سرویس آذربایجان/خبرگزاری آران
نویسنده و محقق
حسن گلی
اشاره :
روز یکشنبه 27 مرداد ماه سال جاری برابر با 17 اوت؛ در مسجد ابوبکر شهر باکو انفجار نسبتا شدیدی رخ داد که در اثر آن چندین نفر کشته و زخمی شدند، ازآنجائیکه این مسجد متعلق به وهابیون آذربایجان می باشداین قلم خواهد کوشید در خصوص سیاستهای جدید وهابیون جمهوری آذربایجان که می تواند علل واقعی این انفجار را روشن نماید بحث نموده و نیز در خصوص مسائلی از قبیل دلایل گسترش وهابیت در آذربایجان و نتایج آن توضیحاتی ارائه نماید. لازم به توضیح است مسجد ابوبکر حدود یازده سال قبل از این با حمایت همه جانبه عربستان سعودی و کویت ساخته شده و امروزه به محل اصلی فعال وهابیت در آذربایجان تبدیل شده است و قامت سلیمانوف امام جماعت این مسجد، آذری تحصیل کرده عربستان سعودی است که تحت تعالیم این کشورازهیچ کوششی برای ترویج وهابیت دریغ نمی نماید .
مقدمه :
سرزمینی كه امروزه جمهوری آذربایجان نامیده می شود قبل از انعقاد قراردادهای گلستان (1813م) و تركمنچای (1828م) بخشی از خاك كشور ایران محسوب می‌شد. این منطقه بعداز جدایی از ایران زمانی تحت سلطه تزارهای روسیه و مدتی تحت استیلای کمونیستها قرار داشت تا اینکه در سال 1991 با فرو پاشی اتحاد جماهیر شوروی، این منطقه تحت عنوان جمهوری آذربایجان به استقلال دست یافت ؛ اما بایستی اذعان نمود مردم این منطقه پس از رهایی از چنگال آهنین کمونیسم ، تحت ستم غرب و غربگرایان قرار گرفتند تا در دوره استقلال نیز ویژگی خاص ققفقاز که وابستگی تاریخی کشورهای این منطقه به یک قدرت دیگر بود همچنان حفظ گردد.
امروزه مردم جمهوری آذربایجان در کنار مشکلات عدیده خود با معضل اساسی تحت عنوان وهابیت روبرو هستند . وهابیت بعنوان فرقه ای خودساخته ،منشعب از مذهب سنی حنبلی است که در دویست سال اخیر سبب جنگ ها و خونریزی های بسیاری در بین مسلمانان شده است ؛ در حال حاضر چنین به نظر می رسد که جمهوری آذربایجان به محلی برای ماجراجویی این فرقه تبدیل شده است . انفجار اخیر در مسجد ابوبکر باکو می تواند مقدمه ای باشد برای ایجاد بی ثباتی دینی در جمهوری آذربایجان که بطور یقین دامنه این بی ثباتی فراتر از مرزهای جمهوری کوچک آذربایجان خواهد بود.
زمینه های نفوذ و گسترش وهابیت در جمهوری آذربایجان :
1- همانگونه که می دانیم اکثریت مردم جمهوری آذربایجان را مسلمانان تشکیل می دهند لیکن این مسلمانان به دلیل سالها زندگی تحت سیطره تزارها و کمونیستها و سیاستهای دین ستیزی آنان از اسلام حقیقی و معارف بلند آن فاصله زیادی گرفته اند و ازاسلام چیزی جز نام آن را یدک نمی کشند . پس از استقلال این جمهوری در فضای باز ایجاد شده، مردم دنبال گمشده خود یعنی دین اسلام بودند که به دلیل عدم محدودیتهای فراوان در عرضه اسلام واقعی فرقه هایی از قبیل وهابیت و بهائیت توانستند اعتقادات خود را به عنوان اسلام حقیقی به بخشی از مردم آذربایجان تحمیل کنند.
2- واضعان قانون اساسی جمهوری آذربایجان پس از استقلال این کشور بدون توجه به دین اکثریت مردم ؛ قانون اساسی را بردو پایه لائیسم( دنیوی بودن) وسکولاریسم ( جدایی دین از سیاست ) بنا کردند که در نتیجه آن اعتقاد به هر دینی و حتی بی دینی تجویز گردید . همین عامل و نیز واهمه دولتمردان جمهوری آذربایجان ازاسلام حقیقی که دربرگیرنده همه نیازهای بشری است سبب گردید مبلغین ادیان آسمانی وحتی فرقه های ضاله به تبلیغادیان وباورهای خود پرداختند که در این میان وهابیت نیز گروندگانی را مخصوصا در بین ماجرا جویان به سوی خود جلب کرد .
