از زماني كه مسكو پس از حمله نظامي به اوكراين در فوريه سال ۲۰۲۲، با تحريم‌هاي اروپا در زمينه فروش محصولات انرژي مواجه شد، آسيا و آفريقا به عنوان مقصدهاي اصلي صادرات نفت روسيه، جايگزين اين مشتري قديمي شده‌اند.
به گزارش آران نیوز به نقل از از زماني كه مسكو پس از حمله نظامي به اوكراين در فوريه سال ۲۰۲۲، با تحريم‌هاي اروپا در زمينه فروش محصولات انرژي مواجه شد، آسيا و آفريقا به عنوان مقصدهاي اصلي صادرات نفت روسيه، جايگزين اين مشتري قديمي شده‌اند. به گزارش ايسنا، پيش از تحريم‌ها در اواسط سال ۲۰۲۲، اروپا مقصد بيش از ۶۰ درصد از صادرات نفت روسيه بود كه از طريق خط لوله به قطب‌هاي مصرف عمده اروپا، به قيمت ارزان عرضه مي‌شد و جريان درآمدي سودآوري را براي مسكو فراهم مي‌كرد.اما براي جبران بازار از دست رفته اروپا، صادركنندگان روسي مجبور شدند از سال ۲۰۲۲، قيمت فروش نفت را كاهش دهند تا تجارت خود را به بازارهاي دورتري توسعه دهند و حجم بي‌سابقه نفت را كه سابق بر اين از طريق خط لوله ارسال مي‌شد، با استفاده از نفتكش‌ها صادر كنند.طبق داده‌هاي شركت مالي LSEG، نفت اورال كه گريد نفتي صادراتي اصلي روسيه است، از اواسط سال ۲۰۲۲، با تخفيف بيش از ۲۰ دلار در هر بشكه نسبت به نفت برنت كه قيمت مبناي معاملات نقدي اروپاست، معامله مي‌شود، در حالي كه ميانگين تخفيف آن در سال ۲۰۲۱، كمتر از ۲ دلار در هر بشكه بود. داده‌هاي رديابي كشتي شركت كپلر نشان مي‌دهد اين تخفيف چشمگير به نوبه خود منجر به افزايش شديد خريد نفت روسيه توسط آسيا و آفريقا و ركورد بالاي واردات كلي نفت در هر دو قاره در سال ۲۰۲۳ شد.با وجود تلاش‌هايي كه در همه مناطق براي كاهش اتكا به سوخت‌هاي فسيلي در سيستم‌هاي انرژي انجام مي‌شود، عرضه نفت تخفيف‌دار توسط روسيه، احتمالا باعث افزايش خريد نفت در آسيا و آفريقا در سال‌هاي آينده خواهد شد.
داده‌هاي رديابي كشتي شركت كپلر نشان مي‌دهد مجموع صادرات محموله‌هاي نفت و ميعانات گازي روسيه از طريق دريا در سال ۲۰۲۳، به ركورد بالاي ۲.۷۵ ميليارد بشكه رسيد كه ۴.۴ درصد نسبت به سال ۲۰۲۲ افزايش داشت و با وجود كاهش حدود ۴۶ درصدي صادرات به اروپا، روي داد.
رشد ۵۶ درصدي ارسال محموله‌ها به آسيا كه اكنون بزرگ‌ترين بازار نفت روسيه است و افزايش ۱۴۴ درصدي فروش نفت روسيه به آفريقا، سقوط فروش به اروپا را جبران كرد.
هم براي آسيا و هم براي آفريقا، افزايش سالانه خريد نفت از روسيه در سال ۲۰۲۳، بزرگ‌ترين افزايش تاريخي بود كه به افزايش كل واردات نفت و ميعانات گازي به بالاترين ركورد در هر دو منطقه كمك كرد.ارسال محموله‌هاي بيشتر به آسيا و آفريقا همچنين سهم صادرات غيراروپايي روسيه را از كمتر از ۴۰ درصد در سال ۲۰۱۹، به ركورد ۷۳ درصد رساند و تضمين كرد كه مسكو سال ۲۰۲۴ را با وابستگي بسيار كمتر از گذشته به بازارهاي نفت غرب، آغاز كرده است.
عامل اصلي نفوذ روسيه به بازارهاي واردات نفت آسيا و آفريقا، تخفيف‌هاي چشمگير قيمت نفت از زمان آغاز تحريم‌هاي اروپا بود.گريدهاي نفتي اصلي روسيه از سال ۲۰۲۲ با تخفيف‌هاي چشمگير نسبت به قيمت برنت معامله مي‌شوند.
