رئیس جمهور آذربایجان اعلام کرد که روسیه در طول جنگ ۴۴ روزه قره‌باغ دائماً به ارمنستان سلاح می‌فرستاد. با این حال وی کشورهای حاشیه خزر را در این امر مقصر دانست.
به گزارش آران نیوز به نقل از خبرگزاری تسنیم، الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان در سخنرانی خود در کنفرانس بین‌المللی «توسعه و همکاری» که روز گذشته (جمعه) در دانشگاه آکادمی دیپلماتیک آذربایجان (ADA) برگزار شد، اعلام کرد که روسیه به طور مداوم در جنگ 44 روزه قره‌باغ، ارمنستان را مسلح کرده است.
علی‌اف اظهار داشت: من بارها به مردم گفته‌ام که در طول جنگ 44 روزه چندین بار در روز هواپیماهای باری حامل سلاح از روسیه به ارمنستان فرستاده می‌شدند.
رئیس‌جمهور آذربایجان از گرجستان به دلیل بستن مسیرهای هوایی و زمینی روسیه به ارمنستان به درخواست باکو تشکر کرد، اما کشورهای ساحلی خزر را متهم به همکاری با روسیه کرد و گفت: ما نامه‌ای به تمام کشورهای حاشیه دریای خزر فرستاده‌ایم که اجازه ندهند هواپیماهای باری روسی حامل سلاح به ارمنستان بروند. این نامه را به قزاقستان، ترکمنستان و ایران فرستادیم. متأسفانه این هواپیماها هنگام ورود به ارمنستان از خاک این کشورها استفاده می‌کردند. اینطور بود و ما نباید حقایق جنگ 44 روزه قره‌باغ را پنهان کنیم.
بدین ترتیب الهام علی‌اف اذعان کرد که اعضای شورای کشورهای تُرک در جنگ 44 روزه قره‌باغ در تأمین تسلیحات به ارمنستان مشارکت داشته‌اند.
اتهامات الهام علی‌اف علیه ایران در حالی است که وی در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی A Haber ترکیه در تاریخ 16 اکتبر 2020، از بسته شدن مسیرهای زمینی و هوایی ایران به ارمنستان ابراز قدردانی کرده بود.
رئیس‌جمهور آذربایجان در مصاحبه با A Haber گفت: از ارسال سلاح از ایران به ارمنستان اطلاعی نداریم. برعکس، می‌توانم بگویم که ایران و گرجستان برای جلوگیری از حمل سلاح به ارمنستان، مسیرهای هوایی و زمینی خود را بسته‌اند. لذا جا دارد بار دیگر از دولت‌های ایران و گرجستان تشکر کنم.
لازم به ذکر است که الهام علی‌اف بارها اعلام کرده بود که روسیه در جنگ 44 روزه به ارمنستان سلاح ارسال کرده، اما نه در آن زمان و نه پس از آن مخالفتی با این سیاست مسکو نکرد و برعکس با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه قرارداد اتحاد در مسکو امضا کرد.
بخش دیگر «کنفرانس قفقاز جنوبی؛ توسعه و همکاری» به پرسش و پاسخ با حضور کارشناسان مدعو از سراسر جهان اختصاص یافت که از ایران «ولی کالجی» از موسسه ایراس حضور یافت.
حکمت حاجی اف دستیار رئیس‌جمهور و مدیر نشست پرسش و پاسخ با رئیس‌جمهور آذربایجان از ولی کالجی خواست تا سؤال خود را مطرح کند و وی گفت: همانطور که می‌دانید روابط دو کشور (ایران و آذربایجان) در سال‌های اخیر به طرز چشمگیری توسعه پیدا کرده است. از جمله آثار آن توافق اخیر تهران و باکو برای ایجاد یک کریدور 55 کیلومتری جاده‌ای و ریلی بین زنگیلان و نخجوان از خاک ایران است که شما در سخنانتان بدان اشاره کردید.