3- حمایتهای آمریکا و رژیم صهیونیستی از فرقه وهابیت، عامل اساسی دیگری در گسترش این فرقه در آذربایجان می باشد . این دو رژیم به دلیل اشتراکات تاریخی ،دینی ،فرهنگی و... مردم ایران و آذربایجان و نیزبه دلیل آگاهی از علاقه قلبی مردم جمهوری آذربایجان به ایران و با احساس ترس ازایجاد حکومتی شبیه حکومت ایران در آذربایجان تلاش زیادی برای ایجاد شکاف بین مردم دو کشور شیعی جهان انجام می دهد که حمایت همه جانبه از وهابیت از جمله تلاشهای مذکور است. وهابیت به جهت اینكه نطفه تشكیلش كشورهای استعماری مانند انگلیس بوده و از پایه های اعتقادی منحرف و متزلزل وجدا از ولایت ائمه اطهار(ع) كه منشا تفسیروتبیین آیات الهی اند، برخوردار است، لذا همیشه جاهلانه شیعه را دشمن شماره یك خود خوانده و همواره سعی در ضربه زدن به شیعیان دارد، و در این بین امریكا و صهیونیسم بین الملل هستند كه بیشترین نفع را برای دشمنی با كل اسلام می برند. آنها با اطلاع از فرهنگ شیعه كه در سه عنصر انتظار و شهادت وولایت پذیری خلاصه می شود،به اهمیت قدرت شیعیان پی برده و لذا همواره با حمایت وتحریك پنهان وهابیت در جمهوری آذربایجان ، سعی می نمایند از احیاء تفکر شیعی در کشور شیعه نشین جمهوری آذربایجان جلو گیری نمایند.
4- مناقشه قره باغ و حضور مبارزان افغانی با گرایشات وهابی در محل مناقشه برای کمک به نیروهای آذری وهمچنین مناقشه چچن و استفاده افراد وگروههای وهابی حاضردر این مناقشه از سرزمینهای جمهوری آذربایجان به عنوان یک مسیر ارتباطی عوامل دیگری هستند
که خواه به صورت برنامه ریزی شده وخواه به صورت ناخواسته توانسته است توجه بخشهایی از مردم جمهوری آذربایجان رابه سوی وهابیت جلب نماید.
دو دستگی؛ سیاست جدید وهابیون درجمهوری آذربایجان :
امروزه در میان وهابی هایی جمهوری آذربایجان كه خود را «سلفی» می‌نامند نوعی دو دستگی پیش آمده و آن ها به دو فرقه «جامعه ابوبكر» و « جماعه الحق» تقسیم شده‌اند،که هرکدام از این دو فرقه اتهامات فراوانی را برای فرقه دیگر منسوب می کنند.
در سایت اینترنتی متعلق به جماعه الحق اتهامات فراوانی علیه قامت سلیمان‌اف رهبر جامعه ابوبكر مطرح شده است . از بررسی مطالب مندرج در این سایت چنین تصوری حاصل می‌شود كه «جماعه الحق» نسبت به رهبر مجاهدین چچنی دوكا عمراف ( وی مدتی رییس جمهور چچن بوده ولی در سال 2007 از این سمت كنار رفته و خود را «امیر قفقاز» نامیده است ) رغبت و علاقمندی فراوانی دارند . زیرا دیدگاه‌های افراطی عمراف و فراخوانی‌های وی به جهاد به طور گسترده در آنجا منعكس شده است .
اعضای جماعه الحق ، " قامت سلیمان‌اف "را فتنه‌كار و ابلیس می‌نامند و وی و هوادارانش را به چاپلوسی به نفع حاكمیت متهم می کنند . آن ها از بردباری «جامعه ابوبكر» در برابر حاكمیت و موضع محتاطانه سلیمان‌اف در قبال فراخوانی‌های جهاد ، شدیداً انتقاد می کنند.
"سلیمان‌اف " نیز در مصاحبه با سایت مسجد ابوبكر ، مخالفان خود را بی‌سواد ، اهل بدعت و كافر خوانده و معتقد است كه جهاد علمی بهتر از مبارزه مسلحانه است . سلیمان‌اف نسبت به امیر قفقاز « دوكا عمراف » نیز چنین نظری دارد و می گوید «ادعاهای وی بی ارزش و بی‌معنی است ، افرادی در جنگل نشسته اند و به جهاد فرا می‌خوانند . حتی زمانی كه خود پیامبر اسلام (ص) در مكه به سر می‌برد و هنوز از قدرت لازم برخوردار نبود ، چنین فراخوانی‌هایی از زبانش شنیده نمی‌شد . ادعاهای آن ها بی‌سوادانه و به دور از مصلحت می‌باشد». با انفجار اخیر در مسجد ابوبکر اختلافات این دو گروه حالت عملی به خود گرفت و وهابی های جامعه ابوبکر ؛ طرفداران جماعه الحق را عاملان این انفجار معرفی کردند. در این انفجار چند نفر کشته شده و بیش از ده نفر مجروح شدند که قامت سلیمانوف – امام جماعت مسجد ابوبکر – نیز جراحات سطحی برداشته بود.
