٧٠ هزار آواره‌ای بود که از جنگی که در قفقاز اتفاق افتاد به ایران آمدند و همیشه نیز مورد محبت ایران بودند. ایران با قفقاز شمالی و جنوبی مشترکات فرهنگی و سنتی دارد به همین لحاظ در یک گهواره تمدنی قرار گرفتیم و این باید خیلی مورد توجه قرار گیرد، برخلاف رژیم صهیونیستی، آمریکا که هیچ مشترکاتی با این دو کشور ندارند و همیشه نیز در این قضیه دخالت کرده اند. از همین رو باید در خصوص کشورهای قفقاز یک نگاه ویژه‌ای داشته باشیم، این‌ها با جمعیت زیاد از سرزمین‌های پدری ما ایران طبق یکسری معاهدات جدا شدند، اما خودشان نیز احساسات میهن دوستانه شان را در قالب کشورشان، حفظ می‌کنند و ماهم همین‌طور، اما از سوی دیگر باید یک ارتباط قوی بین ما و حوژه قفقاز باشد باید با یک دیپلماسی عمومی و از باب اقتصادی باید در نظر داشته باشیم سرزمین‌های قفقاز مانند یک پلی بین دریای خزر و دریای سیاه هستند و به همین جهت از منر ژئواکونومیکی و راهبردی دارای اهمیت زیادی هستند، زیرا در دراز مدت در اقتصاد کشور تاثیرگذارخواهند بود. خط لوله باکو، تفلیس و جیحان که برای انتقال انرژی دریای خزر ساخته شده است می‌تواند از ایران عبور کند، اما حضور و دخالت ترکیه در همین بحث مهم است.