سرویس آذربایجان/خبرگزاری آران
خبرگزاری آران / سرویس آذربایجان : تهران مرحله اول دیپلماسی قفقاز خود را جمع‌بندی میكند.
ایران برای بهره‌مندی از وضعیت پیش آمده پس از حمله روسیه علیه گرجستان به حركت درآمده است. منوچهر متكی وزیر خارجه این كشور در پی دیدارهای خود در مسكو و باكو به گرجستان نیز سفر كرد و مذاكراتی با رییس جمهوری و وزیر خارجه این كشور انجام داد.
گفته می‌شود كه متكی حین این مذاكرات پیشنهادی را از طرف كشور خود در رابطه با مناقشه اوستیای جنوبی مطرح كرده است. وی اعلام نموده است كه صلح و امنیت در منطقه باید بر اساس فرمول 3 + 3 تامین گردد. در این فرمول شركت ایران، روسیه و تركیه به اضافه كشورهای قفقاز جنوبی در نظر گرفته می‌شود.
در گیر و دار بحران قفقاز، تركیه با طرح ایده ائتلاف برای قفقاز سعی كرد هدایت دیپلماسی منطقهای را برای مدیریت بحران در دست گیرد.
رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر تركیه در همین راستا پیشنهاد ایجاد ائتلاف قفقاز را مطرح كرد كه در راستای تثبیت اوضاع در منطقه بود و شركت ارمنستان، گرجستان، آذربایجان، روسیه، آمریكا و تركیه را در نظر داشت.
این طرح در راستای تثبیت اوضاع منطقه با شركت 3 كشور حوزه قفقاز به همراه روسیه، آمریكا و تركیه پیشنهاد شده بود كه كارشناسان منطقه به دلیل حضور نداشتن ایران در این سازوكار امنیتی، این طرح را محكوم به شكست دانستند. در نظر نگرفتن معادلات و واقعیت‌های تاریخی منطقه ازجمله بزرگترین معایب این طرح برشمرده شد.
همچنین با توجه به عضویت تركیه در ناتو و تعاملات عمیق آن كشور با آمریكا این اقدام آنكارا با استقبال سرد مسكو روبه‌رو شد. از این رو تركیه در عمل نتوانست برای عملیاتی شدن ایده ائتلاف برای قفقاز بسترسازی كند.
نبود ایران در این طرح از دلایلی بود كه آن را پیش از شروع با شكست مواجه كرد. سرگئی شاكاریانتس، كارشناس علوم سیاسی ارمنستان در این باره می‌گوید: از آنجا كه در طرح پیشنهادی تركیه برای ایجاد ائتلاف قفقاز ایران وجود نداشت، این طرح محكوم به شكست بود. شاكاریانتس افزود: ایران همیشه نقشی مهم و جدی را ایفا كرده و این وضع در آینده نیز تغییر نمی‌یابد.
وی خاطرنشان كرد كه به طور حتم ایران در تعادل واقعی نیروها و امنیت در منطقه نقشی تعیین‌كننده ایفا میكند.
این كارشناس سیاسی معتقد است كه این اشتباهی فاحش است كه ایران در منطقه قفقاز به حساب آورده نشود و در درجه اول این اشتباه دامن ارمنستان را می‌گیرد؛ چراكه ایران برای ارمنستان تنها در به جهان خارج است كه آن را تهدید نمی‌كند و اگر ارمنستان آن را به دست خود ببندد، ممكن است در اوضاعی بسیار دشوارتر از اكنون قرار بگیرد.
در چنین شرایطی جمهوری اسلامی ایران كه از ابتدا بر بكارگیری سازوكارهای منطقهای تاكید داشت، حركت جدی خود را با سفر متكی، وزیر امور خارجه به روسیه و مذاكره با مقامات روسی آغاز كرد. این دیپلماسی فعال با سفر وزیر امور خارجه به باكو و آلمان و گرجستان ادامه یافت.
مهدی صفری، معاون اروپای وزیر امور خارجه پس از دیدار با مقامات انگلیسی درباره این طرح گفت: جمهوری اسلامی ایران طرحی در قالب 3+3 برای حل مشكل گرجستان ارائه كرده است كه هم‌اكنون طرف‌های درگیر در حال بحث بر سر آن هستند.
طرح ایران برای همكاریهای منطقهای تدوین شده است. این طرح كه چندین سال پیش نیز برای حل مشكل جمهوری آذربایجان و ارمنستان پیرامون مساله قره‌باغ و ترتیبات امنیتی منطقهای ارائه شد، پیشرفت‌هایی را در حل ماجرا فراهم آورد.
با پدید آمدن مشكل گرجستان و درگیری نظامی گرجستان و روسیه بر سر منطقه اوستیای شمالی، جمهوری اسلامی ایران مجددا این طرح را با همكاری 3 جمهوری قفقاز شامل ارمنستان، گرجستان و آذربایجان و نیز 3 كشور روسیه، ایران و تركیه مطرح كرد تا با همكاری بین كشورهای منطقه مشكلاتی نظیر مساله گرجستان بروز نكند.
متكی، مسوول دستگاه دیپلماسی ایران با اشاره به تحولات اخیر منطقه قفقاز در این باره اظهار كرد: كشورهای منطقه در قالب دوجانبه و چندجانبه همكاریهای خوبی دارند و این اعتماد و صمیمیت می‌تواند در یك رویكرد نوین جمعی همكاریهای امنیتی منطقهای را با حضور كشورهای منطقه قفقاز سامان دهد.
