آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

به گزارش آران نیوز؛  محمدرضا کفاش کارشناس مسائل قفقاز در گفتگو با سبلان ما، به تبیین اهمیت منطقه قفقاز از ابعاد مختلف برای جمهوری اسلامی ایران پرداخت و گفت: ایران نقش مهم و موثری در معادلات منطقه از جمله برقراری ثبات، امنیت وحفظ توازن قوا در ابعاد مختلف منطقه دارد چراکه کشور ما از طریق مرزهای منطقه شمالغرب با منطقه مهم ژئوپلیتیکی قفقاز و دو کشور همسایه هم مرز است.

وی با بیان اینکه ایران از آستاراچای تا بازرگان با کشورهای آذربایجان و ارمنستان مرز  مشترک دارد، گفت: این دو کشور به دلیل اختلافاتی که بر سر منطقه قره باغ دارند حساس ترین مقطع تاریخی خود را سپری می کنند.

ایران حامی و پشتیبان ملت جمهوری آذربایجان است

 کفاش از منطقه قفقاز به عنوان یک منطقه تنش زا و پر مناقشه نام برد و گفت: در سه دهه گذشته (بعد از فروپاشی شوروی) درگیری ها و جنگ های مختلفی در این منطقه مهم رخ داده است که در این میان جنگ های مربوط به منطقه قره باغ مهم تر از سایر جنگ ها بوده است. 

وی با اشاره به بروز دو جنگ تمام عیار میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان در نزدیکی مرزهای جمهوری اسلامی ایران گفت:  جنگ اول که در اوایل دهه 90 میلادی رخ داد به تغییرات پی در پی مرزهای سیاسی و اشغال منطقه قره باغ و شهرستان های اطراف آن توسط ارامنه منجر شد، و با شکست جمهوری آذربایجان و پیروزی ارمنستان و جدایی طلبان ارمنی قره باغ در سال 1373 به پایان رسید. در پی شکست مذاکرات سیاسی که در قالب گروه مینسک پی گیری می شد، جنگ دوم قره باغ در پاییز سال 1399 مجددا آغاز شد که این بار جمهوری آذربایجان موفق شد بخش های مهمی از قره باغ و تمام 7 شهرستان اشغالی اطراف قره باغ را آزاد نماید و به پیروزی برسد.

این کارشناس مسائل قفقاز با بیان این که امنیت منطقه به دلیل همجواری و جنگ میان یک کشور مسلمان با یک کشور مسیحی حساس و برای حفظ منافع و امنیت ملی ما مهم است اظهار داشت: به همین خاطر ایران نقش مهم و موثری در معادلات منطقه از جمله در برقراری ثبات، امنیت و حفظ توازن قوا از ابعاد مختلف داشته است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به تبیین بخشی از خدمات جمهوری اسلامی ایران به جمهوری آذربایجان پرداخت و گفت: در جنگ اول قره باغ، ایران با درخواست خود دولت آذربایجان کمک های حیاتی بسیاری به این کشور کرد،کمک های تسلیحاتی، اعزام مستشاران نظامی، آموزش نظامی رزمندگان جمهوری آذربایجان و برپایی اردوگاه ها برای آوارگان و پناهجویان آذربایجانی متواری از منطفه درگیری قره باغ تنها بخشی از اقدامات ارزشمند ایران بوده که مستندات آن موجود است و بخشی از اسناد آن در نشریات و مطبوعات آن دوران نیز منعکس شده است.

کفاش به حمایت های سیاسی و دیپلماتیک ایران از جمهوری آذربایجان و ملت مظلوم آن در سازمان های بین المللی نیز اشاره کرد و گفت: جمهوری اسلامی ایران با 5 قطعنامه شورای امنیت در راستای آزادسازی مناطقه اشغالی آذربایجان همراهی کرده و همواره بر ضرورت آزاد سازی تمام مناطق اشغالی تاکید کرده است به طوری که در حال حاضر هم که حدود پنجاه درصد منطقه قره باغ در اشغال ارامنه است بر سیاست آزادسازی بقیه منطقه قره باغ و حمایت از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان ادامه می دهد.  این سیاست اصولی ایران در بیانات رهبر معظم انقلاب در دو سال پیش در 17 ربیع الاول به روشنی بازتاب یافته است.