کالجی ادامه داد: از طرف دیگر نگرانی‌هایی وجود دارد که باید بیان شود. یکی از آن‌ها مربوط به پنجمین کنگره آذربایجانی‌ها در شوشا است که هفته پیش برگزار شد. متأسفانه برخی از ایرانیان آذری‌تبار در این کنفرانس علناً علیه تمامیت ارضی و امنیت ملی ایران صحبت کردند؛ از جمله درباره جدایی بخش آذری ایران در شمال غرب ایران حرف زدند. متأسفانه رویای تشکیل آذربایجان بزرگ درباره اتحاد دو سوی ارس است که بطور واضح توسط این افراد و گروه‌ها مطرح شد و نگرانی‌ها و ناخرسندی‌هایی را در داخل ایران در میان همکارانم و مردم ایران ایجاد کرد. دیروز من در این زمینه با آقای حکمت حاجی اف هم صحبتی داشتم. آقای رئیس‌جمهور، شما درباره موضع ایران در به رسمیت شناختن تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان در 30 سال گذشته آگاهی دارید. موضع ایران در جنگ دوم قره‌باغ هم کاملاً روشن بود. زبان و دین و ارزش‌های مشترک مناطق آذری ایران و مردم جمهوری آذربایجان یک ظرفیت بزرگ و سرمایه اجتماعی برای توسعه روابط دو کشور است و نباید به عنوان یک ابزار سیاسی برای جدایی‌طلبی و ایجاد تفرقه و تنش میان دو کشور تبدیل شود. این افراد به یک گردهمایی رسمی و دولتی در شوشا دعوت شدند و ما انتظار داریم وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان نسبت به بیانات و مصاحبه‌های آنان واکنش نشان دهد تا نگرانی‌ها و ناراحتی‌ها را در ایران کاهش دهد. خوشحال خواهم شد نظر شما را در این زمینه بدانم که قطعاً در ایران بازتاب خواهد داشت.
وی گفت: سؤال کوتاه دوم من درباره تعیین حدود مرزی میان شما و ارمنستان است. ما خبرهای زیادی درباره مبنای این کار و تعیین مرزها می‌شنویم که بر مبنای نقشه‌های مختلف است از جمله نقشه‌های مربوط به وزارت دفاع شوروی در سال‌های دهه 1920 است. این مسئله در دیدار شما و نیکول پاشینیان با پوتین در سوچی هم بحث شده است. سؤال این است که شما و ارمنستان روی کدام نقشه رسمی زمان شوروی برای تعیین مرزهایتان توافق کردید؟
الهام علی‌اف پاسخ داد: در خصوص نقشه‌ها، ما تاکنون هیچ مبنایی برای کار روی آن نداریم و نقشه‌هایی که اشاره کردید را تاکنون ندیده‌ایم. موضع ما این است در حالیکه مرزها را تعیین می‌کنیم باید تاریخ را هم مدنظر داشته باشیم و البته باید روی تمام نقشه‌هایی که بعد از شوروی سازی (الحاق به شوروی) قفقاز جنوبی وجود دارد تمرکز کنیم چون فقط یک نقشه وجود ندارد و نقشه‌های زیادی هست که از سال 1918 شروع می‌شود؛ زمانی که ایروان بخشی از آذربایجان بود و همین طور قبل از نوامبر 1920 که زنگه زور بخشی از آذربایجان بود. منطقه‌ای که الان به‌عنوان مرز ایران و ارمنستان است قبلاً آذربایجانی‌ها سکونت داشتند و هیچ ارتباطی با ملت ارمنی نداشت. در نوامبر 1920 شوروی تصمیم گرفت زنگه‌زور را به ارمنستان بدهد؛ اما وقتی به آن‌ها دادند به این شکل کنونی و به اندازه 42 کیلومتر نبود بلکه بسیار باریک‌تر بود. سپس ارامنه با حقه‌های مختلف سرزمینشان را گسترش دادند که الآن به شکل مرز ایران و ارمنستان و به طول 42 کیلومتر در آمده است. به همین خاطر موضع ما این است که باید همه نقشه‌ها از جمله نقشه 1918 و حتی ماقبل آن مورد توجه قرار گیرد تا سال 1991 که شوروی از هم فروپاشید. در هر صورت این‌ها بخشی از مذاکرات گروه‌های مشترک (تعیین مرزها) بین ماست.
رئیس‌جمهور آذربایجان گفت: در خصوص اظهارنظر اولتان که گفتید شخصی علیه تمامیت ارضی ایران حرف زده سؤال من این است که آیا او از اعضای دولت و حکومت ما بوده؟! یا دولت آذربایجان چنین کاری کرده؟!
علی‌اف در ادامه گفت: اما شما گفتید در کنگره شوشا بوده، سؤال من این است آیا از اعضای دولت ما چنین حرفی زده؟
کالجی: خیر دولتی نبوده است.
