روسیه نسبت به محیط پیرامونی خود به ویژه مرزهای غربی‌اش به شدت حساس است. جلوگیری از گسترش ناتو به شرق و ممانعت از استقرار آن در مرزهای غربی روسیه، یکی از بندهای اولویت‌دار و مهم دکترین‌های امنیت ملی و اصول سیاست خارجی روسیه در دوران پساشوروی است.
آران نیوز؛ مناقشه بر سر اوکراین و عملیات نظامی روسیه در این کشور، در کانون توجه محافل سیاسی و رسانه‌ای جهان است. در روزهای اخیر رئیس جمهور روسیه علاوه بر امضای فرمان به رسمیت شناختن استقلال دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراین، پایگاه‌ها و مراکز نظامی این کشور را آماج عملیات نظامی خود قرار داده است. بر اثر این عملیات تاکنون ده‌ها مرکز نظامی از بین رفته و اوکراین عملاً به یک کشور جنگ‌زده تبدیل شده است.
در خصوص مناقشه روسیه با آمریکا، ناتو و کشورهای اروپایی بر سر اوکراین توجه به نکات زیر ضروری است:
- روسیه نسبت به محیط پیرامونی خود به ویژه مرزهای غربی‌اش به شدت حساس است. جلوگیری از گسترش ناتو به شرق و ممانعت از استقرار آن در مرزهای غربی روسیه، یکی از بندهای اولویت‌دار و مهم دکترین‌های امنیت ملی و اصول سیاست خارجی روسیه در دوران پساشوروی است. در روزهای گذشته نیز پوتین در دیدار با صدراعظم آلمان صریحاً اظهار داشت «خواسته ما این است که ناتو به سمت شرق گسترش نیابد و سلاح‌های تهاجمی در مرزهای روسیه مستقر نشود». از این نظرگاه اقدامات تنش‌زای ناتو در مرزهای غربی روسیه را باید یکی از عوامل اصلی و کلیدی تشدید بحران در اوکراین دانست. آنچه که برای شخص پوتین «اصل» است جلوگیری از گسترش ناتو به شرق به هر قیمتی است.
- آمریکا با اطلاع از حساسیت‌های واقعی روسیه نسبت به حضور ناتو در جوار مرزهای خود، سال‌هاست در تلاش برای گسترش ناتو به سمت مرزهای غربی روسیه است. واقعیت این است که کاخ سفید از گسترش ناتو به سمت شرق، به عنوان یک ابزار کم‌هزینه برای بر هم زدن آرامش روس‌ها بهره برده است. لذا طبیعی است که مسکو در مقابل نقض خطوط قرمزهای امنیتی خود دست روی دست نگذارند؛ آنهم در شرایطی که پوتین می‌خواهد به هر شکل ممکن از گسترش ناتو به شرق جلوگیری کند.
- درحالی که پیش از این مقامات روسیه در عالی‌ترین سطح با صراحت و قطعیت هرگونه اخبار حمله نظامی قریب‌الوقوع به اوکراین را رد کرده بودند، با این وجود آمریکا همچنان اصرار داشت که بگوید روسیه درحال تدارک حمله نظامی به اوکراین است. این اتفاق سرانجام به وقوع پیوست. البته در قالب «عملیات نظامی» و نه «حمله نظامی». آمریکا منافعی مهمی در حمله روسیه به اوکراین دارد! آمریکا در حوزه اوکراین درحال انجام یک بازی زیرکانه است. نفعی که آمریکا در حمله روسیه به اوکراین دارد، از نفعی که این کشور در عدم حمله روسیه به اوکراین دارد، به مراتب بیشتر است!
- آمریکا به دنبال این است که عملیات نظامی روسیه به اوکراین به روندی هزینه‌ساز برای روسیه تبدیل کند. دولتمردان و استراتژیست‌های آمریکایی بر این باورند که عملیات نظامی روس‌ها در اوکراین فرصت خوبی برای برانگیختن واکنش‌های سلبی و ایجابی در سطح بین‌الملل علیه مسکو است. از نظر آمریکا با هرگونه حمله نظامی، ممکن است روسیه در کوتاه‌مدت به دستاوردهایی در اوکراین دست یابد، اما در میان‌مدت و بلندمدت به دلیل تضعیف ابزارهای نظامی‌اش از یک سو و تشدید تحریم‌های بین‌المللی از سوی دیگر، روسیه عملاً در باتلاق اوکراین فرو می‌رود.
- تا پیش از عملیات نظامی روسیه در اوکراین، بین کشورهای اروپایی در قبال روسیه اختلاف نظرهای متعددی وجود داشت که بعضاً باعث شکاف در اروپا در مواجهه با روسیه شده بود. اما عملیات روسیه، تمام کشورهای اروپایی را ولو به اتفاق هرچند موقتی و ظاهری در صف مقابله با روسیه قرار داد. این موضوع یک فرصت برای آمریکا و انگلیس است.
- نکته مهم بعدی که در خصوص مناقشه اوکراین باید مورد توجه قرار داد، خیانت آمریکا و کشورهای غربی به اوکراین است. اوکراین امروز و در جبهه درگیری با روسیه عملاً تنها مانده و هیچ پشتیبانی در سطح منطقه و بین‌الملل ندارد. افکار عمومی و نخبگان سیاسی و دولتمردان اوکراینی باید این را به خوبی درک کنند که نگاه آمریکا به اوکراین به عنوان یک «برگ بازی» و یک نگاه «ابزاری» بود.
- کاخ سفید اوکراین را در جهت یک رقابت هوشمندانه بین‌المللی که با روسیه بر سر قدرت دارد، سوزاند. تحریم روسیه فعلاً مهم‌ترین گزینه روی میز آمریکایی‌ها برای مقابله با عملیات نظامی مسکو در اوکراین است. گسترش تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه با اینکه به این کشور آسیب خواهد زد، اما برای اتحادیه اروپا نیز ضربه خواهد زد. امروز بیش از 40 درصد انرژی کشورهای اروپایی از طریق روسیه تأمین می‌شود. لغو خطه لوله نورد استریم ۲، زیان بزرگی برای آلمان خواهد بود و این کشور را که قدرت بزرگ اقتصادی در اروپاست تضعیف خواهد کرد؛ این درس بزرگی برای همه کشورهایی است که به سمت ناتو هجوم آورده‌اند. آمریکا حتی به متحدان اروپایی خود نیز خیانت می‌کند.
آنچه که امروز در اوکراین اتفاق می‌افتد با اینکه در میان مدت و بلندمدت چالش‌های مهم سیاسی، دیپلماتیک، امنیتی، نظامی و دیپلماتیک در پیش روی روسیه قرار خواهد داد، مسأله‌ای است که باید منشأ آن را در راهبردهای توسعه طلبانه آمریکا در محیط پیرامونی روسیه و نظام بین‌الملل جستجو کرد. آمریکا از طریق تحریک مستمر گسترش ناتو به شرق و تلاش برای میلیتاریزه کردن کشورهای اروپای شرقی، مسئول اصلی تمام رخدادهایی است که در اوکراین در حال وقوع است.