مروری بر نتایج نشست‌های گروه بریکس در نیمه نخست خردادماه ۱۴۰۳ گویای طرح ایده‌های جدید برای همکاری میان ۱۰ عضو این گروه در حوزه‌های مختلف از جمله هوا و فضا، مبادلات علمی و دانشگاهی و مقابله با قاچاق مواد مخدر است.
به گزارش آران نیوز به نقل از ایرنا ، این نشست‌ها با توجه به ریاست دوره‌ای روسیه بر گروه بریکس در سال ۲۰۲۴ در مسکو برگزار شد و علاوه بر مقام‌های کشور میزبان، مقامات مرتبط از کشورهای جمهوری اسلامی ایران، برزیل، چین، هند، آفریقای جنوبی، مصر، اتیوپی، امارات متحده عربی و عربستان سعودی نیز در این جلسات به صورت حضوری و یا برخط حضور داشتند. ۱۲۰۰ ماهواره کشورهای بریکس در فضا
نشست رؤسای سازمان‌های فضایی گروه بریکس از جمله نشست‌های این گروه در روزهای آغازین خردادماه بود.
بنا بر گزارش رسمی منتشر شده از این نشست، رئیس آژانس فدرال فضایی روسیه (روسکاسموس) در سخنانی در این نشست گفت: با احتساب کشورهای تازه پیوسته به گروه بریکس، ۱۰ کشور عضو این گروه هم اینک بیش از یک هزار و ۲۰۰ ماهواره ملی فعال در فضا دارند.
ابتکاری برای امنیت کشورهای بریکس
یوری بوریسوف در این نشست همچنین ابتکاری را برای ایجاد یک سیستم بین المللی برای اطمینان از ایمنی فعالیت های فضایی مطرح کرد. این بر اساس یک پلت فرم اطلاعات باز با یک بسته نرم افزاری برای کشورهای عضو گروه بریکس ایجاد می‌شود که می تواند اطلاعات را مبادله کند و وضعیت را در فضای نزدیک به زمین نظارت کند.
آژانس فدرال فضایی روسیه پیش‌تر اعلام کرده بود که قصد دارد سیستم امنیتی غیرنظامی "راه شیری" را در فضا بر روی سکوی سیستم هشدار خودکار روسیه برای موقعیت‌های خطرناک در فضای نزدیک به زمین بسازد.
این سیستم می‌تواند یک مرکز اطلاعاتی برای «کهکشان راه شیری» برای تبادل داده‌ها در مورد وضعیت در فضای نزدیک و عمیق، از جمله هشدارهایی در مورد نزدیک شدن اجرام فضایی خطرناک به زمین به منظور جلوگیری از برخورد باشد.
این پروژه به دلیل افزایش بسیار زیاد تعداد ماهواره ها و زباله های فضایی در سال های اخیر از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
بنا بر این گزارش، علاوه بر اشیای ساخته دست بشر، کشورهای بریکس همچنین قصد دارند در مورد فرآیندهای طبیعی در فضا مانند فعالیت خورشیدی، تشعشعات کهکشانی و مسیر سیارک های خطرناک و سایر اجرام فضایی تبادل اطلاعات کنند.
این سیستم برای هر کشور عضو گروه بریکس بدون در نظر گرفتن تخصص، قابلیت های فنی، اهداف و شرایط همکاری در دسترس خواهد بود.
به گفته رئیس آژانس فدرال فضایی روسیه، هم علاقه مندان کنجکاو، هم ستاره شناسان غیرحرفه‌ای و هم متخصصان در فعالیت های فضایی، از جمله سیستم های نظارت منطقه ای یا ملی، می توانند به پلت فرم متصل شوند.
همکاری در برنامه فضایی مشترک همراه با اعزام فضانوردان گروه بریکس، دیگر پیشنهاد مقام روس در این نشست بود.
بوریسوف از همکاری کشورهای بریکس در فعالیت‌های مشترک ماهواره ای سنجش از دور قدردانی کرد. در سال ۲۰۲۳، کشورهای بریکس اطلاعاتی را در مورد نتایج بررسی بیش از ۲۷ میلیون کیلومتر مربع از سطح زمین رد و بدل کردند.
بریکس: جهانیان مانع از استقرار هرگونه تسلیحات در فضا شوند
در این نشست، شرکت کنندگان پیش نویس بیانیه مشترک روسای سازمان‌های فضایی گروه بریکس را مورد بررسی قرار دادند که در آن از جامعه جهانی خواسته شده است تا تمام تلاش خود را برای جلوگیری از استقرار هر نوع تسلیحات در فضا و پرهیز از هر گونه فعالیتی که می تواند خطر آسیب به فضا را به کار گیرد، به کار گیرد.
ابتکار ایجاد شورای فضایی گروه بریکس به عنوان پیشنهادی برای در دستور کار قرار گرفتن در اجلاس آتی سران گروه در اول تا سوم آبان‌ماه ۱۴۰۳ نیز در این نشست با استقبال همراه شد.