علاوه بر تخفيف نفت اورال كه از شمال روسيه ارسال مي‌شود، صادركنندگان همچنين قيمت نفت سوكول را كه عمدتا از خاور دور روسيه ارسال مي‌شود، كاهش دادند و تخفيف بيش از ۱۳ دلار در هر بشكه نسبت به قيمت معاملات نقدي نفت برنت را ثبت كردند.
داده‌هاي كپلر نشان مي‌دهد چنين كاهش شديد قيمت‌ها در مقايسه با قيمت پايه نفت اروپا، علاقه زيادي به خريد در ميان خريداران حساس به هزينه، به خصوص در چين و هند كه مجموعا ۴۸ درصد از كل جريان نفت روسيه در سال ۲۰۲۳ را تشكيل مي‌دهند، برانگيخت.
روسيه سهم بازار صادرات نفت و سوخت خود را به آسيا و آفريقا در سال ۲۰۲۳ افزايش داد.مجموع خريد نفت روسيه توسط چين و هند، حدود ۳۰ درصد در سال ۲۰۲۲ و كمتر از ۱۵ درصد در سال ۲۰۲۱ بود.با اين حال، در حالي كه از نظر حجم، چين و هند مشتريان اصلي روسيه در سال ۲۰۲۳ بودند، چند كشور در سراسر آفريقا رشد سالانه بسيار چشمگيرتري در واردات نفت روسيه داشتند.
غنا، ليبي، تونس و توگو همگي بيش از ۱۰۰ درصد رشد سالانه در واردات نفت روسيه در سال ۲۰۲۳ داشتند، در حالي كه مراكش، سنگال و حتي نيجريه كه توليدكننده و صادركننده نفت است هم در سال ميلادي گذشته، رشد قابل ملاحظه در واردات نفت از روسيه نشان دادند.
طبق آمار كپلر، برخي از حجم‌هاي واردات، ركوردهاي قبلي را شكست.به عنوان نمونه، صادرات نفت روسيه به غنا، به تنهايي در سال ۲۰۲۳ به بيش از ۱۶ ميليون بشكه رسيد، در حالي كه از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲، ميانگين آن ۶۰۰ هزار بشكه در سال بود.
با توجه به اينكه مصر، ليبي، مراكش، نيجريه، سنگال و تونس در سال ميلادي گذشته، ۱۰۹ ميليون بشكه نفت روسيه را وارد كردند، واضح است كه آفريقا به صورت كلي، به سرعت به عنوان يك بازار كليدي براي فروشندگان نفت روسيه ظاهر شده است.
به لطف شتاب اقتصادي قوي و روندهاي جمعيتي مطلوب در چندين كشور آفريقايي، انتظار مي‌رود اين قاره به عنوان محرك اصلي رشد تقاضاي جهاني انرژي در دهه‌هاي آينده باقي بماند.بر اساس گزارش بررسي آماري انرژي جهاني موسسه انرژي، بين سال‌هاي ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲، مصرف نفت آفريقا ۲۱ درصد افزايش يافت.
آسيا و آفريقا ۷۸ درصد از رشد تقاضاي جهاني نفت را از سال ۲۰۱۰ به خود اختصاص داده‌اند.اين رشد نسبت به رشد ۲۸ درصدي ثبت شده توسط آسيا اقيانوسيه در مدت مشابه، عقب‌تر است، اما انتظار مي‌رود در دهه‌هاي آينده، با افزايش جمعيت و كسب‌وكارهاي رو به رشد اين قاره، مصرف انواع انرژي افزايش پيدا كند.
بر اساس گزارش رويترز، بسياري از نيازهاي مصرف انرژي اضافي آفريقا ممكن است با افزايش‌هاي جديد و برنامه‌ريزي شده در منابع انرژي تجديدپذير، به ويژه در خانه‌ها و دفاتر مرتبط با شبكه‌هاي برق، برآورده شود.اما به نظر مي‌رسد رشد شديد تعداد خودروهاي منطقه، همراه با گسترش سريع شبكه‌هاي جايگاه‌هاي سوخت، افزايش مداوم تقاضاي كلي نفت و سوخت را به همراه خواهد داشت و بنابراين بازار قابل اعتماد و رو به رشدي را براي صادركنندگان نفت مانند روسيه تضمين مي‌كند.