وزیر امور خارجه ایران همچنین در دیدار با سرگئی لاوروف، همتای روسی خود، تاكید كرد: شرایط منطقه و محیط بین‌الملل ایجاب میكند جدی‌‌تر از گذشته همكاریهای منطقهای را عملی كنیم. كشورهای منطقه قفقاز می‌‌توانند با همكاری مشترك امنیتی، توطئه بحران در قفقاز را كه تحركات برخی كشورهای فرامنطقهای عامل آنند ، عقیم كند.
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز در این باره می‌گوید: دیپلماسی قفقازی جمهوری اسلامی ایران به منظور برقراری ثبات و آرامش در منطقه فعال شده است.
حسن قشقاوی افزود:حوادث ماه اخیر در قفقاز بر كشورهای منطقه تاثیرگذار بوده است؛ معتقدیم درك مشترك در منطقه و گفتگوهای چندجانبه و دوجانبه برای رسیدن به راهكاری مناسب به منظور همكاریهای منطقهای اقدامی ضروری است.
البته استقبال كشورهای حوزه قفقاز از حركت ایران، به سابقه مثبت ایران در مدیریت بحران در منطقه قفقاز خصوصا در بحث قره‌باغ و یا تاكید ایران بر ضرورت كاهش حضور نیروهای فرامنطقهای در آسیای مركزی و قفقاز و این كه پهنه آبی دریای خزر بایستی پهنه صلح و دوستی باشد، برمی‌گردد.
چنان كه سابقه نگرش‌های مثبت ایران به مسائل آسیای مركزی و قفقاز هنوز در ذهن رهبران كشورهای منطقه زنده است بنابراین با توجه به پتانسیل منطقهای و فرامنطقهای ایران اسلامی خصوصا استقلال آن در عرصه سیاست خارجی و بی‌طرفی فعال تهران سبب شده است تا به دنبال تأكید متكی نه تنها مقامات روسی كه مقامات باكو نیز از دیپلماسی مدیریت بحران ایران استقبال و برای اجرایی شدن آن اعلام آمادگی كنند. وزیر خارجه ارمنستان نیز در دیدار خود از ایران از اجرای این طرح استقبال كرد.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در این باره گفته است: ما آماده همكاریهای امنیتی با ایران و كشورهای قفقاز برای برقراری و استمرار ثبات و آرامش در منطقه هستیم.
به نظر می‌رسد دپیلماسی قفقازی تهران علاوه بر گفتگوهای منطقهای، گفتگو با اروپا را در نظر دارد و معتقد است در این زمینه می‌‌توان به طور موازی با استفاده از ظرفیتها و تعهدات این قاره برای ثبات و آرامش منطقه قفقاز تلاش كرد.
سفر متكی به آلمان و گفتگو با هدف دپیلماسی قفقازی حكایت از چنین رویكردی دارد.
متكی در گفتگو با وزیر خارجه روسیه سرگئی لاوروف افزود: علاوه بر گفتگوهای منطقهای، گفتگوها با اروپا نیز می‌تواند به طور موازی به استفاده از ظرفیتها و تعهدات این قاره برای اثبات و آرامش منطقه قفقاز در دستور كار قرار بگیرد.
نباید فراموش كرد كه در مناقشه گرجستان كه با دخالت نظامی روسیه در این كشور همراه بود، كشورهای غربی بخصوص آمریكا در حمایت از تفلیس، مقابل مسكو صف‌آرایی كرد كه این امر با انتقاد ایران روبه‌رو شد.
احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور در مصاحبه با پی.بی.اس ضمن انتقاد از نحوه مدیریت درگیری‌ها از سوی گرجستان گفته بود: البته این به آن معنی نیست كه ما عمل روسیه را تایید می‌كنیم.
وی در این باره افزود: این مشكل ناشی از دخالت‌ها از خارج از منطقه است و همچنین به دلیل اقدامات رهبران گرجستان. ما معتقدیم اگر كشورهای دیگر دخالت نكنند، مردم این منطقه در صلح و صفا زندگی می‌كنند.
محمود شوری، كارشناس اموربین‌الملل درخصوص نقش میانجیگری ایران در مناقشه گرجستان با روسیه می‌گوید: ایران از یك طرف نمی‌خواست اقدام روسیه را محكوم و از سوی دیگر تمایل نداشت برخورد گرجستان را تایید كند به همین دلیل وقتی ایران برای میانجیگری ابراز تمایل كرد ، می‌دانست كه روسیه و گرجستان علاقه‌مند به میانجیگری ایران نیستند.
به هر حال ایران قضیه میانجیگری را از روی جنبه انسان‌دوستانه مطرح كرد. نه این‌كه این موضوع در چارچوب یك طرح سیاسی مطرح باشد.
قشقاوی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز گزارش‌های حاكی از جانبداری جمهوری اسلامی از روسیه در بحران قفقار را تكذیب كرد و گفت كه بهترین راه برای تخفیف این بحران، خویشتنداری طرفین و اتخاذ تدابیر منطقهای است.
ری تكیه و نیكلاس گوازدیف از تحلیلگران مسائل سیاسی معتقدند پیام جمهوری اسلامی از چنین حركتی یعنی تلاش برای حل مشكل قفقاز به این همسایه این است كه گرجی‌ها به اشتباه وعده‌های آمریكا را برای كمك باور كردند و بهای ساده‌لوحی خود را پرداختند.
كشورهای عرب خلیج فارس كه آنها نیز به وعده‌های آمریكا برای تامین امنیت باور كرده‌اند، تدبیر كافی خواهند داشت و با همسایه فارس‌زبان پرجمعیت خود به توافق خواهند رسید.
در منطقهای كه آمریكا غیرقابل پیش‌بینی و غیرقابل اعتماد تلقی می‌شود، چنین پیامی بازخورد نیرومندی خواهد داشت.
پایان پیام.