بنا بر تصاویر منتشر شده از این نشست که بدون حضور نمایندگان رسانه‌ها برگزار شد، مقامات دیگر کشورهای عضو گروه بریکس از جمله جمهوری اسلامی ایران درباره دستور کار این نشست و همکاری‌های آتی به طرح دیدگاه‌های خود پرداختند. اطلاعاتی درباره جزئیات این مباحث منتشر نشده است.
مشارکت دانشگاهیان بریکس در راستای صلح و توسعه متقابل
آکادمی علوم روسیه نیز طی روزهای اخیر، نشست روسای آکادمی‌های علوم کشورهای بریکس را میزبانی کرد، نشستی که با موضوع "مشارکت دانشگاهی در راستای منافع صلح، توسعه متقابل و رفاه" برگزار شد.
در این مراسم روسای و معاونان آکادمی های علوم کشورهای بریکس، نمایندگان جامعه دانشگاهی روسیه و برخی مقامات بلندپایه کشور میزبان حضور داشتند.
گنادی کراسنیکوف رئیس آکادمی علوم روسیه در سخنرانی افتتاحیه خود خاطرنشان کرد: به عنوان روسای آکادمی های ملی علوم گروه بریکس، ما وظیفه داریم توسعه همکاری های علمی را تضمین کنیم.
در این نشست که با حضور آندری فورسنکو دستیار رئیس‌جمهوری روسیه و رئیس کمیته علمی، آموزشی و فرهنگی شورای فدراسیون،معاونان وزیران امور خارجه و علوم و آموزش عالی این کشور برگزار شد، لئونید اسلوتسکی رئیس کمیته امور بین الملل دومای دولتی (مجلس سفلی) روسیه گفت: ایجاد پروژه‌های جدید در تحقیقات علمی بنیادی و کاربردی که به طور مشترک توسط کشورهای بریکس اجرا می‌شود، و ایجاد مراکز علمی برجسته برای علوم انسانی، نشان‌دهنده ثمربخشی هم‌افزایی‌هایی است که طی سالیان گذشته توسط آکادمی‌های علوم بریکس به دست آمده است.
سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه و شرپای (نماینده ملی) روسیه در گروه بریکس نیز گفت: موضوع این نشست، مشارکت دانشگاهی به نفع صلح، توسعه متقابل و رفاه، کاملاً منعکس کننده روح زمان است. این بازتابی از اهمیت ترکیب تلاش‌های ما برای حل مشکلات جهانی مرتبط با بهبود کیفیت زندگی در حال حاضر و آینده است، این هدفی است که تمام تعاملات بریکس با محوریت آن شکل گرفته است.
معاون وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه خاطرنشان کرد که روند کلیدی در توسعه روابط بین‌الملل تغییر نظم جهانی به سمت ایجاد یک سیستم چند قطبی عادلانه است که نشان دهنده تنوع فرهنگی و تمدنی جهان مدرن است.
وی خاطرنشان کرد: با تثبیت ظرفیت‌های فکری کشورها می‌توانیم درک متقابل را احیا کرده و دیپلماسی علمی را تقویت کنیم.
ریابکوف با تأکید بر اینکه علم باید بین المللی باشد، گفت: علم باید به برداشتن مرزها و کنار زدن موانع کمک کند و باید به نفع بشریت عمل کند.
این دیپلمات ارشد روس تاکید کرد: محدود کردن دسترسی به نتایج تحقیقات اساسی به دلایل سیاسی یا دلایل دیگر به سادگی غیرقابل قبول است.
پیشنهاد ایجاد سازوکار تبادل دانش و فناوری میان کشورهای بریکس
پروفسور وو ژائوهوی معاون آکادمی علوم چین نیز در این نشست خاطرنشان کرد که بریکس نیروی مهمی است که چشم انداز بین المللی را شکل می دهد.
وی ادامه داد: مجمع روسای آکادمی‌های علوم کشورهای بریکس بستری برای تبادل علمی بین مؤسسات تحقیقاتی کشورهای عضو این گروه است و بر این باور هستیم که مسئولیت حل مشکلات امروز جامعه بر عهده ماست.
معاون آکادمی علوم چین در این نشست پیشنهاد ایجاد سازوکارهای تبادل دانش و فناوری و توسعه یک شبکه مشترک دربرگیرنده نمایندگان جامعه علمی و صنعتی کشورهای عضو بریکس را مطرح کرد.
بنا بر گزارش دبیرخانه نشست‌های گروه بریکس در سال ۲۰۲۴، علی اکبر صالحی معاون پژوهشی فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران نیز در این نشست گفت: مطمئن هستم که می‌توانیم نقشه راهی را تهیه کنیم که به ما امکان دستیابی به اهداف و مقاصد مشترک علمی را بدهد.
جینا الفکی رئیس آکادمی تحقیقات علمی و فناوری مصر گفت: "ما ممکن است به زبان های مختلف صحبت کنیم، اما وقتی صحبت از علم می شود، همه موانع از بین می روند و همه ما شروع به صحبت به زبان علم می کنیم."
