قومی‌گرایی، گرایشات و احساسات قوم‌مدارانه و دشمنی با گروهها و اقوام بیگانه می‌باشد که چندین نسل پایندگی و ماندگاری داشته و در چارچوب گسست‌‌های ملی مطالعه می‌شود. پدیده‌ای سیاسی ـ اجتماعی که تمایلات خویشاوندی، علقه‌‌های همخونی و پایین‌بودن هویت فرهنگ‌های دیگر را تقویت و جدایی‌طلبی را تشدید می‌کند.
به گزارش آران نیوز؛ مقاله ای با عنوان « واکاوی پدیده قومی‌گرایی؛ ریشه‌ها و پیامدها در مناطق آذری‌نشین » به قلم ولی جباری، مهرداد محمدیان ومحمد رضا رشیدی آل هاشم، درنشریه علمی آفاق امنیت منتشر گردیده است
.
چکیده
قومی گرایی؛گرایشات و احساسات قوم مدارانه و دشمنی با گروهها و اقوام بیگانه می باشد که چندین نسل پایندگی و ماندگاری داشته ودر چارچوب گسست های ملی مـطـالعـه مـی شود. پدیده ای سیاسی - اجتماعی که تمایلات خویشاوندی، علقه های همخونی و پایین بودن هـویـت فـرهـنگها ی دیگر را تقویت و جدایی طلبی را تـشـدیـد می کند.تحقیق حاضر با هدف مطالعه و تحلیل پدیده قومی گرایی با رويكرد كيفی و با استفاده از نظريه مبنايی و پاسخ یابی سوال؛ عوامل موثر بر شکل گیری قومی گرایی در آذربایجان انجام شد و مدل مفهومی براساس تفاسيركنشگران وکارشناسان موضوع که از طریق نمونه گيری هدفمند و بر مبنای اصل اشباع نظری انتخاب شده اند، ارائه می دهد. برحسب یافته ها شرایط علی؛ پیوند مجموعه عوامل و دخالتهای سیاسی- امنیتی و فرهنگی- اجتماعیِ نیروهای خارجی و عوامل داخلی همچون تبعیض و ضعف دیپلماسی بعنوان بسترساز عوامل خارجی می باشند. شرايط زمينه ای شامل؛ احساس محرومیت نسبی، موقعیت جغرافیایی منطقه، ایران دوستی ، شیعه گری و هویت طلبی آذریها هستند. انسجام رسانه های خارجی در موج سازی، ضعف رسانه های ملی و محلی، تبدیل باشگاههای ورزشی به موج سواری قومی گراها شرايط مداخله گر می باشند. راهبردها عبارت از؛ تنویر افکارعمومی، توسعه عدالت اجتماعی،آسیب شناسی اجتماعی، تقویت شعائر اسلامی، مقابله سیاسی- امنیتی با نیروهای خارجی، هویت سازی ملی و تقویت رسانه های ملی و محلی و پيامدها شامل؛کاهش مقبولیت و اقتدار ملی، تهدیدامنیت اجتماعی، تضعیف باورها، افزایش چالشهای اجتماعی، واگرایی اقوام، شکاف در وحدت ملی و احتمال جنگ مسلحانه و دخالت خارجی می باشند.