علی‌اف: پس چه کسی بوده؟
کالجی: برای مثال یک عضو مرکز مطالعات تبریز در آنکارای ترکیه بوده که یک گروه غیردولتی است.
علی‌اف: پس هیچ ارتباطی با دولت آذربایجان نداشته، درست است؟
کالجی: اما آن‌ها در کنفرانسی در شوشای آذربایجان شرکت کردند.
علی‌اف: پس شهروند آذربایجانی نبوده؟
کالجی: بله می‌دانم اما آن‌ها در یک گردهمایی رسمی داخل آذربایجان شرکت کردند.
علی‌اف: الان شما می‌بینید افراد زیادی در این کنفرانس شرکت کردند که هر کدام نمایندگان کشور خودشان هستند. به عنوان مثال اگر شما شهروند یک کشور دیگری باشید و اظهاراتی داشته باشید دولت ایران نباید مسئول اظهارات شما باشد. برای همین من فکر می‌کنم مطلب شما ارتباطی به روابط ایران و آذربایجان پیدا نمی‌کند. موضع ما و دولت ما و دولت ایران درباره تمامیت ارضی یکدیگر کاملاً شناخته شده و غیر قابل خدشه است و در مواقع بسیاری ما و همکاران ایرانی‌مان به‌صورت علنی آن را بیان کردیم. در آن کنگره بیش از 400 نفر شرکت کردند. در جامعه آذربایجان و یا در جامعه دموکراتیک آزادی بیان وجود دارد و آن‌ها مواضع خود را دارند که ما می‌توانیم موافق یا مخالف باشیم. ما شرکت‌کنندگان را کنترل نمی‌کنیم و به آن‌ها ایده و تز نمی‌دهیم چه بگویند یا نگویند. آذربایجان یک کشور آزاد است و شهروندان ما و شهروندان خارجی آزاد هستند هر حرفی که می‌خواهند را بزنند؛ البته تا زمانی که با قوانین ما در تضاد نباشد. در همین حال ما هیچ مسئولیتی در قبال اظهارات افرادی که در خارج زندگی می‌کنند و دیدگاه‌های متفاوتی در موضوعات مختلف دارند، نداریم. مهم این است که اظهارات دولت آذربایجان و نمایندگان آن در قبال همسایگانمان و در کل در قبال همه کشورها بسیار مسئولانه است.
رئیس جمهور آذربایجان تاکید کرد: به عنوان یک تصویر و نمونه کوچک برای موضوعی که شما مطرح کردید می‌توانم به شما بگویم که تعدادی از افراد هستند که رفتند و در ایران پناه گرفتند و بطور مرتب علیه تمامیت ارضی آذربایجان حرف می‌زنند. در زمان برگزاری نشست سران خزر در اوکتائو قزاقستان من یک لیست تقریباً 20 نفره از اتباع آذربایجانی را که در ایران زندگی می‌کنند در ملاقاتم به رئیس‌جمهور آن موقع حسن روحانی دادم. این افراد به‌طور مرتب از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نه‌تنها علیه تمامیت ارضی آذربایجان حرف می‌زنند بلکه از ادبیات و کلماتی استفاده می‌کنند که در یک جامعه عادی مرسوم نیست و ناپسند است. ما درخواست کردیم این افراد به آذربایجان تحویل داده شوند به خاطر مشارکت مستقیم آن‌ها در یک حمله محدود علیه پلیس در شهر گنجه که ما مدارک آن را هم داریم ولی متأسفانه هیچکدام از آن‌ها تحویل داده نشدند؛ بنابراین اگر یک فردی که شهروند آذربایجان هم نیست و یک چیزی در شوشا گفت -شوشا یک شهر آزاد است و هزاران نفر به آنجا می‌روند و اظهارنظر می‌کنند- حتی اگر هم در یک برنامه‌ای که آذربایجان ترتیب داده شرکت می‌کنند نباید دلیلی برای اینگونه واکنش باشد. ما باید به اظهارات مقامات رسمی نگاه کنیم. مقامات رسمی ایران و آذربایجان همینی که گفتم را می‌گویند و می‌دانند تمامیت ارضی (هر دو کشور) خط قرمز است. تمامیت ارضی ما همیشه از طرف ارمنستان مورد خدشه واقع شده و من فکر می‌کنم باید روی آن را تمرکز کنیم و نه روی چیزهایی که ربطی به آذربایجان ندارد.