آشوتوش شارما رئیس آکادمی ملی علوم هند نیز گفت: نه تنها بحث در مورد مسائل جاری مهم است، بلکه باید گام‌های خاصی را نیز توسعه دهیم که بتوانیم با مشارکت یکدیگر، فن آوری های کارآمد از نظر زیست محیطی را اجرایی کنیم.
در جلسه عمومی، شرکت‌کنندگان در مورد زمینه‌های کلیدی فعالیت فرهنگستان‌های علوم کشورهای عضو بریکس مطالبی ارائه کردند. به عنوان مثال، آکادمی علوم چین یک برنامه کارآموزی بین المللی را اجرا می کند که به دانشمندان از سراسر جهان اجازه می دهد تا در روند پیشرفت‌ها مشارکت داشته باشند. این برنامه ابتدا توسط شی جین پینگ، رئیس جمهوری خلق چین پیشنهاد شد.
همکاری بریکس در مبارزه با قاچاق مواد مخدر
کارگروه مبارزه با مواد مخدر بریکس نیز با حضور مقاماتی از کشورهای عضو در مسکو برگزار شد.
ایوان گوربونوف رئیس اداره اصلی کنترل مواد مخدر وزارت امور داخلی فدراسیون روسیه در این نشست بر لزوم هماهنگی همکاری های بین المللی برای مبارزه موثر با قاچاق مواد مخدر که به یک معضل جهانی عصر کنونی تبدیل شده است، تاکید کرد.
در طول این رویداد که برای اولین بار از سال ۲۰۱۷ به صورت حضوری برگزار شد، شرکت کنندگان اطلاعاتی در مورد روندهای کلیدی مقابله با مواد مخدر در کشورهای خود مبادله کردند و در مورد زمینه های امیدوارکننده از تعامل روش شناختی و عملی بحث کردند.
بنا بر گزارش دبیرخانه این اجلاس، شرکت کنندگان در این نشست درباره ایده گروه مبارزه با مواد مخدر بریکس تبادل نظر کردند.
درباره گروه بریکس
"اصطلاح اختصاری BRIC (بریک) – متشکل از حروف نخست اسامی کشورهای برزیل، روسیه، هند و چین - در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط یک تحلیلگر غربی مطرح شد. وی پس از مطالعه پتانسیل اقتصادی کشورهای در حال توسعه، به این نتیجه رسید که این چهار کشور جهت اقتصاد و سیاست جهانی را در قرن بیست و یکم تعیین خواهند کرد؛ در واقع، این تحلیلگر غربی، ایجاد گروه بریکس را پیش بینی کرد."
این عبارات بخشی از سخنان یوری اوشاکوف دستیار رئیس‌جمهوری روسیه درباره تاریخچه بریکس در یک مصاحبه بیان کرده است. بنا بر روایت این مقام روس، پنج سال بعد - در سال ۲۰۰۶ میلادی، در حاشیه شصت و یکمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، وزیران امور خارجه روسیه، برزیل و چین و وزیر دفاع هند یک نشست ویژه جداگانه برای توافق بر سر توسعه همکاری های متنوع در یک چارچوب چهارجانبه را بررسی کردند.
در سال ۲۰۰۹، نخستین اجلاس سران چهار کشور "بریک" در یکاترینبورگ (روسیه) برگزار شد که آنها در بیانیه مشترک نهایی، توافق کردند که گفت‌وگوها و همکاری‌های منسجم، فعال، عمل‌گرا، باز و شفاف را نه تنها به نفع کشورهای در حال توسعه و بازارهای نوظهور، بلکه برای ایجاد نظم جهانی هماهنگ که صلح پایدار و مشترک را تضمین می‌کند، توسعه دهند.
با الحاق جمهوری آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۱، حرف س - "S" – (ابتدای نام South Africa ) به "بریک" اضافه شد.
در اجلاس سران بریکس در آفریقای جنوبی در تابستان ۱۴۰۲، سیریل رامافوزا رئیس جمهور این کشور اعلام کرد که اعضای این گروه (متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) تصمیم گرفته اند از آرژانتین، مصر، اتیوپی، ایران، عربستان سعودی و امارات برای عضویت کامل بریکس دعوت کنند. رئیس‌جمهوری جدید آرژانتین در ماه‌های اخیر اعلام کرد که کشورش به این گروه نمی‌پیوندد. معاون وزیر امور خارجه روسیه که کشورش ریاست گروه بریکس را برعهده دارد، در پاسخ به پرسشی در این باره گفت: ما دعوت از آرژانتین را لغو نمی کنیم، این دعوت باقی می ماند. خواهیم دید که توسعه بیشتر بریکس چگونه پیش می رود و همکاران آرژانتینی ما درباره این موضوع چه نتیجه گیری خواهند کرد. سرگئی ریابکوف افزود: گروه بریکس به عنصری جدایی ناپذیر از معماری نظام بین الملل تبدیل شده است و امروز حلقه ای مهم در شکل گیری دنیای چند قطبی است که این موضوع حتی برای کسانی که با این روند موافق نیستند، غیرقابل انکار است.