لازم به توضیح است برخی گروهها و احزاب جمهوری آذربایجان مانند حزب اسلامی آذربایجان ؛ تعدادی ازفعالان دینی ، کمیته دولتی امور دینی ونیز برخی کشورهای دیگر مانند آمریکا این انفجار را محکوم کردند.
به نظر می رسد دو دستگی ایجاد شده در بین وهابیون فعال در جمهوری آذربایجان بیش از آنکه ناشی ازاختلاف اعتقادی وهابیون باشد درراستای سیاستهای جدید این فرقه و نیز به سفارش حامیان خارجی این گروه ایجاد شده است ودرحقیقت نوعی تقسیم وظایف محسوب می گردد،با این توضیح که گروهی به نام جامعه ابوبکرماموریت یافته است تحت عنوان مبارزه علمی با تشیع به تبلیغات منفی علیه ایران و نیز مردم شیعه آذربایجان بپردازندکه از جمله تبلیغات آنان می توان به تهیه سی دی ها وبلوتوثهایی با مضامین ضد شیعی و ضد ایرانی ؛ راه اندازی سایتهای اینترنتی جهت به سخره گرفتن اعتقادات شیعی،توزیع کتابهای تبلیغ اعتقادات انحرافی ، جذب دانشجو جهت تحصیل در دانشگاههای عربستان و...اشاره نمود. همچنین گروه دیگربه نام جماعه الحق در صدند با محور قرار دادن مبارزه عملی با تشیع که از نظرآنان کافر محسوب می گردند رویارویی های ایجاد شده میان مسلمانان در عراق و سایر کشورهای اسلامی را به آذربایجان نیز منتقل نمایند ؛ با این وصف انفجار اخیر مسجد ابوبکررا بایستی اقدام نمایشی گروه وهابی جماعه الحق به حساب آورد که خواسته است با این اقدام نمادین جدیت خود در مبارزه با آنچه از نظر آنان مطرود است را به نمایش بگذارند و به نوبه خود می تواند مقدمه عملیات این گروه در مساجد و اماکن متبرکه مربوط به شیعیان تلقی گردد، اقدامی که در صورت عملی شدن آن ؛مذاهب مختلف اسلامی رودرروی همدیگر قرارخواهند گرفت .
سخن آخر :
بدیهی است در شرایط کنونی که آمریکا در جریان مناقشه گرجستان تحقیر شده است ونیز در راستای سیاست ایران ستیزی خود به دنبال تقویت حضورو نفوذ خود در کنار مرزهای جمهوری اسلامی ایران می باشد بیش ازهر کشور دیگری می تواند از بی ثباتی دینی در آذربایجان بهره برداری نموده وبا بهانه هایی از قبیل تلاش برای حفظ آرامش و نیر حفظ منافع ملی خود به گسترش حضور خود در منطقه اقدام نماید؛ همچنین به وجود آمدن این وضیعت خواسته رژیم صهیونیستی نیز می باشد چراکه در نتیجه تحقق آن می تواند با هزینه کمتری از منابع انرژی این کشور استفاده نموده و نیزنفوذ خود و گروههای یهودی در آذربایجان را بیش از پیش افزایش دهد.
ناگفته پیداست پیدایش این وضیعت بیش از هر کشور دیگری با منافع ملی ایران در تضاد می باشد ضمن اینکه دولت کنونی آذربایجان نیز در دراز مدت خسارتهای عمده ای را از این وضیعت متحمل خواهد شد و آرزوی رنگ باخته بازگشت قره باغ به آذربایجان به طور کلی منتفی خواهد گردید.
در حال حاضر مردم مسلمان آذربایجان اعم از شیعه وسنی می توانند در سایه شناخت اسلام اصیل، با گروههای منحرفی مانند وهابیت به مبارزه علمی و تبلیغاتی بپردازند تا از گرفتار شدن دردامی که گروههای وهابی با حمایت برخی قدرتهای خارجی برای آنان پهن نموده اند نجات یابند .ضمن اینکه بایستی بدانند وهابیت نه دین است ونه مذهب بلکه فرقه ای است خودساخته که منشعب از مذهب سنی حنبلی است وعلمای اهل سنت و به ویژه مذهب حنبلی نیز بارها، با محکوم کردن عملکرد این گروهک در دویست سال اخیر که سبب جنگ ها و خونریزی های بسیاری در بین مسلمانان شده است برائت خود از این فرقه را اعلام نموده اند.