این کارشناس مسائل منطقه قفقاز با بیان اینکه متاسفانه دولت ایران اقدامات خود را در حمایت ار جمهوری آذربایجان به خوبی رسانه ای نکرده  است گفت: به همین دلیل است که افکار عمومی و نسل جدید مردم جمهوری آذربایجان از اقدامات حمایتی ایران از این کشور اطلاعات کافی ندارند. ضمن این که باید گفت خود دولت آذربایجان و محافل ضدایرانی هم بر خلاف حقایق و واقعیات هیچ گاه به صورت روشن از کمک های ایران به این کشور یاد نکرده اند و حتی رسانه های این کشور نیز به طرح اتهامات واهی علیه ایران مبادرت کرده اند. از این رو، امروز لازم است این موضوع برای مردم دو کشور ایران و آذربایجان اطلاع رسانی و شفاف سازی شود. 

کفاش در ادامه سخنان خود به جنگ دوم قره باغ نیز اشاره کرد و گفت: در جنگ دوم نیز ایران همان سیاست اصولی خود را که مبتنی بر رفع مناطق اشغالی جمهوری آذربایجان بود، مجددا مورد تاکید قرار داد و از آزادسازی کامل منطقه قره باغ و مناطق آن حمایت سیاسی به عمل آورد. 

وی با اشاره به ادعاهای محافل ضدایرانی، حوادث و تنش های ایجاد شده در دوره پس از جنگ دوم قره باغ گفت: زیاده خواهی ها و ادعاها، سطح تنش های موجود را درکل افزایش می دهد و منافع و امنیت جمهوری اسلامی ایران را تحت تاثیر قرار داده است.

برخی گروها با حمایت صهیونیست ها مانع صلح و امنیت در منطقه هستند

این کارشناس مسائل حوزه قفقاز گفت: مشخصا ادعاهای موهوم و زیاده خواهی های ترک گرایان نزدیک به حاکمیت آذربایجان و حتی خود حاکمیت (تسلط بر استان سیونیک کشور ارمنستان و ایجاد کریدور زنگزور در آن  به طوری که کنترل و نظارت ارمنستان بر سرزمین خود را از بین ببرد و به نوعی به حذف مرزهای مشترک ایران و ارمنستان منتهی شود) که فراتر از توافقنامه آتش بس سه جانبه 9 نوامبر 2020 به شمار می رود، دو طرف مناقشه قره باغ و کل منطقه را به سمت درگیری و تنش سیاسی برده است. به طوری که شائبه تغییر مرزهای سیاسی شناخته شده  و ژئویولیتیک منطقه را به اذهان متبادر می‌کند و روشن است که طرح این مسائل غیر قابل قبول هستند.
 

وی با بیان اینکه ترکیه و پان ترکیست ها در کنار رژِیم صهیونیستی آتش بیار معرکه هستند گفت: این گروه ها و کشورها به دلیل اهداف و منافع نامشروعشان نمی خواهند منطقه شاهد صلح و ثبات باشد. از این رو، به دنبال آن هستند که به هر نحو ممکن شرایط جنگی و بحرانی را  در منطقه حفظ کنند.

کفاش به ظرفیت های بالا و قدرت برتر جمهوری اسلامی ایران در منطقه اشاره کرد و گفت: به قطع یقین جمهوری اسلامی ایران این شرایط و ادعاهای موهوم را تحمل نخواهد کرد و مطابق مشی و سیاست اصولی خود که مبتنی بر موازین و حقوق بین الملل است عمل خواهد کرد و اجازه نخواهد داد، مرزهای بین المللی نقض و حاکمیت کشورهای همسایه زیر سوال برود.  به همین دلیل، شرایط امروز منطقه ایجاب می کند تا جمهوری اسلامی ایران خود را برای هرگونه چالش در منطقه آماده کند.

این کارشناس مسائل حوزه قفقاز برگزاری رزمایش های نظامی را به عنوان یکی از راه کارهای حفظ و افزایش آمادگی رزمی و ارتقاء توان دفاعی هر کشوری دانست و گفت: ایران با 15 کشور مرز مشترک زمین و دریایی دارد و مانورهای نظامی متعددی را در تمام مناطق و مرزهای خود برگزار می کند و این یک موضوع عادی و در چارچوب برنامه های سالانه نیروهای مسلح است. 

وی همچنین انجام رزمایش های نظامی را یکی از راه های افزایش قدرت بازدارندگی عنوان کرد و برگزاری رزمایش اخیر و سال گذشته در منطقه عمومی شمال غرب و ارس را اقدامی در این راستا ارزیابی کرد. 

