از مجموع هشت میلیون و ۶۲۱هزار جمعیت جمهوری آذربایجان بیش از ۹۳ درصد مسلمان بوده كه ۷۵درصد آنها را شیعیان جعفری تشكیل می‌دهند
سرویس آذربایجان/خبرگزاری آران
خبرگزاری آران / سرویس آذربایجان : برگزاری آداب و رسوم و ارزش‌های معنوی ماه محرم در جمهوری آذربایجان پس از فروپاشی شوروی سابق و استقلال این كشور بار دیگر احیا و مردم هر ساله آیین‌های ویژه عزاداری حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) را در مساجد و تكایای این كشور برگزار می‌كنند.
در گذشته نه چندان دور برگزاری هر گونه آیین و مراسم دینی و اسلامی به خصوص در ایام ماه محرم در مناطق مسلمان‌نشین شوروی سابق و از جمله جمهوری آذربایجان ممنوع بود.
حكومت كمونیستی شوروی سابق كه اعتقادات و ارزش‌های اسلامی را خطری برای آرمان‌های ماركسیسم می‌دانست، به شدت با این گونه مراسم مقابله می كرد ولی پس از گذشت ۷۰سال و به دنبال فروپاشی شوروی سابق و استقلال جمهوری آذربایجان در سال۱۹۹۰میلادی بازگشت مردم شیعه این كشور به ارزش‌های اصیل معنوی كه برگرفته از اسلام ناب محمدی بود، فراهم شد.
از مجموع هشت میلیون و ۶۲۱هزار جمعیت جمهوری آذربایجان بیش از ۹۳درصد مسلمان بوده كه ۷۵درصد آنها را شیعیان جعفری تشكیل می‌دهند كه این موضوع همواره نگرانی‌هایی را برای حاكمان شوروی سابق ایجاد كرده بود و آنان برای كاستن از بار مشكلات سیاسی خود به جمع آوری كتب اسلامی و حذف مبلغان اسلامی روی آوردند و اغلب روحانیون برجسته جمهوری آذربایجان را در اولین سال‌های برقراری رژیم كمونیستی در جمهوری آذربایجان از میان برداشتند و تعدادی از روحانیون نیز به دنبال تهدیدهایی كه وجود داشت به ایران، تركیه و كشورهای دیگر اسلامی پناهنده شدند.
در زمان حكومت ۷۰ساله رژیم كمونیستی در جمهوری آذربایجان تمامی مساجد و مراكز دینی این كشور خراب و یا تعطیل شدند و در برخی مناطق نیز مساجد به انبارهای خواربار تبدیل شده بودند.
هر چند در این مدت از برگزاری هر گونه مراسم دینی در جمهوری آذربایجان به خصوص در باكو به طور جدی جلوگیری می‌شد، ولی مردم و به خصوص قشر مسن این كشور آیین‌های دینی را به طور محرمانه به جای می‌آوردند.
حكومت كمونیستی شوروی سابق هر چند مبارزه قاطع با گسترش ارزش‌های دینی در جامعه جمهوری آذربایجان را در راس برنامه‌های خود قرار داده بود، ولی مردم مسلمان این خطه با درس آموزی از مكتب اسلام و حماسه اباعبدالله الحسین (ع) آن را سینه به سینه و نسل به نسل منتقل می‌كردند و به این خاطر هرگز موفق به جلوگیری كامل از برخی مراسم دینی و به خصوص عزاداری حسینی در ماه محرم نشدند و حتی مردم به صورت خود جوش مراسم‌های ویژه تاسوعا و عاشورای حسینی را در برخی محل‌ها و مناطق انجام می‌دادند كه در این جریان مورد تهاجم و آزار و اذیت ماموران قرار می‌گرفتند.
عزاداری حسینی در زمان شوروی سابق در مناطقی از حومه باكو و به خصوص در شهرك متدین نارداران، شهرستان‌های مرزی با ایران از جمله لنكران ، آستارا ، ماسالی ، یاردملی ، بیله سوار ، جلیل آباد ، لریك و نیز در نخجوان هرچند محرمانه ولی با حضور تعداد زیاد مردم برگزار می‌شد.
در آن دوره مردم مراسم‌های عزاداری را در منازل خود و با حضور همسایگان از اول ماه محرم تا روز عاشورا برگزار می‌كردند.
با اعلام استقلال جمهوری آذربایجان و آغاز مجدد فعالیت مساجد، حسینیه ها و دیگر مراكز دینی در این كشور مراسم‌های دینی به خصوص عزاداری حسینی به طور گسترده انجام می‌شود و این روند نشان داد كه به رغم همه تلاش‌ها و اقدامات رژیم كمونیستی، مردم همچنان به دین خود پایبند بوده و آن را در قلوب خود حفظ كرده اند.
در اولین سال‌های استقلال جمهوری آذربایجان مراسم‌های عزاداری حسینی و به خصوص روز عاشورا در سطح گسترده تری در معابر عمومی این كشور برگزار می شد كه برخی محافل لاییك و وابسته به غرب با ابراز نگرانی از این وضعیت محدودیت‌هایی را ایجاد و در زمان حاضر مراسم عزاداری در سراسر این كشور در مساجد و حسینیه‌ها برگزار می‌شود و حضور گسترده و پرشور جوانان از ویژگی‌های این آیین‌ها است.
اكنون بر خلاف گذشته، به هیچ وجه مراسم جشن عروسی از آغاز ماه محرم تا اربعین حسینی در احترام به امام حسین (ع ) و دیگر شهدای كربلا در جمهوری آذربایجان برگزار نمی‌شود.
رسانه‌های جمهوری آذربایجان به ویژه رسانه‌های وابسته به محافل غربگرا هر چند در سال‌های اول استقلال، چندان تمایلی به پوشش مراسم عزاداری حسینی نداشتند، ولی اكنون به دلیل افزایش روز افزون توجه جامعه به این رویدادها و ارزش‌ها معنوی مطالبی را درج می‌كنند.
عزاداری حسینی به ویژه در روزهای تاسوعا و عاشورا به طور گسترده درمساجد، تكایا و حسینیه‌های جمهوری آذربایجان برگزار می‌شود و در این آیین‌ها مردم مسلمانان به یاد حماسه عاشورا سینه زنی و عزاداری می‌كنند و مداحان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام در رثای حضرت امام حسین (ع) و ۷۲از یاران با وفایش با قرائت نوحه‌هایی ، شور و شوقی به مراسم‌های عزاداری می‌بخشند.
هر چند در جامعه جمهوری آذربایجان چند سالی است كه بحث‌های زیادی درباره مشروعیت سینه زنی و زنجیرزنی در مراسم‌های عزاداری حسینی ادامه دارد، ولی اغلب معتقدند كه این مراسم باید به طور شایسته و مطابق با مقام والای امام حسین (ع) و یاران وفادار آن حضرت برگزار شود و در این ارتباط اعضای اجماع دینی مسجد جمعه شهر باكو چند سالی است كه در روز عاشورا بخشی از خون خود را برای بیماران و نیازمندان اهدا می‌كنند.
این ابتكار دینی كه در روز عاشورا رایج شده، مورد استقبال اداره روحانیت مسلمانان قفقاز جمهوری آذربایجان واقع شده كه همه ساله افراد متدین را به پرهیز از خونریزی و زنجیرزنی دعوت می‌كند.
در این میان مراسم عزاداری ایرانیان در باكو همواره مورد توجه بوده وعزاداران عاشق و دلباخته اباعبدالله الحسین (ع) با شورو شوق وصف ناپذیر با حضور گسترده در حسینیه ایرانیان مقیم باكو آیین‌های سوگواری ویژه ای را برگزار می‌كنند و جمع زیادی از مردم آذری نیز كه اغلب آنان را جوانان تشكیل می‌دهند با حسرت در این مراسم شركت می‌كنند و حضور مداحان و خطیبان برجسته ایرانی نیز نقش مهمی در برگزاری گسترده این مراسم‌ها و آگاه‌سازی مردم از واقعه كربلا و مصیبت‌های این روز دارند.