 این کارشناس مسائل حوزه قفقاز در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: برقراری امنیت و صلح پایدار و نهایی در منطقه، هدف اصلی جمهوری اسلامی ایران است و بر ابتکارات و ساز و کارهای منطقه ای و همکاری و تعاون خود کشورهای منطقه تاکید دارد. از این رو دخالت بازیگران خارج از منطقه به ویژه رژیم صهیونیستی برای حل و فصل مناقشات و بحران های منطقه مضر و غیرسازنده می داند و آن را عاملی برای تطویل و پیچیده شدن مسایل تلقی می کند.

وی تصریح کرد: جنگ قره باغ در 30 سال گذشته تاثیر مستقیم بر اقتصاد منطقه گذاشته و فعالیت های عمرانی را با تعطیلی مواجه کرده است. به عنوان مثال در جنگ اول قره باغ با بسته شدن محورهای مواصلاتی، پایانه های مرزی به ویژه جلفا، یک رکود جدی را تجربه کرد و اقتصاد منطقه شمال غرب و حتی کشور را تحت تاثیر خود قرار داد. 

پویایی قفقاز در گرو صلح و آرامش است

 کفاش خاطر نشان کرد: تنها در شرایط صلح و آرامش است که منطقه ژئوپلتیکی قفقاز می تواند پویا و پرثمر شود. در این راستا بازگشایی راه ها و محورهای مواصلاتی مطابق با موازین بین المللی و با احترام به اصل حاکمیت دولت ها، می تواند شرایط منطقه را برای پیشرفت و آبادانی مهیا کند.

 این کارشناس مسائل حوزه قفقاز در بخش پایانی سخنان خود به بعد اقتصادی و تجاری منطقه قفقاز نیز اشاره کرد و گفت: اهمیت منطقه قفقاز علاوه بر ابعاد امنیتی، نظامی و سیاسی از بعد تجاری و اقتصادی، ترانزیت و حمل و نقل نیز پراهمیت است.

لزوم تکمیل زیرساخت های ایران در پایانه های مرزی

وی به تغییر جایگاه ژئوپلیتیکی ایران بعد از فروپاشی شوروی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، مرزهای جغرافیایی ایران در شمال کشور از منتهی علیه مرزهای شمال شرقی در منطقه سرخس تا منتهی علیه مرزهای شمال غربی در بازرگان به سمت مناطق تاریخی کشورمان در شمال(آسیای مرکزی، قفقاز و اوراسیا) باز شده و فرصت های جدیدی را فراهم کرده است. به طوری که راه های ارتباطی سرخس، اینچه برون، بندر ترکمن ، بنادر امیرآباد، نوشهر، انزلی و پایانه های آستارا، بیله سوار، نوردوز، مقری و جلفا در صورت تکمیل شدن زیرساخت های آن، کشورمان را در یک موقعیت برتر و عالی قرار خواهد داد.  

نقش اتحادیه اقتصادی اوراسیا  در ارتقاء جایگاه اقتصادی ایران  

کفاش با اشاره به اهمیت و جایگاه هر کدام از محورهای مواصلاتی و پایانه های مرزی در منطقه شمال غرب کشورمان، پایانه ها و مرزهای کشور ارمنستان را هم خیلی مهم ارزیابی کرد و گفت: پایانه های نوردوز و مقری یکی از مسیرهای مناسب برای تجارت خارجی کشورمان است. چراکه از طریق این پایانه ها می توانیم با گرجستان و کشورهای حوزه دریای سیاه از جمله اوکراین، رومانی و بلغارستان و سایر کشورهای اروپایی به راحتی تجارت کنیم.

وی افزود: مزیت بزرگی که محورهای مواصلاتی ارمنستان برای ما دارد آن است که می توانیم با  5 کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به صورت مستقیم و از راه زمینی تجارت کنیم. ارمنستان تنها عضو این اتحادیه است که با کشورمان مرز زمینی مشترک دارد. بنابراین متوجه می شویم که ارمنستان سکو و دروازه ورود ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیاست.

وی به اهمیت اتحادیه اقتصادی اوراسیا اشاره کرد و گفت: در حالیکه تولید ناخالص داخلی جهان حدود  90 تریلیون دلار است، اتحادیه اقتصادی اوراسیا با تولید ناخالص داخلی 2 تریلیون دلار می تواند به ارتقاء جایگاه اقتصادی ایران کمک کند.  همچنین این اتحادیه با جمعیت نزدیک به  190 میلیون نفر و مساحت 20 میلیون کیلومتر مربعی ظرفیت خوبی برای بی اثر کردن تحریم های دشمنان دارند.

گفتگو: مهدی جدی